ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Εφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 83 ετών, στο Παρίσι, ο γάλλος συγγραφέας Ζεράρ Ντε Βιλιέ, δημιουργός των διάσημων μυθιστορημάτων της σειράς SAS. Την τραγική είδηση έκανε γνωστή μέσω του Twitter ο δικηγόρος του, Ερίκ Μορέν, ο οποίος ανέφερε πως ο διάσημος συγγραφέας «έσβησε» από επιπλοκές μίας νόσου από την οποία υπέφερε για χρόνια.
«Επιθυμία του ήταν ο θάνατός του να ανακοινωθεί με αυτόν τον τρόπο», διευκρίνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Μορέν.
ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΤΟ 1999 ΟΤΑΝ ΕΡΕΥΝΟΥΣΕ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΤΣΑΛΑΝ
Του Γιάννη Τριανταφύλλου
Λεπτός, σχεδόν αέρινος. Και σίγουρα πολύ γοητευτικός. Κινείται γρήγορα, πατά ελαφρά. Λές και δεν θέλει να σταθεί για πολύ ώρα στο ίδιο σημείο, μήπως κάποιος αόρατος ελέυθερος σκοπευτής κεντράρει την διόπτρα πάνω του. Εντάξει υπερβάλλουμε. Αλλά δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά με μια τέτοια προσωπικότητα, τον μετρ δηλαδή της πολιτικό-κατασκοπευτικής λογοτεχνίας, τον monsieur Ζεράρ Ντε Βιλλιέ. Βρέθηκε για λίγες ημέρες στη χώρα μας προκειμένου να συλλέξει στοιχεία για το νέο του βιβλίο. Το θέμα του; Πολύ καλά καταλάβατε: Ο Αμπνουλάχ Οτσαλάν. Η σκιά τού Από φαίνεται ότι θα μας στοιχειώνει για πολύ καιρό ακόμη…
Ο Γάλλος συγγραφέας Ζεράρ Ντε Βιλιέ από επίσκεψη στην Αθήνα το 2002
Ο Γάλλος συγγραφέας Ζεράρ Ντε Βιλιέ από επίσκεψη στην Αθήνα το 2002
-Κε ντε Βιλλιέ γιατί ήρθατε στην Ελλάδα;
“Για να ερευνήσω την υπόθεση Οτσαλάν. Σκοπεύω να γράψω ένα βιβλίο με θέμα τις περιπέτειες του Κούρδου ηγέτη”.
-Πώς πήγαν οι επαφές σας; Βρήκατε αυτούς που θέλατε;
“Ασφαλώς”.
-Θα μας πείτε ονόματα;
“Μίλησα με πολλούς Κούρδους, μέλη του PKK. Ακόμη με Ελληνες που βοήθησαν τον Οτσαλάν. Τη Βούλα Δαμιανάκου π.χ. που τον φιλοξένησε σπίτι της”.
-Τον Ναξάκη;
“Δεν κατόρθωσα να τον βρω. Μίλησα όμως με τον βουλευτή Πάνο Καμμένο. Ο Καμμένος έχει στενές σχέσεις με τους Κούρδους και πήγε να δει τον Οτσαλάν στην κοιλάδα Μπεκαα το 1995. Αλλά στα όσα έγιναν εδώ μου είπε ότι δεν είχε κάποια σχέση”.
-Η αίσθησή σας από την υπόθεση αυτή ποιά είναι;
“Μερικοί άνθρωποι που είχαν σχέση με το PKK, όπως ο Ναξάκης, τον έφεραν στην Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση γνώριζε ότι ο Οτσαλάν ήρθε στην Ελλάδα από το Σάββατο, σας θυμίζω ότι Παρασκευή βράδυ είχε φθάσει εδώ από τη Μόσχα, αλλά δεν ήξεραν ότι ο Ναξάκης τον είχε πάει στο σπίτι της Βούλας. Δεν γνώριζαν δηλαδή πού ακριβώς βρισκόταν”.
