ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Για πρώτη φορά, επίσημα, με τόσο κατηγορηματικό τρόπο οι ΗΠΑκαταδίκασαν την πολιτική της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης συνολικά – Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα ακολουθήσουν από πλευράς ΗΠΑ επενδύσεις στη χώρα μας, αλλά και «βοήθεια» για έξοδο στις αγορές
Τα πρακτικά αποτελέσματα της επίσκεψης του Αντώνη Σαμαρά στην Ουάσιγκτον
μένει να διαπιστωθούν το επόμενο διάστημα, σταδιακά και με ορίζοντα, σε πρώτη φάση, μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2014 όταν θα ολοκληρώνεται το χρηματοδοτικό πρόγραμμα της τρόικας προς τη χώρα μας, θα έχει φανεί η πορεία των διαρθρωτικών αλλαγών, καθώς και το αν θα έχει επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα.
Ενα πρώτο «τεστ», ωστόσο, θα γίνει σε λίγες εβδομάδες, μετά τις γερμανικές εκλογές, οπότε θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει η στάση του Βερολίνου, αναλόγως και της κυβέρνησης που θα προκύψει, και θα φανεί αν αποδίδουν οι αμερικανικές πιέσεις για αλλαγή της πολιτικής της σκληρής λιτότητας.
Γεγονός είναι, πάντως, ότι η υποδοχή του Ελληνα πρωθυπουργού από τον Αμερικανό πρόεδρο ήταν παραπάνω από θερμή και τα μηνύματα που εστάλησαν πολύ ισχυρά. Μια αποκωδικοποίηση των δηλώσεων των δύο ανδρών είναι πολύ διαφωτιστική και επιτρέπει να εξαχθούν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για το τι έγινε και κυρίως για το τι θα ακολουθήσει.
Είναι πολύ σημαντικό στοιχείο ότι για πρώτη φορά, επίσημα, με τόσο κατηγορηματικό τρόπο και στο ανώτατο επίπεδο οι ΗΠΑ καταδίκασαν την πολιτική της Γερμανίας έναντι της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης συνολικά.
Η σχετική δήλωση του Μπάρακ Ομπάμα δεν επιδέχεται παρερμηνείες:
«Είμαστε σίγουροι ότι η Ελλάδα θα πετύχει και, όπως ξέρετε, διακυβεύονται πολλά, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη και ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία». Οπως σαφής είναι και η αμερικανκή προειδοποίηση ότι οι αρνητικές συνέπειες από τη γερμανική πολιτική δεν περιορίζονται μόνο στην Ελλάδα, αλλά επηρεάζουν την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία, άρα και τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Ιδιαίτερης αξίας για την ελληνική κυβέρνηση είναι η επισήμανση τουΟμπάμα, με έμμεσο αλλά απολύτως «κατανοητό» για τους Γερμανούς τρόπο, ότι, αν δεν αλλάξει το μίγμα της πολιτικής, η Ελλάδα δεν πρόκειται να βγει από την κρίση και, αν αυτό συμβεί, δεν θα ευθύνεται η ίδια διότι κάνει ό,τι της αναλογεί: «Πιστεύω πως ο κ. Σαμαράς είναι αφοσιωμένος στο να προβεί στις δύσκολες ενέργειες που απαιτούνται, αλλά την ίδια στιγμή θέλει τα διασφαλίσει ότι ο ελληνικός λαός μπορεί να δει το φως στο τέλος του τούνελ».
Ο Αμερικανός πρόεδρος πήγε ένα βήμα παραπέρα δείχνοντας σκοπίμως ότι υπάρχει ταύτιση απόψεων για το αδιέξοδο της παρούσης κατάστασης, γι’ αυτό και χρησιμοποίησε πρώτο πληθυντικό κάνοντας λόγο για «συμφωνία» μεταξύ των δύο σχετικά με τη διάγνωση του προβλήματος: «Συμφωνήσαμε όμως ότι στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων δεν μπορούμε απλά να χρησιμοποιήσουμε τη λιτότητα σαν τη μόνη στρατηγική».
