ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Ορισμένοι την υποτιμούν. Φοβάμαι πως μεταξύ αυτών είναι και στελέχη της ελληνικής διπλωματίας. Ρώτησα, για παράδειγμα, στέλεχος του υπουργείου Εξωτερικών για τη δημόσια συγγνώμη της κυβέρνησης του Ισραήλ στην Τουρκία για την επίθεση στο “Μαβί Μαρμαρά” -τρία χρόνια μετά- και έλαβα μία περί διαγραμμάτων απάντηση που κατέληγε στην άποψη ότι πρόκειται για μια “συνηθισμένη κίνηση διεθνών δημοσίων σχέσεων”.
Είναι, όμως, πολύ πιθανό να πρόκειται για μία ιδιαιτέρως σημαντική και ποιοτική αλλαγή στην στρατηγική του Τελ Αβίβ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και ελπίζω η κυβέρνηση Σαμαρά να μην “πιαστεί στον ύπνο”, όπως έχει συμβεί πλειστάκις στο παρελθόν με άλλες ελληνικές κυβερνήσεις.
Καταγράφουμε, κατ΄ αρχήν, το περιστατικό και το τοποθετούμε στη συγκυρία.
Αξίζει να σημειωθεί πως το Ισραήλ δεν είναι από εκείνες τις χώρες που συνηθίζουν να ζητούν συγγνώμη. Εάν ανατρέξει κανείς από τον πόλεμο των 6 ημερών μέχρι τη Σάμπρα και τη Σατίλα, το Ισραήλ υπήρξε πάντοτε ένα σοβαρό και επίμονο έθνος, με υψηλές δόσεις μοναδικότητας. Η συγγνώμη δεν ήταν μέσα στο διπλωματικό του λεξιλόγιο. Η πυγμή και η – συχνά δολοφονική- επιθετικότητα διακατείχαν, πάντοτε, το δόγμα επιβίωσης του Ισραήλ.
Το να ζητά συγγνώμη, λοιπόν, το Τελ Αβίβ δεν είναι κάτι απλό όσο ένα “business lunch” δημοσίων σχέσεων, όπως, επιμένω, ήταν η πρώτη ανάλυση ορισμένων στο κτίριο της οδού Βασιλίσσης Σοφίας στην Αθήνα.
Ο πολιτικά ισχυρός και “αναβαπτισμένος” Νετανιάχου -ένα ισραηλινό “γεράκι”- πήρε την πρωτοβουλία. Είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατόπιν προτροπής του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος, όλως τυχαίως (!), πραγματοποιούσε επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ. Όπως έγινε γνωστό, στόχος του προέδρου των ΗΠΑ ήταν να αποκατασταθούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών που είναι παραδοσιακές σύμμαχοι της Ουάσινγκτον.
Επειδή τίποτε στις διεθνείς σχέσεις δεν είναι τυχαίο, κι επειδή, δυστυχώς, σ αυτές τις περιπτώσεις“τα λέει όλα ο χάρτης” αξίζουν προσοχής τα εξής:
– Το Ισραήλ ζητά συγγνώμη από την Τουρκία σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να κλείσουν μέτωπα για να μπορέσουν απερίσπαστες -και με ικανές συμαμχίες- να αντιμετωπίσουν την ανοικτή ατζέντα στη Συρία, το Κουρδικό (ο Οτσαλάν ζήτησε κατάπαυση πυρός, πέρας εχθροπραξιών και ανάληψη μόνο διπλωμαιτκών πρωτοβουλιών) και το Ιράκ.
– Ο ρωσικός στόλος βρίσκεται σε πλήρη διάταξη εδώ και 6 μήνες στην ανατολική Μεσόγειο, την ώρα που η Μόσχα επιχειρεί να ανακτήσει ικανοποιητικές επαφές ταυτοχρόνως με το Τελ Αβίβ και την ‘Αγκυρα.
–Το Ισραήλ αποφασίζει να προσεγγίσει την Τουρκία, παρότι εθεωρείτο ότι είχε επιλέξει ως σύμμαχο στην περιοχή την Κύπρο, με την οποία το έδενα τα κοινά ενεργεικά συμφέροντα.
–Η Τουρκία αμφισβητεί ευθέως την ελληνική και κατ΄ επέκταση την κυπριακή ΑΟΖ και προχωρά σε επιθετικές ενέργειες ερευνών στην περιοχή.
