Το βραβείο Turner στην Tate Britain και ο σκεπτικισμός για τη σύγχρονη τέχνη…

ΣΕ ΑΔΙΕΞΟΔΟ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ;
ΛΟΝΔΙΝΟ, της Dr. Georgia Toutziari- Stewart

Εγκαινιάστηκε η έκθεση σύγχρονης εικαστικής τέχνης για το βραβείο Turner, ένα από τα ετήσια καλλιτεχνικά γεγονότα της χειμερινής σεζόν στην ‘Tate Britain’ του Λονδίνου. Το βραβείο Turner (40.000 λίρες), ένα από τα πιο σημαντικά βραβεία για τις εικαστικές τέχνες στην Ευρώπη και γνωστό για τα αμφιλεγόμενα και προκλητικά εκθέματά του, θεσπίστηκε το 1984, απονέμεται σε έναν Βρετανό καλλιτέχνη, ετών πενήντα και κάτω του οποίου η δουλειά αναδείχθηκε τους τελευταίους δώδεκα μήνες τους σε μια εξαιρετική έκθεση ή παρουσίαση! Το βραβείο Turner είναι πραγματικά σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη τέχνη στη Γηραιά Αλβιόνα καθώς προωθεί το διάλογο για τις νέες εξελίξεις στη Βρετανική εικαστική σκηνή.

Ειρωνεία; Το βραβείο πήρε το όνομά του από τον διάσημο ζωγράφο Turner ο οποίος τουλάχιστον τα τελευταία …αρκετά χρόνια αποφεύγει τη ζωγραφική ως μέσο εικαστικής δημιουργίας. Οι τέσσερις φιναλίστ καλύπτουν με τις δημιουργίες τους ένα μεγάλο χώρο της σύγχρονης εικαστικής τέχνης, όπως φιλμογραφία, βιντεοσκόπηση και τυπογραφία. Τρεις από τους τέσσερις υποψήφιους της φετινής χρονιάς είναι απόφοιτοι του Σχολής Τεχνών της Γλασκόβης. Οι φιναλίστ είναι η Ciara Phillips (38), ο Duncan Campbell (42), και Τris Vonna-Michell (32) (με έδρα τη Στοκχόλμη) και ο James Richards (31) που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο και στο Βερολίνο.

Ατυχές; Το βραβείο Turner δυστυχώς έπαψε να σοκάρει παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των συμμετεχόντων καλλιτεχνών. Ο James Richards εκθέτει ως τέχνη, βίντεο με απαγορευμένες αισθησιακές φωτογραφίες του παρελθόντος και ο Duncan Campbell φιλμογραφεί ‘χορογραφώντας’ το ‘Κεφάλαιο’ του Καρλ Μαρξ. Παρά ταύτα ο επισκέπτης δεν ικανοποιείται….το άστρωτο κρεβάτι της Tracey Emin και της κομμένης στα δυο αγελάδα του Damien Hirst εντυπωσίασαν όπως φαίνεται πολύ περισσότερο.

Ο επιμελητής της ‘Tate’ Νίκολας Σερότα επισημαίνει ότι το βραβείο…. ‘κάνει παραδοσιακά τον κόσμο να αντιδράσει, να μιλήσει, να παθιαστεί για αυτό που βλέπει, να σχολιάσει τι είναι τέχνη και τι δεν είναι. Κάθε χρόνο κάποιος θα παραπονεθεί για κάτι – μπορεί ναι είναι το ίδιο το έκθεμα από το ύφος του δηλαδή αν είναι εγκατάσταση, φιλμ κλπ’. Καταλήγει δε ότι …. ‘ Ίσως ο πιο σημαντικός λόγος της έκθεσης είναι η πρόκληση αυτή καθεαυτή, η πρόκληση της διαφωνίας’

Δύσκολος ο εντοπισμός αυτών που λέει ο επιμελητής. H ταινία του Vonna-Michell ‘Ψάχνοντας τον Chopin: Μέσα στο Εσεξ’, θέτει μια τολμηρή ερώτηση…’ γιατί γεννήθηκα σε αυτόν τον τόπο σε αυτό το χρόνο’; ’Όμως πριν το ακούσει αυτό, ο επισκέπτης έχει παρακολουθήσει γραφικές σκηνές των παράκτιων βάλτων της νοτιοανατολικής Αγγλίας. Προσπάθησα να δω το νόημα πίσω από την αυτήν την ενδιαφέρουσα εξέταση του καλλιτέχνη δυστυχώς χωρίς αποτέλεσμα. Μια μέρα ρώτησε τον πατέρα του γιατί γεννήθηκε στο συγκεκριμένο μέρος και ο πατέρας του είπε ότι θα πρέπει να αναζητήσει ένα Γάλλο ποιητή που ονομάζεται Henri Chopin, που θα μπορούσε να απαντήσει στην ερώτησή του. ….’του Chopin του αρέσουν αυγά ορτυκιού’, είπε, ‘πάρτε μερικά ως δώρο.’ Η γρήγορη φωνή του καλλιτέχνη που δίνει όλο και περισσότερες πληροφορίες κυριαρχεί στο σκοτεινό χώρο της ταινίας και είναι σχεδόν τελετουργική, με την ταινία και τα λόγια τουνα επαναλαμβάνονται σε κυκλικές φράσεις και όπως λέει ο Vonna – Michell… ‘αναζητάτε τον Chopin για απαντήσεις’ .

Καλά όλα αυτά άλλα δυστυχώς δεν πείθουν. Η Ciara Phillips δεν
κάνει εκτυπώσεις. Και λοιπόν; Ένα δωμάτιο έχει ντυθεί σε ταπετσαρία…

Για πολλούς η μοναδική καταπληκτική στιγμή στη φετινή έκθεση έρχεται με την εγκατάσταση της ταινίας του James Richards, Rosebud (Μπουμπούκι) (2013). Ένα μπουμπούκι τρεμοπαίζει σε μια σειρά από εικόνες σε μια μεγάλη οθόνη και ενώ δείχνει ότι φαίνεται να είναι σκαρφαλωμένο σε ένα χέρι, συγκρατείται από μια λεπτή αλυσίδα τυλιγμένη γύρω από τα δάχτυλα του ιδιοκτήτη του. Ο επισκέπτης αναρωτιέται αν μπορεί να υπάρξει μια ‘τρεμάμενη’ δυνατότητα για το μπουμπούκι να ξεφύγει και να απελευθερωθεί. Φυσικά αυτό δεν μπορεί αλλά ο Richards καταφέρνει να δημιουργήσει μια αίσθηση του δράματος που υπερβαίνει την συμβατικότητα της εικόνας. Το μπουμπούκι μετατρέπεται σε μια αλληγορία της πτήσης και της αποκομμένης ελευθέριας.

Ο Σερότα είπε ότι δεν αγαπάμε όλοι την σύγχρονη τέχνη άλλα από το βραβείο Turner καταφέρνουμε να μιλήσουμε για αυτό. Αυτό σίγουρα το έχει πετύχει η έκθεση όχι όμως με το πάθος που της αξίζει. Το βραβείο θα ανακοινωθεί στις αρχές Δεκέμβρη και η έκθεση θα παραμείνει μέχρι τον Ιανουάριο 2015. Αν είστε στο Λονδίνο πάτε να την δείτε για μια γεύση της σύγχρονης Βρετανικής εικαστικής σκηνής.

Αρχική φωτό:

Turner Prize installation shot – Duncan Campbell, It for Others 2013