ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Έρχεται το τρίτο μνημόνιο
Ζούμε σε μια εποχή που η καθημερινή γλώσσα εμπλουτίζεται διαρκώς με νεολογισμούς. Ένας από αυτούς είναι το «χρηματοδοτικό κενό». Τί ακριβώς όμως είναι αυτό; Πώς καλύπτεται συνήθως και τί μπορεί να ισχύσει για την Ελλάδα; Σε αυτά τα ερωτήματα θα απαντήσουμε στη συνέχεια.
Όλες οι σχεδόν οι χώρες– ακόμη και η Κίνα – έχουν κάποιο δημόσιο χρέος. Το χρέος αυτό συνήθως υπάρχει υπό τη μορφή ομολόγων. Δηλαδή κάποια στιγμή ένα κράτος δανείστηκε από τις αγορές ένα ποσό με την υπόσχεση να το επιστρέψει σε 2, 5 ή 10 χρόνια και στο μεσοδιάστημα να πληρώνει τους τόκους. Έτσι έχουμε αντίστοιχα ομόλογα που στο ξεκίνημά τους έχουν 2, 5 ή 10 χρόνια διάρκεια.
Τί γίνεται όμως όταν ένα ομόλογο λήγει; Όταν ένα ομόλογο λήγει, καμία χώρα στον κόσμο δεν βάζει το χέρι στη τσέπη για να το εξοφλήσει τοις μετρητοίς. Αυτό που κάνει, είναι να εκδώσει ένα νέο ομόλογο και με τα λεφτά που εισπράττει, πληρώνει το ομόλογο που λήγει. Με τον τρόπο αυτό μετακυλίεται το χρέος. Αυτά γίνονται σε μια κανονική χώρα. Όχι όμως στην Ελλάδα που από το 2010 βρίσκεται εκτός αγορών. Υπενθυμίζεται ότι το 2010 οι αγορές μη εμπιστευόμενες τη δυνατότητα της χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της, άρχιζαν να την δανείζουν με τόσο υψηλά επιτόκια που πλέον η προσφυγή στις αγορές έγινε ασύμφορη, μέχρις ότου οι αγορές «έκλεισαν» τελείως. Στις τελευταίες εκδόσεις η Ελλάδα δανείστηκε με επιτόκιο που ξεπερνούσε το 6%. Όταν η χώρα βρέθηκε εκτός αγορών υπήρχαν δύο δυνατότητες: ή να αναδιαρθρώσει το χρέος της (χρεοστάσιο) διαπραγματευόμενη με τους εταίρους της ή να δανειστεί υπογράφοντας ένα μνημόνιο υποχρεώσεων προς τους δανειστές. Έγινε το δεύτερο, δηλαδή, η Ελλάδα αναλαμβάνοντας μια σειρά υποχρεώσεων και κυρίως υποθηκεύοντας περιουσιακά της στοιχεία, έλαβε νέα χρήματα από τις χώρες της ΕΕ για να καλύψει τα τρέχοντα ελλείμματά της και κυρίως για να αποπληρώσει τα λήγοντα χρέη της.
Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι το μνημόνιο υπάρχει, επειδή δεν υπάρχει άλλος τρόπος η χώρα να λαμβάνει χρήματα για να μετακυλίει τα χρέη της. Αν υποθέσουμε ότι στο εξής θα έχει πρωτογενή πλεονάσματα, δεν χρείαζεται πλέον χρήματα για να καλύψει δικές της ανάγκες. Και ερχόμαστε στο «χρηματοδοτικό κενό» του 2014 (και των επόμενων ετών). Το ότι η χώρα δεν μπορεί να πληρώσει τοις μετρητοίς τα λήγοντα ομόλογα της χρονιάς, δεν είναι ούτε έκπληξη, ούτε περίεργο, ούτε αμαρτία. Τυπικά δεν είναι ούτε καν δική της αγωνία. Ποιές είναι οι λύσεις που έχει;
Θεωρητικά μία λύση είναι πάντα το χρεοστάσιο, αφού «χρέη που δεν μπορούν να πληρωθούν, δεν θα πληρωθούν». Αυτό θα ενεργοποιούσε τον βαθύτερο εκβιασμό που υποβόσκει και που δεν είναι πλέον η αδυναμία να καλυφθεί το έλλειμμα, αλλά η έξωση της χώρας από το ευρώ (μέσω μιας εμπλοκής τύπου Κύπρου). Για να είναι η χώρα έτοιμη για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα έπρεπε επί τέσσερα σχεδόν χρόνια – παράταση που κέρδισε κόβωντας κομμάτια από τις σάρκες της – να έχει κάνει σοβαρές ενέργειες παραγωγικής ανασύνταξης (ακόμη και υπό τις συνθήκες χαμηλότατης ρευστότητας που επιβάλλει η μνημονιακή πολιτική). Δεν το έχει κάνει, και αυτό είναι ίσως η μεγαλύτερη ευθύνη του πολιτικού συστήματος. Συνεπώς ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι απευκταίο.
Μια άλλη λύση θα ήταν η χώρα να βγει στις αγορές και να δανειστεί τα λεφτά που χρειάζεται. Ακόμη όμως και αν οι αγορές άνοιγαν, γιατί η Ελλάδα να το κάνει αυτό; Σήμερα το επιτόκιο των ελληνικών ομολόγων είναι γύρω στο 8%. Το επιτόκιο αυτό όμως είναι θεωρητικό. Δηλαδή βγαίνει από τις τρέχουσες τιμές ομολόγων (αυτά που απέμειναν μετά το PSI), αλλά καθόλου δεν σημαίνει ότι αυτό είναι το επιτόκιο που θα έδιναν οι αγορές σε μια ενδεχόμενη αίτηση δανεικών από την Ελλάδα. Ποιός δανείζει, και αν δανείζει, ποιός θα δανείσει φθηνά μια χώρα με καταφανώς μη διατηρήσιμο χρέος; Ας υποθέσουμε όμως ότι μας δάνειζαν και μας έδιναν αυτό το επιτόκιο. Πάλι, γιατί η Ελλάδα να το κάνει αυτό; Γιατί δηλαδή να δανειστεί με 8%, όταν το επιτόκιο από ΕΕ-ΔΝΤ είναι γύρω στο 2,5%; Για να πει ότι βγήκε στις αγορές; Για λόγους ψυχολογικούς; Θα ήταν τουλάχιστον αφελές να πιστεύει ή να ισχυρίζεται κάποιος κάτι τέτοιο. Και θα ήταν σίγουρα τραγικό να επιχειρεί να εξωραΐσει μια εικόνα (που όλοι γνωρίζουν), επιβαρύνοντας τον ελληνικό λαό με νέους δυσβάστακτους τόκους (που θα εξανέμιζαν με μιάς και το όποιο πλεόνασμα). Τί θα έλεγε τότε κανείς στους ανέργους ή σε αυτούς που πληρώνουν χαράτσι για το σπίτι σπίτι τους (που μπορεί και να το χρωστούν!); Ότι σας επιβαρύναμε λίγο ακόμη για λόγους καλλωπισμού; Θα ήταν η απόλυτη κοροϊδία…
Τί απομένει ως τρίτη λύση; Μα φυσικά ένα τρίτο μνημόνιο, το οποίο όπως και να ονομαστεί, είναι βέβαιο ότι έρχεται. Αυτή είναι η μόνη αλήθεια… Αυτή είναι η μόνη διαθέσιμη επιλογή που κάποιοι φροντίζουν να έχει ο ελληνικός λαός.
Αναστάσιος Λαυρέντζος
Twitter: @LavrentzosA