– Το Ισραήλ διαπιστώνει ότι η Κύπρος καταρρέει. Το τραπεζιτικό της σύστημα δεν είναι, πλέον, ικανό να διαδραματίσει ρόλο σε ενεργειακά σχέδια, η χώρα δεν διαθέτει, ουσιαστικά, ανθεκτική κυβέρνηση, ο Αναστασιάδης δεν θεωρείται ικανός συνομιλητής και, κυρίως, έτοιμος να αυτονομηθεί όπου χρειαστεί. Η Κύπρος μοιάζει να μετατρέπεται σε ένα failed state και η αξιοποίηση των κοιτασμάτων μοιάζει τώρα λιγότερο αισιόδοξη και, αναμφίβολα, συνδεδεμένη με το ογκώδες χρέος που θα αποκτήσει, μέσω του δανεισμού των 10 δισ, η Λευκωσία.
– Το Ισραήλ, επίσης, διαπιστώνει πως η Κύπρος είναι απολύτως απομονωμένη. Ακόμα κι από τον προνομιακό οικονομικό της σύμμαχο, την Ρωσία. Η Μόσχα δεν θέτει σε κίνδυνο την ενεργειακή της συμμαχία με τη Γερμανία και η κυβέρνηση Αναστασιάδη δεν διαθέτει τις αντοχές να δώσει στον Βλαντιμίρ Πούτιν όσα εκείνος επιθυμεί ώστε να ανοίξει ομπρέλα ασφαλείας πάνω από το νησί.
– Η Ουάσιγκτον παραμένει σιωπηλή και αποστασιοποιημένη απ’ όσα συμβαίνουν στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι ο παρεμβατισμός στο τραπεζιτικό σύστημα είναι εκτός κάθε φιλοσοφίας της, ενώ οι κίνδυνοι διαταραχής στο ευρώ και άρα και στο δολάριο είναι αυξημένοι.
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στον χάρτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής αντιλαμβάνεται. Εάν συνδυαστούν όλα τα παραπάνω, δεν θα απέκλειε κανείς να δούμε να καταρρέει συνολικά το επόμενο διάστημα ολόκληρος ο ενεργειακός σχεδιασμός Ισραήλ-Λιβάνου-Κύπρου. Ίσως γίνουν κινήσεις από την Τουρκία για τον ορισμό της δικής της ΑΟΖ που μπαίνει “σφήνα” ανάμεσα στην ελληνική και την κυπριακή και μειώνει στο ελάχιστο τη γειτνίαση, άρα και τις δυνατότητες συνεργειών και κοινοπραξιών.
Μέσα σε μία εβδομάδα η κυβέρνηση Αναστασιάδη κατόρθωσε να απομονωθεί από τους πάντες. Όσοι εκτιμούν πως το κυπριακό ζήτημα αφορά στη χρεοκοπία δύο τραπεζών και στην εξασφάλιση δανεισμού στο πλαίσιο ενός μνημονίου αλά ελληνικά, πλανώνται. Και η πλάνη δεν συγχωρείται στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς.
Βρισκόμαστε, πιθανότατα μπροστά σε τεκτονικούς αναπροσδιορισμούς εθνικών στρατηγικών στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Αναπροσδιορισμούς που επηρεάζουν σημαντικότατα την Ελλάδα, η οποία αν και σε σαφώς καλύτερη μοίρα και θέση από την Κύπρο διαθέτει ανοικτά μέτωπα και περιορισμένο εύρος κινήσεων αφού τελεί υπό οικονομική κατοχή και πλήρη αμφισβήτηση της κυριαρχίας της.
Πρόκειται για πολύ σοβαρή εξέλιξη με απρόβλεπτες για την Ελλάδα συνέπειες. Αν Ισραήλ και Τουρκία, με την προτροπή της Ουάσιγκτον γίνουν ξανά σύμμαχοι για να ελέγξουν την περιοχή τότε μπαίνουμε σε πολύ διαφορετικά μονοπάτια από αυτά που ξέραμε μέχρι τώρα. Χαρακτηριστικό των εξελίξεων είναι το εξής:
«Η ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία θα φέρει δραματικές αλλαγές στην Ανατολική Μεσόγειο, δηλώνει στο CNN Turk ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Alon Liel, σύμφωνα με δημοσίευμα της “Καθημερινής Κύπρου”.
Την απάντηση αυτή έδωσε ο Ισραηλινός πολιτικός, ερωτηθείς από Τούρκο δημοσιογράφο για το κατά πόσο το Ισραήλ σκοπεύει να διακόψει τη συνεργασία με την Κύπρο και να επιδιώξει τη συνεργασία της Άγκυρας στο πεδίο των ερευνών για φυσικό αέριο και πετρέλαιο στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα ακούνε όλα αυτά στο υπουργείο Εξωτερικών και το Μαξίμου ή επιμένουν σε κινήσεις “δημοσίων σχέσεων”; Κωλυσιεργία και ανοησία αποτελούν, εφόσον συμπέσουν, εκρηκτικό συνδυασμό…