-Ακούστηκε, μεταξύ άλλων, κ.Ντε Βιλλιέ, ότι η ελληνική κυβέρνηση πρόδωσε τον Οτσαλάν, τον “παρέδωσε” δηλαδή στους Τούρκους. Εσείς τι νομίζετε;
“Θα είμαι σε θέση να απαντήσω στην ερώτηση αφού πρώτα ταξιδέψω στην Κένυα και συλλέξω και εκεί στοιχεία. Πιστεύω, πάντως, ότι απλώς όταν η ελληνική κυβέρνηση διαπίστωσε ότι ο Οτσαλάν βρισκόταν στην Ελλάδα, πανικοβλήθηκε. Σκέφτηκαν να τον φυγαδεύσουν στο Μινσκ ή την Ολλανδία αλλά τελικά κατέληξαν στην Κένυα. Νομίζω ότι η ιδέα της Κένυας επικράτησε επειδή εκεί υπάρχουν πολλά μεγάλα ράντσα, που ανήκουν σε πλούσιους Ελληνες. Ηλπιζαν προφανώς να τον κρύψουν σε κάποιο από αυτά. Αυτό που δεν συνειδητοποίησαν είναι ότι στην Κένυα ήξεραν από την πρώτη στιγμή ότι έφθασε εκεί ο Οτσαλάν”.
-Πώς αυτό;
“Από τους Αμερικανούς που παρακολουθούσαν τα τηλεφωνήματά του. Ηταν λοιπόν αδύνατο για τον Ελληνα πρεσβευτή ή οποιονδήποτε άλλον το επιθυμούσε να τον μεταφέρει από την πρεσβεία σε κάποιο άλλο μέρος”.
-Ποιόν ρόλο έπαιξαν οι μυστικές υπηρεσίες σ’αυτήν τη σκοτεινή υπόθεση;
“Η CIA και η NSA γνώριζαν κάθε στιγμή, από τα τηλεφωνήματά του, όπως σας είπα, κάθε μικρή ή μεγάλη κίνηση του Οτσαλάν. Αυτό ξεκίνησε να συμβαίνει από τη στιγμή που εγκατέλειψε τη Συρία. Ακουγαν τις συζητήσεις του, ήξεραν πού επρόκειτο να πάει, τα πάντα. Είμαι σίγουρος ότι πίεσαν την ελληνική κυβέρνηση να μην τον κρατήσει. Είμαι επίσης βέβαιος ότι έδωσαν τις απαραίτητες πληροφορίες στους Τούρκους, ώστε να στήσουν την παγίδα τους. Σε συνεργασία βέβαια με τις αρχές της Κένυας και τη Μοσάντ”.
– Με βάση την εμπειρία σας και όπως έχει πλέον διαμορφωθεί η κατάσταση στον πλανήτη, αν οι Αμερικανοί είναι αποφασισμένοι να πιάσουν κάποιον, μπορεί αυτός να τους διαφύγει;
“Κοιτάξτε οι Αμερικανοί έχουν χρήματα και την κατάλληλη τεχνολογία. Για παράδειγμα πριν 5-6 χρόνια ένας φανατικός Πακιστανός, ο Χάμσι, είχε πυροβολήσει Αμερικανούς πράκτορες έξω από το κίριο της CIA. Αυτός ο άνθρωπος έφυγε από την Αμερική και κρύφτηκε κάπου στο Πακιστάν. Οι Αμερικανοί τον επικήρυξαν δύο εκατομμύρια δολλάρια. Τελικά, πριν έναν χρόνο, κατόρθωσαν να τον συλλάβουν. Δικάστηκε και καταδικάστηκε, πριν μερικούς μήνες, σε ισόβια”.
– Αν εσείς είσαστε στη θέση του Οτσαλάν θα εμπιστευόσαστε τους ανθρώπους που εμπιστεύτηκε εκείνος;
“Κοιτάξτε το παλιό ΠΑΣΟΚ ήταν πολύ κοντά ιδεολογικά στις διάφορες μαρξιστικές-λενινιστικές οργανώσεις. Μοιραία, υπάρχουν κοινοί φίλοι. Η γυναίκα, ας πούμε, η Ντιλάν, είναι πολύ καλή φίλη του Ναξάκη, επί πολλά χρόνια. Αυτό εξηγεί τον σύνδεσμο και την εμπιστοσύνη του Οτσαλάν. Οταν εκείνος βρέθηκε σε κίνδυνο η Ντιλάν σκέφτηκε τον Ναξάκη”.
