ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Η επιστήμη στη χώρα μας πηγαίνει προς τα πίσω τονίζει σε άρθρο της στο ηλεκτρονικό περιοδικό Nature η Βαρβάρα Τραχανά, η οποία το 2011 εξελέγη επίκουρη καθηγήτρια Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας στη Λάρισα. Παρόλα αυτά, δε διορίστηκε ποτέ. Πρίν διαβάσετε τα όσα συγκλονιστικά καταγγελλει για την υποβάθμιση των πτυχίων, αξίζει να σημειώσουμε μόνο ένα: Ότι η εν’ λόγω καθηγήτρια είναι διακεκριμένη στο χώρο της, ένα από εκεία τα “νέα λαμπρά μυαλά” που φεύγουν από τη χώρα σε αναζήτηση ενός σίγουρου μέλλοντος με διαβατήριο πλέον την αξιοκρατεία, το βιογραφικό και τις γνώσεις τους. Τό αντιθετο δηλαδή από αυτό που συμβαίνει στα “χρόνια της κρίσης” στην Ελλάδα. Και τι σκέφτονται οι νέοι επιστήμονες, manager και bussness men; Αααα, ζείς στην Ελλάδα; Και σπούδασες εν μέσω κρίσης; Και θες να ασχοληθείς με την επιστήμη σου και την έρευνα; Ε, φύγε λοιπόν καλύτερα για το εξωτερικό σε αναζήτηση καλύτερης μοίρας. Κάπως έτσι περιγράφει την κατάσταση του ακαδημαϊκού χώρου στη χώρα μας, η Βαρβάρα Τραχανά.
Στο κείμενο της γνωστοποιεί ότι εκτός από αυτή, δε διορίστηκαν ακόμα 800 μέλη διδακτικού προσωπικού σε όλη την Ελλάδα, καθώς η κυβέρνηση αρνείται να διαθέσει στα ανώτατα Ιδρύματα τα κονδύλια που απαιτούνται.Η κ. Τραχανά υποστηρίζει ότι έως το 2010, πριν δηλαδή κορυφωθεί η κρίση, 120.000 Έλληνες επιστήμονες εργάζονταν ήδη στο εξωτερικό. Ο αριθμός αυτός ακούγεται συχνά και μάλλον δεν είναι υπερβολικός, αν λογαριάσουμε ότι για αρκετά χρόνια η χώρα είχε υπερπαραγωγή ειδικευμένων αποφοίτων πανεπιστημίου χωρίς ανάλογες παραγωγικές δομές για να τους απορροφήσει.
Διανοητική αποστράγγιση – εκροή εγκεφάλων στο εξωτερικό
Η Ελληνίδα ερευνήτρια επισημαίνει ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια δέχονται τώρα ένα ακόμα πλήγμα από τη διακοπή των συνδρομών στις μεγάλες επιστημονικές εκδόσεις και η δραματική κατάσταση οδηγεί πολλούς επιστήμονες στο εξωτερικό.
“Οι μεγαλύτεροι εκδότες -συμπεριλαμβανομένων των Elsevier, Springer και Taylor & Francis- απειλούν να σταματήσουν να προσφέρουν πρόσβαση. Άλλοι το έχουν ήδη πράξει” γράφει η Δρ Τραχανά.
Σύμφωνα με την ερευνήτρια “δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ελληνική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται το γεγονός ότι η μακροπρόθεσμη δέσμευση για χρηματοδότηση της επιστήμης και της παιδείας οφείλει να αποτελεί μέρος της στρατηγικής για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης.
Συνέπεια αυτής της κατάστασης είναι η διαρροή Ελλήνων ερευνητών στο εξωτερικό”, λέει η Τραχανά, η οποία σκέφτεται και η ίδια να φύγει.
“Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η ελληνική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται ότι η μακροπρόθεσμη δέσμευση για τη χρηματοδότηση της επιστήμης και της εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι μέρος της στρατηγικής για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Το 2007, ακόμη και πριν από τις τελευταίες περικοπές, η χρηματοδότηση του πανεπιστημίου και της έρευνας στην Ελλάδα βρισκόταν στο 0,6% του ΑΕΠ, ήδη πολύ κάτω από τον μέσο όρο 1,9%. της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι μισθοί των ερευνητών και των μελών ΔΕΠ έχουν μειωθεί κατά 20%. Αν κάποιος σας πει ότι η ελληνική οικονομία έπεσε έξω εξαιτίας των τεράστιων μισθών του δημόσιου τομέα, πείτε τους ότι ο μέσος μηνιαίος μισθός ενός καθηγητή πανεπιστημίου εδώ, τώρα είναι περίπου 1.000 € (1.300 δολάρια ΗΠΑ). Οι ερευνητές και οι καθηγητές που έχουν περάσει χρόνια να χτίσουν καριέρες, αναρωτιούνται εάν άξιζε τον κόπο.
Οι επιστήμονες έχουν προσαρμοστεί. Έχουν μάθει να χρησιμοποιούν στο ελάχιστο δυνατόν τα ακριβά τους αντιδραστήρια. Έχουν εξειδικευθεί να εργάζονται με τα παλτά τους, όταν οι παραδόσεις πετρελαίου θέρμανσης, δεν γίνονται”, γράφει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τις οποίες επικαλείται, το 2010 ζούσαν και εργάζονταν στο εξωτερικό 120.000 πανεπιστημιακοί ερευνητές, περίπου το 10% του συνόλου. Σήμερα, ο αριθμός φέρεται να έχει αυξηθεί στους 150.000.
Αξίζει να σωθεί η ελληνική επιστήμη
“Αξίζει να επενδύσεις στην Ελληνική επιστήμη, αξίζει να σωθεί. Το 2012, κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, το ποσοστό των ερευνητών στην χώρα, που συνέβαλε στο κορυφαίο 1% , των πλέον αναγνωρισμένων επιστημονικών άρθρων, έφτασε να είναι 13ο στον κόσμο, πάνω από το ποσοστό του Καναδά, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Αυτό το ανθρώπινο δυναμικό θα πρέπει να στηρίζεται άμεσα από την κυβέρνηση”, αναφέρει η ίδια στο κείμενο της.
Και ποια λύση προτείνει;
“Μια καλή αρχή θα ήταν να αντισταθούν στις εκκλήσεις, για αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης των ήδη υπαρχόντων καθηγητών από τα 67 στα 70 έτη. Η αλλαγή έχει προταθεί ως μια βραχυπρόθεσμη λύση για τα ακαδημαϊκά τμήματα, φτάνοντας τα όμως σε οριακό σημείο, λόγω του παγώματος προσλήψεων και αποχωρήσεων.
Μια τέτοια κίνηση θα εξαλείψει κάθε πιθανότητα να τοποθετηθούν νέοι καθηγητές, δεδομένου ότι το εθνικό πρόγραμμα δημοσιονομικής σταθερότητας ζητά να μειωθεί δραστικά ο δημόσιος τομέας, κάνοντας μόνο μια πρόσληψη για κάθε δέκα αποχωρήσεις.
Θα μπλοκάρει την φυσική και αναγκαία ανανέωση του πανεπιστημιακού προσωπικού με νέο αίμα. Θα επιτείνει περαιτέρω την ταχεία γήρανση των Ελληνικών πανεπιστημίων και θα αφήσει τις σχολές σαν άδειο κέλυφος, με μόνο μια χούφτα παλαιότερων καθηγητών και χωρίς διδακτικό προσωπικό και νέους ερευνητές δίπλα τους. Γνωρίζουμε από την εξελικτική βιολογία ότι οι μικρο-κοινωνίες σύντομα εξαφανίζονται”, καταλήγει η κ. Τραχανά.