Ο Ελληνας πρωθυπουργός, από την πλευρά του, αναφερόμενος στο ίδιο θέμα, περιέγραψε την αποτυχία της γερμανικής πολιτικής χρησιμοποιώντας τη γλώσσα των αριθμών και παρουσιάζοντας την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα:
«Θα κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε σε ό,τι αφορά τις διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά η έμφαση πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ειδικά για τους νέους, διότι, όπως είπα στον πρόεδρο, στην Ελλάδα, η ανεργία στους νέους έχει φθάσει στο απίστευτο 60%, η συνολική ανεργία στο 28% και ο ελληνικός λαός έχει θυσιάσει το ένα τέταρτο το ΑΕΠ του μόνο τα τελευταία τέσσερα χρόνια».
Η σύμπτωση απόψεων Αθήνας – Ουάσιγκτον για την ανάγκη εγκατάλειψης της μονομερούς πολιτικής λιτότητας είναι σημαντική για την ελληνική πλευρά, η οποία μόνη της δεν μπορεί να αναγκάσει τους Γερμανούς να αλλάξουν στάση, οι αμερικανικές πιέσεις, όμως, και μάλιστα με τη μορφή που εκδηλώνονται πλέον, ανοιχτά, σε υψηλό επίπεδο και με ανησυχία για τις προοπτικές της Ελλάδας, μπορούν να οδηγήσουν σε αποτελέσματα.
Η κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν πρόκειται να υπάρξει άμεση μεταβολή της γερμανικής στάσης -και σίγουρα όχι πριν από τις γερμανικές εκλογές-, θεωρεί όμως ότι η διαρκής αμερικανική παρέμβαση, αλλά και η ρεαλιστική διαπίστωση ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο, θα οδηγήσει την όποια νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο και, με δεδομένο ότι ηΜέρκελ θα είναι καγκελάριος, θα αναζητήσει τρόπους ελάφρυνσης των δανειακών υποχρεώσεων της Ελλάδας. Αν όχι με κούρεμα, το οποίο απορρίπτουν οι Γερμανοί, με πολυετή μετάθεση της λήξης των ομολόγων, μείωση επιτοκίων και ίσως αναστολή καταβολής τόκων.
Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι την απόρριψη από τις ΗΠΑ της πολιτικής ακραίας λιτότητας και τις υποστηρικτικές δηλώσεις θα ακολουθήσουν έμπρακτες μορφές στήριξης, δηλαδή επενδύσεις στη χώρα και μέσα στο επόμενο έτος «βοήθεια» για τη σχεδιαζόμενη έξοδο στις αγορές.
Γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας στην περιοχή της Μεσογείου
Εξίσου σημαντικές, ίσως και περισσότερο από τις οικονομικές, ήταν οι εξελίξεις στο έτερο, κορυφαίο πεδίο έπειτα από αυτό της οικονομίας, το γεωπολιτικό. Από τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου, αλλά και από τη γενικότερη υποδοχή που είχε ο Ελληνας πρωθυπουργός και τις συναντήσεις του με τον αντιπρόεδρο Τζο Μπάιντεν και τον υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η Ελλάδαεπανέρχεται στις υψηλές προτεραιότητες των ΗΠΑ στην περιοχή ως αναγκαίος σύμμαχος, δεδομένης της γενικότερης αστάθειας που επικρατεί και η οποία εκτιμάται ότι θα επιδεινώνεται. Οι αναφορές του Μπαράκ Ομπάμα στα θέματα ασφαλείας και η ιδιαίτερη μνεία που έκανε για τη σπουδαιότητα των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδαείναι, όπως φαίνεται, ενδεικτικές της άποψης που διαμορφώνεται στην Ουάσιγκτον για τη χρησιμότητα της χώρας μας στον αμερικανικό σχεδιασμό:
«Συζητήσαμε την ισχυρή διμερή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε επίπεδο στρατιωτικό και πληροφοριών. Εχουμε εργαστεί μαζί στην αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων. Εχουμε συνεργαστεί σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Φιλοξενούν (οι Ελληνες) ορισμένες από τις πολύ σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις μας και εγκαταστάσεις μας και τους είμαστε ευγνώμονες για αυτό»…
Είναι αξιοσημείωτο, και φαίνεται ότι και εκεί υπάρχει ποιοτική διαφορά σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος περιέγραψε ένα ευρύ γεωγραφικό πλαίσιο σημειώνοντας το γεωπολιτικό ρόλο που μπορεί να παίξει η Ελλάδα σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνο στα Βαλκάνια όπως συνηθιζόταν σε παλαιότερες ελληνοαμερικανικές συναντήσεις υψηλού επιπέδου:
«Είχαμε την ευκαιρία να συστήσουμε το γενικότερο περιβάλλον γύρω από τη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια. Οπως το έθεσε ο πρωθυπουργός, πολλές φορές είναι μια γειτονιά με προκλήσεις. Και η Ελλάδα μπορεί να παίξει σημαντικό σταθεροποιητικό ρόλο και ρόλο εταίρου στη διαχείριση θεμάτων στη Μέση Ανατολή, στη Βόρειο Αφρική, στα Βαλκάνια».