-Ποιά θα είναι η μοίρα του Οτσαλάν από δω κι εμπρός;
“Θα δικαστεί και -πιθανότατα- θα καταδικαστεί σε θάνατο. Θα πάρει όμως χάρη και η ποινή θα μετατραπεί σε ισόβια. Μετά, ποιός ξέρει; Αλλά νομίζω ότι ο Οτσαλάν έχει ακόμη πολιτικό ρόλο να παίξει”.
-Υπό ποία έννοια;
“Παραμένει επικεφαλής του PKK, το οποίο είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στους Κούρδους της Τουρκίας. Και τώρα είναι ένα είδος ήρωα”.
-Δε συμφέρει δηλαδή τους Τούρκους να τον σκοτώσουν.
“Η Τουρκία θέλει απεγνωσμένα να ενωθεί με την Ηνωμένη Ευρώπη. Δε θα τον σκότωναν με τίποτε”.
-Η Τουρκία θέλει να ενταχτεί στην Ευρώπη αλλά όλος ο κόσμος ξέρει τα όσα φρικιαστικά γίνονται στις τουρκικές φυλακές, τα βασανιστήρια. Μπορεί με βάση το πολιτισμικό της επίπεδο αυτή η χώρα να θεωρηθεί Ευρώπη;
“Νομίζω ότι δεν πρέπει να αποθαρρύνουμε την Τουρκία στην προσπάθειά της να ενωθεί με την Ευρώπη. Είναι μια μεγάλη χώρα, σημαντική. Πρέπει βέβαια να βελτιωθούν στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το ξέρουν και αυτοί και νομίζω ότι για αυτό δεν θα σκότωναν ποτέ τον Οτσαλάν. Τον χρειάζονται για να κατορθώσουν να επιτύχουν συμφωνία με τους Κούρδους, να λύσουν το πρόβλημα αυτό που αποτελεί για αυτούς αγκάθι. Αλλωστε και ο Οτσαλάν τα τελευταία χρόνια είχε αποκηρύξει τη βία και επιζητούσε μια ειρηνική λύση”.
-Περίπτωση να αφεθεί ελεύθερος;
“Αυτό δεν μπορεί να γίνει. Υπάρχει όμως και το παράδειγμα του Μαντέλα που ηγείτο μιας οργανώσεως παρόμοιας με αυτή του Οτσαλάν. Και τελικά μετά από τόσα χρόνια στη φυλακή απ’όπου έπαιξε σημαντικό ρόλο, έγινε κυβέρνηση. Η ο Μεναχεμ Μπέγκιν. Πριν γίνει πρωθυπουργός “μοίραζε” βόμβες. Με μεγαλύτερη αυτή στο “King David hotel” στην Ιερουσαλήμ. Απλώς μετά άλλαξε στάτους”.
-Εσείς θεωρείτε τον Οτσαλάν τρομοκράτη;
“Τον θεωρώ ηγέτη μιας οργάνωσης που έκανε στο παρελθόν πολλές τρομοκρατικές ενέργειες”(…).
-Αρα…
(χαμογελά και δεν απαντά).
-Πώς σχολιάζετε τη στάση του Ελληνα πράκτορα Σάββα Καλεντερίδη;
“Ηταν φίλος του Οτσαλάν από παλιά. Για αυτό και ο Ναξάκης -αλλά και ο ίδιος ο Οτσαλάν- του ζήτησε να είναι μέρος της αποστολής στην Κένυα”. Ο Οτσαλάν τον εμπιστευόταν”.
-Ο Καλεντερίδης είπε ότι πιέστηκε να βγάλει τον Οτσαλάν έξω από την πρεσβεία.
“Το διάβασα κι εγώ και δεν έχω λόγο να μην το πιστέψω. Ο Καλεντερίδης όμως είναι ταγματάρχης, πράκτορας και έπρεπε να υπακούσει στις διαταγές των ανωτέρων του. Δεν μπορούσε να αποφασίζει μόνος του”.
-Η εικόνα όμως που έχουμε είναι ότι ενώ οι ανώτεροί του τον πίεζαν, εκείνος αρνιόταν να υπακούσει.
“Είναι επειδή η φιλία είναι κάτι διαφορετικό από τις διαταγές. Και ο Καλεντερίδης συμπαθούσε τον Οτσαλάν. Ηθελε να τον σώσει”.
