ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η δημοσιονομική σταθεροποίηση στην Ελλάδα όχι μόνο επιβαρύνει την ύφεση αλλά αυξάνει και τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ. Οι Dawn Holland και Jonathan Portes επιχείρησαν να δώσουν λύση σ’ αυτή την άσκηση τον Νοέμβριο 2012 χρησιμοποιώντας το οικονομετρικό υπόδειγμα του National Institute Global Econometric Model (βλέπε: Self-defeating austerity? ttp://www.voxeu.org/article/self-defeating-austerity). Είναι ενδιαφέροντα τα συμπεράσματα και οι προβλέψεις τους.
Συγκεκριμένα αναφέρουν ότι σε κανονικές συνθήκες η πολιτική της δημοσιονομικής σταθερότητας συντελεί σε μια μείωση του λόγου χρέος προς ΑΕΠ και για αυτό τον λόγο υποδεικνύεται ως λύση σε πολλές χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξυπηρέτησης χρέους. Αξιολογώντας όμως την περίπτωση των ευρωπαϊκών χωρών η εφαρμογή της σταθερότητας καταλήγει να αυξάνει το χρέος/ΑΕΠ λόγω της μεγάλης πτώσης του ΑΕΠ. Ο λόγος έχει να κάνει με την νομισματική πολιτική που συνοδεύει την πολιτική σταθερότητας. Σε κανονικές συνθήκες η δημοσιονομική σταθερότητα συνοδεύεται και από νομισματική χαλάρωση. Δηλαδή από την μια μεριά υφίσταται μια μείωση του δημόσιου τομέα και αντίστοιχη οικονομική περιστολή των δημοσιονομικών δαπανών αλλά και αύξηση των φόρων από την άλλη μεριά όμως οι φορείς που ασχολούνται με την νομισματική πολιτική αυξάνουν τα δάνεια και την ποσότητα χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία. Αντίστοιχα τα επιτόκια δανειοδοτήσεων είναι εξαιρετικά χαμηλά και διευκολύνουν έτσι την χρηματοδότηση επενδύσεων. Σήμερα αυτό που παρατηρούμε στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου είναι η δημοσιονομική περιστολή αλλά τα επιτόκια δανειοδοτήσεων (στις εξαιρετικά λίγες περιπτώσεις όπου συνάπτονται δάνεια) τα επιτόκια ανέρχονται στο 10%. Επομένως δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της νομισματικής χαλάρωσης. Είναι η ίδια λογική περίπου που κάνει τον δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή αρκετά μεγαλύτερο της μονάδας σε περιόδους κρίσεως.
Ακόμα και τα ρευστά διαθέσιμα που υπάρχουν ή υπήρχαν στα νοικοκυριά αυτά κλειδώνονται διότι η εργασιακή ανασφάλεια σε συνδυασμό με την ψηλή ανεργία δημιουργούν ένα περιβάλλον ανασφάλειας και διαφύλαξης των ρευστών διαθεσίμων. Και βέβαια αυτή η κατάσταση συνοδεύεται με μια καθίζηση της καταναλωτικής δαπάνης. Οσο περισσότερες χώρες της Ε.Ε. πέφτουν σ’ αυτή την παγίδα τόσο περισσότερο θα επηρεάζονται αρνητικά το σύνολο των ευρωπαϊκών προοπτικών ανάπτυξης. Ας σκεφτεί κανείς τι σημαίνει η καθίζηση της ζήτησης των Ελλάδος, Πορτογαλίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Γαλλίας. Οι χώρες αυτές έχουν εμπλακεί σε σταθεροποιητικά προγράμματα ή είναι πιθανόν να εμπλακούν. Ολες μαζί παράγουν περίπου το 50% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Επομένως η οποιαδήποτε μείωση της καταναλωτικής δαπάνης θα επηρεάσει το σύνολο της ευρωπαϊκής ζήτησηςΕχει ενδιαφέρον να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα των ερευνητών. Συγκεκριμένα αξιολογούν τις επιπτώσεις των δημοσιονομικών μέτρων στην ελληνική οικονομία κατά το 2013 λαμβάνοντας υπόψη την συνολική οικονομική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην ελληνική οικονομία. Εκτιμούν ότι οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ θα ανέλθουν στο 13,2%. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το ποσοστό. Βέβαια το τελικό ποσοστό της ύφεσης θα εξαρτηθεί από τα αντίμετρα ή τα αναπτυξιακά μέτρα που θα πάρει η ελληνική κυβέρνηση έτσι ώστε να μετριάσει τα αρνητικά αποτελέσματα. Μέχρι στιγμής τα διαθέσιμα αναπτυξιακά μέτρα είναι αυτά που συνδέονται με το ΕΣΠΑ. Δεν περιμένουμε κάτι ουσιαστικό από τον αναπτυξιακό νόμο το 2013 και επιπλέον οι μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα των επαγγελμάτων δεν φαίνεται να συνεισφέρουν στο ΑΕΠ. Επίσης σε μια καλή περίπτωση οι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις θα ανέλθουν στο 2,5 δις ευρώ και οι ελληνικές εξαγωγές θα εξισορροπήσουν τις εισαγωγές. Με δεδομένο ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής ανέρχεται στο 1,5 τότε να μην εκπλαγούμε αν η ύφεση ανέλθει στο 5-6% το 2013.
Ακόμα και τα ρευστά διαθέσιμα που υπάρχουν ή υπήρχαν στα νοικοκυριά αυτά κλειδώνονται διότι η εργασιακή ανασφάλεια σε συνδυασμό με την ψηλή ανεργία δημιουργούν ένα περιβάλλον ανασφάλειας και διαφύλαξης των ρευστών διαθεσίμων. Και βέβαια αυτή η κατάσταση συνοδεύεται με μια καθίζηση της καταναλωτικής δαπάνης. Οσο περισσότερες χώρες της Ε.Ε. πέφτουν σ’ αυτή την παγίδα τόσο περισσότερο θα επηρεάζονται αρνητικά το σύνολο των ευρωπαϊκών προοπτικών ανάπτυξης. Ας σκεφτεί κανείς τι σημαίνει η καθίζηση της ζήτησης των Ελλάδος, Πορτογαλίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Γαλλίας. Οι χώρες αυτές έχουν εμπλακεί σε σταθεροποιητικά προγράμματα ή είναι πιθανόν να εμπλακούν. Ολες μαζί παράγουν περίπου το 50% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Επομένως η οποιαδήποτε μείωση της καταναλωτικής δαπάνης θα επηρεάσει το σύνολο της ευρωπαϊκής ζήτησηςΕχει ενδιαφέρον να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα των ερευνητών. Συγκεκριμένα αξιολογούν τις επιπτώσεις των δημοσιονομικών μέτρων στην ελληνική οικονομία κατά το 2013 λαμβάνοντας υπόψη την συνολική οικονομική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην ελληνική οικονομία. Εκτιμούν ότι οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ θα ανέλθουν στο 13,2%. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το ποσοστό. Βέβαια το τελικό ποσοστό της ύφεσης θα εξαρτηθεί από τα αντίμετρα ή τα αναπτυξιακά μέτρα που θα πάρει η ελληνική κυβέρνηση έτσι ώστε να μετριάσει τα αρνητικά αποτελέσματα. Μέχρι στιγμής τα διαθέσιμα αναπτυξιακά μέτρα είναι αυτά που συνδέονται με το ΕΣΠΑ. Δεν περιμένουμε κάτι ουσιαστικό από τον αναπτυξιακό νόμο το 2013 και επιπλέον οι μεταρρυθμίσεις και το άνοιγμα των επαγγελμάτων δεν φαίνεται να συνεισφέρουν στο ΑΕΠ. Επίσης σε μια καλή περίπτωση οι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις θα ανέλθουν στο 2,5 δις ευρώ και οι ελληνικές εξαγωγές θα εξισορροπήσουν τις εισαγωγές. Με δεδομένο ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής ανέρχεται στο 1,5 τότε να μην εκπλαγούμε αν η ύφεση ανέλθει στο 5-6% το 2013.