ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να κινείται στην κόψη του ξυραφιού παρά τα όσα περί του αντιθέτου λέγονται. Παλεύει απεγνωσμένα να βρει το κατώτατο σημείο «ισορροπίας» με την έννοια της εξάλειψης της φθίνουσας πορείας βασικών μακροοικονομικών μεταβλητών. Η εξάλειψη της φθίνουσας πορείας δεν σημαίνει αναγκαστικά αντιστροφή της τάσης σε θετική κατεύθυνση.
Μπορεί να σημαίνει περίοδο σχετικής στασιμότητας με ότι αυτό συνεπάγεται. Και εάν δεν μεταβληθεί κάτι δραματικά προς το καλύτερο εκ μέρους των ευρωπαίων (υπάρχουν απειροελάχιστες πιθανότητες κατά την άποψή μου)αυτή η κατάσταση θα ισχύσει τα προσεχή έτη στην Ελλάδα, γεγονός που θα πρέπει να το αξιολογήσουμε ως ένα καλό σενάριο.
Το πρώτο και βασικό πρόβλημα ,το 2014, της οικονομίας είναι η ουσιαστική επίτευξη συμφωνίας για την βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους. Η αποφασιστική λύση αυτού του προβλήματος θα αποτελέσει την βάση για την επιδιωκόμενη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας.
Η μέχρι σήμερα ασκούμενη οικονομική πολιτική επέτρεψε την πρόσκαιρη εξισορρόπηση των δύο πηγών δημιουργίας του δημοσίου χρέους (δημοσιονομικά ελλείμματα –ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών) , με τεράστιο οικονομικό κόστος και με εντελώς λανθασμένο τρόπο . Ομιλώ για πρόσκαιρη εξισορρόπηση διότι αυτή επιτεύχθηκε σε συνθήκες κατατονικές για την οικονομία κάτι που δεν προδικάζει καθόλου τις εξελίξεις σε κατάσταση επιχειρούμενης μεγέθυνσης της οικονομίας. Θέλω να πω ότι η εξισορρόπηση δεν επήλθε σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας της οικονομίας αλλά επήλθε σε ακραία κατάσταση επιβαλλόμενης βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής. Επίσης ομιλώ για τεράστιο οικονομικό κόστος ευκαιρίας το οποίο μπορεί να μετρηθεί απλά ως απόκλιση των επιτευχθέντων έναντι των προγραμματισθέντων στόχων του προγράμματος (ΑΕΠ, ανεργία, διάλυση επιχειρήσεων, απαξίωση κινητής και ακίνητης ιδιωτικής και επιχειρηματικής περιουσίας κτλ). Ακόμη ομιλώ για λανθασμένες βασικές προκείμενες , και όχι για δευτερευούσης σημασίας λάθη, πάνω στις οποίες ουσιαστικά στηρίζεται το όλον πρόγραμμα .Συγκεκριμένα :
– Η ακλόνητη πεποίθηση ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδος ήταν διαχειρίσιμο. Η απομείωση που οι ίδιοι επιχείρησαν το 2012, αποδεικνύει περίτρανα ότι η βασικότερη προκείμενη του προγράμματος ήταν εξ αρχής λανθασμένη. Σημειώνω ότι ο χρόνος που επιχειρείται οποιαδήποτε διόρθωση του προγράμματος , αφενός δεν σημαίνει οπωσδήποτε επιτυχή διόρθωση και αφετέρου προκαλεί πολύ μεγαλύτερο κόστος ευκαιρίας στην οικονομία. Ακριβώς ότι συνέβη στην ελληνική οικονομία. Η μη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους είναι πλέον αποδεκτή από όλους . Ακόμη και από αυτούς δεν το παραδέχονται δημοσίως.