-Γνώριζε λέτε ότι έξω τον περίμεναν…
“Η Κένυα είναι ένα πολύ επικίνδυνο μέρος. Μια κυψέλη γεμάτη μέλισσες. Τα ονόματά τους; FBI, CIΑ, Μοσάντ. Οι Κενυατικές αρχές είχαν ενημερωθεί από τη Μοσάντ. Οι Τουρκικές μυστικές υπηρεσίες με τη σειρά τους είχαν ενημερωθεί από τη Μοσάντ και τους Αμερικανούς. Η Μοσάντ μεσολάβησε μεταξύ Τούρκων και Κενυατών, οι Αμερικανοί δεν είχαν άμεση ανάμιξη, απλώς πίεζαν. Πολύ επικίνδυνο μέρος, σας λέω”.
-Και προφανώς πολύ ανόητη η επιλογή του. Ο πρίγκηψ Μάλκο Λίνγκε ποτέ δεν θα την πατούσε έτσι…
“Νομίζω ότι όχι μόνο ο Μάλκο Λίνγκε, κανείς δεν θα την πατούσε έτσι. Ηταν σα να έμπαινες στο στόμα του λύκου. Αυτόματα δημιουργείται η ερώτηση στο μυαλό του καθενός, κατά πόσο αυτοί που έστειλαν τον Οτσαλάν εκεί δεν επεδίωκαν στην πραγματικότητα τη σύλληψή του”.
-Εννοείτε τις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, τον κ.Σταυρακάκη…
“Καμία μυστική υπηρεσία από μόνη της, ούτε καν ο επικεφαλής της ο κ. Σταυρακάκης, δεν μπορεί να πάρει τέτοια απόφαση χωρίς συνεννόηση με πολιτικά πρόσωπα. Το πιθανότερο είναι ότι πανικοβλήθηκαν. Οπως το κουνέλι που τρέχει με τα σκυλιά να το κυνηγούν από πίσω του”.
-Ενας πρωθυπουργός δεν θα έπρεπε να είναι περισσότερο ψύχραιμος;
“Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πολιτικός κόσμος δεν αντιδρά, ως όφειλε. Συμβαίνει πολλές φορές, ξέρετε”.
-Τίτλο για το βιβλίο σας βρήκατε;
“Οχι ακόμη”.
-Ο Τζον Λε Καρέ λέει ότι “οι κατασκοπικές ιστορίες θα παραμένουν δημοφιλείς όσο θα γίνονται ηγέτες, αγύρτες και απατεώνες”.
“Δε συμφωνώ μαζί του. Υπάρχουν και τίμιοι και άτιμοι ηγέτες. Τίποτε δεν ισχύει σε απόλυτο βαθμό”.
-Τα δικά σας βιβλία γιατί είναι τόσο δημοφιλή;
“Ο κύριος λόγος είναι επειδή δουλεύω πολύ προσπαθώντας να φτιάξω μια ιστορία fiction από κάποια άλλη που δεν είναι. Αυτό γίνεται με την επεξεργασία ενός τεράστιου όγκου στοιχείων, τα οποία συλλέγω ταξιδεύοντας στις χώρες όπου έχουν συμβεί τα διάφορα γεγονότα, μιλώντας με πολλούς ανθρώπους, δίνοντας τον καλύτερό μου εαυτό”.
-Αν το βιβλίο σας γίνει κάποια στιγμή ταινία ποιός θα μπορούσε να υποδυθεί τον Οτσαλάν;
“Τι να σας πω; Η κινηματογραφική βιομηχανία δεν είναι η αγαπημένη μου. Αλλωστε ξέρετε τι γίνεται; Οταν ένα βιβλίο μεταφέρεται στον κινηματογράφο, δεν ψάχνουν απαραίτητα κάποιον που να μοιάζει στον πρωταγωνιστή της ιστορίας. Διαλέγουν συνήθως κάποιον σταρ, ο οποίος θα φέρει κόσμο στα ταμεία. Ετσι μπορεί να επιλεγεί ο οιοσδήποτε”.
-Εσείς δεν έχετε κάποιον ηθοποιό στο μυαλό σας; Ενα πρόσωπο;
“Θα μπορούσε να είναι ο Σον Κόνερι. Πολύ μεγάλος ηθοποιός. Αλλά και μερικοί άλλοι”.
– Ο Ομάρ Σαρίφ;
“Μπα, είναι πολύ μαλακός. Και ο Οτσαλάν δεν είναι μαλακός τύπος. Ο Οτσαλάν είναι σκληρός. Επιμένω λοιπόν στον Σον Κόνερι”.
-Ποιός κατά τη γνώμη σας ήταν ο μεγαλύτερος κατάσκοπος της ιστορίας;
“Ενας από τους μεγαλύτερους κρεμάστηκε στην Ιαπωνία το 1945. Δούλευε για τους Ρώσους. Ηταν Γερμανός. Δεν θυμάμαι το όνομά του. Σίγουρα και το ζευγάρι Ρόζενμπεργκ, ο Τζούλιους και η Εθελ. Εδιναν πυρηνικά σχέδια στη Ρωσία. Καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν”.
-Βρίσκετε ομοιότητες στις υποθέσεις Κάρλος και Οτσαλάν;
“Αρκετές. Ζητήθηκε και από τους δύο να εγκαταλείψουν τη Συρία και οι χώρες στις οποίες συνελήφθησαν ουσιαστικά τους “έδωσαν”. Η υπόθεση Οτσαλάν βέβαια είναι περισσότερο πολύπλοκη. Αναμίχθηκε η Ελλάδα και η Κένυα, για την οποία άλλωστε οι Κούρδοι δεν παρουσιάζουν κανένα ενδιαφέρον και της οποίας η θέση ήταν εξαιρετικά δύσκολη”.
-Λένε πολλοί, ότι με το τέλος του ψυχρού πολέμου αντιμετωπίζετε πρόβλημα στο να βρείτε ήρωες για τα έργα σας.
“Κανένα πρόβλημα. Ο πόλεμος των κατασκόπων δεν σταματά ποτέ. Πρόκειται απλώς για μια διαφορετική ιστορία, για ένα άλλο σενάριο. Θέλετε παράδειγμα; Η υπόθεση Οτσαλάν. Εξοχο υλικό για έμπνευση” .
-Είναι τελικά κ.Ντε Βιλλιέ η πραγματικότητα ισχυρότερη από τη φαντασία του οποιουδήποτε συγγραφέα;
“Ασφαλώς. Αρκεί να διαβάσετε την κατάθεση του πρεσβευτή σας στην Κένυα, του κ.Κωστούλα. Ξεπερνά τη φαντασία του οποιουδήποτε. Το ιδανικό σενάριο. Ενας συγγραφέας θα “σκότωνε” για να σκεφτεί κάτι τέτοιο. Θύμιζε ταινία των αδελφών Μαρξ. Ο απόλυτος πανικός”.
-Συνεπώς, το καλύτερο σενάριο;
“Δεν έχει ακόμη γραφεί. Η ζωή μας επιφυλλάσσει συνεχώς καινούρια πράγματα. Και για αυτό είναι και τόσο γοητευτική”.
-Μετά από 50 ή 100 χρόνια πώς θα θέλατε να σας θυμούνται;
“Δεν με απασχολεί αυτό. Τα βιβλία μου πουλάνε και κανείς δεν αναγκάζει τους ανθρώπους να τα αγοράσουν. Αυτό σημαίνει ότι είναι ενδιαφέροντα, ότι ο κόσμος τα αγαπά. Αυτό και μόνο μου προσφέρει πολύ μεγάλη ικανοποίηση”.
Η συνέντευξη έχει τελειώσει, ο Ζεράρ Ντε Βιλλιέ ετοιμάζει τη βαλίτσα στο δωμάτιό του. Βιάζεται να προλάβει το αεροπλάνο για την Κένυα. Επόμενος σταθμός του, το Ναιρόμπι, όπου θα προσπαθήσει να συλλέξει ακόμη περισσότερα στοιχεία για την υπόθεση Οτσαλάν. Και φυσικά ο μεγάλος μετρ της πολιτικό-κατασκοπευτικής λογοτεχνίας δεν θα μπορούσε να μην πραγματοποιήσει ένα ανάλογο της φήμης του γκράντε-φινάλε. Κλείνοντας συνωμοτικά το μάτι, μου λέει: “Αν κάποιος θέλει να ανακαλύψει την αλήθεια νομίζω ότι θα πρέπει να εστιάσει την προσοχή του στη σχέση του Ναξάκη με το PKK. Αυτό είναι -κατά τη γνώμη μου- το κλειδί της ιστορίας”. Λέτε ο πανούργος σύγχρονος παραμυθάς να οσφρίστηκε κά%C