Η ετυμολογία του ονόματος του χωριού πιθανότατα προέρχεται από τη φράση “πολλαί ροαί” και είναι ενδεικτική του καλού κλίματος και του ευεργετικού φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής και των γάργαρων νερών.Κατοικημένο από Βλάχους, Μικρασιάτες, Πόντιους και Θρακιώτες, το χωριό γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη μετά το τέλος της Τουρκοκρατίας, ανάπτυξη που συνεχίζεται και σήμερα με τα διάσπαρτα πέτρινα ξενοδοχεία της περιοχής να φιλοξενούν περισσότερους από είκοσι χιλιάδες τουρίστες το χρόνο.

Το χωριό έχει περισσότερους από 2.000 μόνιμους κατοίκους.

Οι πρώτοι κάτοικοί του, με ελληνικές καταβολές, ήταν απόγονοι Βλάχων, καθώς σύμφωνα με την ιστορία οι ομάδες οικογενειών, κατατρεγμένων από τους Τούρκους, που κατάγονταν από τη Μοσχόπολη, τα Γιάννενα, το Αργυρόκαστρο, τα Τρίκαλα, τα χωριά του Ολύμπου, της Πίνδου και του Γράμμου, όπως το Μέτσοβο, τη Σαμαρίνα και την Αβδέλλα, ήταν οι πρώτοι μετανάστες που αποτέλεσαν τους πυρήνες του πληθυσμού του χωριού στις αρχές του 19ου αιώνα.

Στη συνέχεια στο χωριό εγκαταστάθηκαν, ξεριζωμένοι από τις πατρογονικές τους εστίες, πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, οι οποίοι αντιμετωπίσθηκαν με ευνοϊκή μεταχείριση και ευμενή διάθεση, από τους τοπικούς παράγοντες και τους απλούς ανθρώπους.

Η προοδευτική μίξη των προσφύγων με τους ντόπιους έδωσε νέα τροπή στο χωριό. Φούρνοι, μπακάλικα, τσαγκαράδικα, υφασματάδικα, ραφτάδικα, μαγειρεία, τυράδικα, κρεοπωλεία, καφενεία και κέντρα διασκέδασης μετέτρεψαν το χωριό σε ένα πολιτιστικό και πολιτισμικό κέντρο ανάπτυξης, ενώ το 1935 το χωριό ηλεκτροφωτίστηκε από αυτόνομη πετρελαιοκίνητη μονάδα.

Τα παλιά αρχοντικά, τα πέτρινα καλντερίμια των “μαχαλάδων”, το αισθητικό δάσος με τα πλατάνια τις αστείρευτες πηγές και τα τρεχούμενα νερά, τα αγιογραφημένα ξωκλήσια των Αγίων Γεωργίου και Δημητρίου σε συνδυασμό με το ξηρό κλίμα της περιοχής και η θέα της λίμνης Κερκίνης δεν αφήνουν ασυγκίνητο κανέναν επισκέπτη.

Τα Άνω Πορόια προτείνονται ανεπιφύλακτα για όλους τους λάτρεις της πεζοπορίας στα ειδικά περιπατητικά μονοπάτια τους όρους Μπέλες, ενώ η ιππασία, η ορειβασία και οι διαδρομές με 4Χ4 έχουν την τιμητική τους.Τα δε παραδοσιακά εδέσματα της περιοχής έχουν απασχολήσει εκατοντάδες γευσιγνώστες της Ελλάδας και όχι μόνο, που αναφέρονται στις μοναδικές παραδοσιακές γαστρονομικές συνταγές με βουβαλίσιο κρέας, με φρέσκες πέστροφες και με παραδοσιακά ζυμαρικά και γλυκά που παρασκευάζονται όλα από τις γυναίκες του Συνεταιρισμού Ποροΐων.

Τα Άνω Πορόια είναι ένα μοναδικό χωριό με πολιτιστικές δράσεις και δρώμενα όλο το χρόνο. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος, ο Βλάχικος Σύλλογος και η Φιλαρμονική του χωριού αποδεικνύονται εξαιρετικά δραστήριοι, ενώ η Ποδοσφαιρική Ακαδημία της περιοχής, εκτός από αθλητική, έχει και οικολογική δράση.

Κορυφαίο έθιμο του χωριού, η αναβίωση των γουρουνοσφαγείων, σύμφωνα με το οποίο κάθε 26 του Δεκέμβρη ένα γουρούνι μαγειρεύεται και σερβίρεται στην πλατεία του χωριού υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής.

Κατά την περίοδο του Πάσχα το χωριό κατακλύζεται από τουρίστες από όλη την Ελλάδα, καθώς χαρακτηρίζεται, τη σύγχρονη εποχή, ως ένας μικρός παράδεισος που βρίσκεται λίγα μόνο χιλιόμετρα μακριά από τον πολιτισμό και την καθημερινότητα.

Απέχουν από την πόλη των Σερρών 65 χλμ. και από τη Θεσσαλονίκη μόλις 130χλμ., ενώ από την κεντρική τους πλατεία ο επισκέπτης αγναντεύει τη λίμνη Κερκίνη, το Οχυρό Ρούπελ, το Οχυρό Ιστίμπεη, τα Λουτρά Σιδηροκάστρου, τα Λουτρά Αγγίστρου και το όρος Μπέλες που στέκει αγέρωχο, ως ασπίδα προστασίας, του μικρού χωριού.

Πηγή: ΑΜΠΕ