– Τα εντελώς έξω από κάθε λογική υπολογισθέντα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις ύψους 50 δις ευρώ. Σύμφωνα με μετριοπαθείς υπολογισμούς , αν πωληθεί ότι είχε υπολογισθεί το ύψος των εσόδων μετά βίας μπορεί να αγγίξει τα 9-10 δις ευρώ. Το λάθος αυτό συνδέεται με τους υπολογισμούς για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους , αλλά και με την μεγάλη ύφεση της ελληνικής οικονομίας οι οποία σωρευτικά θα αγγίξει την περίοδο 2010-2013 , το – 22,4% . Αν προστεθεί και η ύφεση της περιόδου 2008-2009, -3,3%, η συνολική ύφεση της εξαετίας ανέρχεται στο -25,7%. Τούτο διότι δεν επιβεβαιώθηκε η εξαρτώμενη πρόβλεψη από τις ιδιωτικοποιήσεις , για πολλαπλάσιες εισροές Άμεσων Ξένων Επενδύσεων οι οποίες θα έσπρωχναν την οικονομία ,στην ανάπτυξη.
Επανέρχομαι σημειώνοντας , η εξάλειψη της δημιουργίας πρωτογενούς χρέους με την εξισορρόπηση των δημοσιονομικών και εξωτερικών ελλειμμάτων (αλλά και η σχετική απομείωση του δημοσίου χρέους μέσω του PSI) δεν είναι αρκετή για την επίτευξη βιώσιμου λόγου δημοσίου χρέους / ΑΕΠ διότι η τρομακτική σωρευτική μείωση του παρανομαστή (ΑΕΠ) εκτίναξε στα ύψη τον συγκεκριμένο λόγο. Αυτό συνέβηκε επειδή η όλη ασκούμενη οικονομική πολιτική επικεντρώθηκε στον πρωταρχικό της στόχο , στην παραγωγή δημοσιονομικών πλεονασμάτων, αδιαφορώντας επί της ουσίας για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ αλλά και των άλλων μακροοικονομικών μεταβλητών.
Σύμφωνα με το υπάρχον πρόγραμμα βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους στα προσεχή έτη θα πρέπει να υπάρξει συγκεκριμένου ύψους πρωτογενή πλεονάσματα αλλά και συγκεκριμένος ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ έτσι ώστε συνδυαστικά, να επιτευχθεί ο στόχος ΔΧ/ΑΕΠ στο 122% το 2020. Δεδομένου ότι τα παραγόμενα πρωτογενή πλεονάσματα θα οδηγούνται στην αποπληρωμή του χρέους , σημαίνει την ετήσια εκροή τους από το εισοδηματικό κύκλωμα , και συνεπώς την αδυναμία σώρευσή τους στο κεφάλαιο της οικονομίας με αποτέλεσμα η τελευταία να στερείται πόρους αναγκαίους και χρήσιμους για την μεγέθυνσή της ώστε σε βάθος χρόνου να μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις της.
Η κατάσταση θα μπορούσε να προσομοιάζει σε μια επιχείρηση στην οποία δεν συντελείται αύξηση της κεφαλαιακής συσσώρευσης διότι τα κέρδη οδηγούνται όλα στην πληρωμή των χρηματοδοτικών της εξόδων. Μοιραία η έλλειψη κεφαλαίων θα την οδηγήσει σε μικρότερα έσοδα και συνεπώς σε αδυναμία πληρωμής των χρηματοδοτικών της εξόδων και τελικά στην πτώχευση. Βεβαίως επειδή τα κράτη δεν πτωχεύουν οδηγούνται σε αδυναμία πληρωμών.
Συνεπώς η «διοικητική» ελάφρυνση του ελληνικού δημοσίου χρέους αποτελεί μια απολύτως λελογισμένη ενέργεια . Αυτό είναι αποδεκτό σχεδόν από όλους τους συμμετέχοντες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο , σε αυτή την περιπέτεια της ελληνικής οικονομίας. Το ΔΝΤ, το Eurogroup και όλοι οι αναλυτές. Μάλιστα το Eurogroup με συγκεκριμένη απόφασή του (27.11.2012) έχει προσανατολιστεί , υπό προϋποθέσεις , στη μείωση του ελληνικού δημοσίου χρέους .Το ποια μορφή θα λάβει θα αποφασιστεί στο τέλος της άνοιξης του 2014, κάτω από τους υπάρχοντες περιορισμούς της οικονομίας και της πολιτικής.
* O κ. Κώστας Μελάς είναι καθηγητής των Οικονομικών και συγγραφέας