Ο Ελληνας πρωθυπουργός αξιοποίησε το θετικό κλίμα που υπήρχε και το διακριτό γεωπολιτικό άνοιγμα των Αμερικανών προς την Ελλάδα για να τονίσει τη στρατηγική υπεραξία που μπορεί να αποκτήσει η χώρα μας από την αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, βάζοντας στο «κάδρο» την εξελισσόμενη ενεργειακή συνεργασία με τηνΚύπρο και το Ισραήλ και σχετίζοντάς τη με τα αμερικανικά συμφέροντα και την επιδίωξη της Ουάσιγκτον να μετριάσει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο:
«Είπα στον πρόεδρο ότι έχουμε βρει τεράστιους ενεργειακούς πόρους στην ευρύτερη περιοχή μας. Η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ελλάδαμπορούν να συντονιστούν σε σχέση με αυτούς τους πόρους ώστε να ικανοποιήσουν την ευρωπαϊκή ζήτηση κυρίως για φυσικό αέριο».
Η αξιοποίηση των ελληνικών κοιτασμάτων, σε συνδυασμό με τα κυπριακά και ισραηλινά ως αντίβαρο στην ενεργειακή «λαβή» της Μόσχας στην Ευρώπη, είναι κάτι που οι Αμερικανοί ακούν «ευχάριστα» και η Αθήνα θέλει να το αξιοποιήσει αυτό για τη διαχείριση των τουρκικών απειλών σε σχέση με τα ενεργειακά και την ΑΟΖ.
Παρά τις διαφορετικές απόψεις για τους τρόπους και τις οδούς διοχέτευσης του ισραηλινού και του κυπριακού φυσικού αερίου στην Ευρώπη (με πιο επικίνδυνη για τα ελληνικά συμφέροντα αυτή που θέλει χάραξη αγωγού μέσω Τουρκίας), το ενδιαφέρον των αμερικανικών εταιριών για τα κοιτάσματα του τριγώνου Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ είναι δεδομένο και θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για τον ελληνικό σχεδιασμό.
Στα… σκαριά νέα πρωτοβουλία για το Κυπριακό
Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, στο οποίο αναφέρθηκε ο Αμερικανός πρόεδρος, και επειδή γίνονται ήδη παρασκηνιακές κινήσεις για την προώθηση ενός νέου Σχεδίου Ανάν, ο Ελληνας πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι η ελληνική πλευρά είναι έτοιμη να συμβάλει σε μιαλύση, εφόσον όμως αυτή θα κινείται στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων του ΟΗΕ. Είναι ενδεικτικό ότι μετά τη συνάντηση με τον Ομπάμα, ο κ. Σαμαράς επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη για να τον ενημερώσει.
Ενα άλλο θέμα, ειδικού αμερικανικού ενδιαφέροντος, το οποίο ο Αντώνης Σαμαράς φρόντισε να «επικοινωνήσει», είναι ότι η Ελλάδαως προεδρεύουσα της Ε.Ε. το πρώτο εξάμηνο του 2014 θα προωθήσει, σε συνεργασία και με την επόμενη προεδρία, την ιταλική, την υπό διαπραγμάτευση νέα συμφωνία ΗΠΑ – Ε.Ε. για το εμπόριο, η οποία στην ουσία ενοποιεί τις δύο αγορές:
«Είπα στον πρόεδρο ότι θα κάνουμε ό,τι μπορούμε κατά την ελληνική προεδρία το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους, με τη βοήθεια και της ιταλικής προεδρίας που θα ακολουθήσει, ώστε να ολοκληρωθεί η συμφωνία Διατλαντικής Εμπορικής και Επενδυτικής Συνεργασίας, η οποία είναι πολύ σημαντική, διότι στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ αναλογούν το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ».