ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Έξι Megabyte δεδομένων ήταν το αποτέλεσμα από την πρώτη κοντινή διέλευση του διαστημοπλοίου Juno («Ήρα») από τον Δία. Ανάμεσα σε αυτά τα δεδομένα, συγκαταλέγονται και εντυπωσιακές φωτογραφίες από τον Βόρειο Πόλο του πλανήτη, οι οποίες είναι οι κοντινότερες λήψεις που απαθανάτισε ποτέ ένα διαστημόπλοιο το οποίο «επισκέφθηκε» το ουράνιο σώμα.
Στις εικόνες διακρίνονται κλιματικά συστήματα καταιγίδων και μετεωρολογικές συνθήκες που διαφέρουν από οτιδήποτε άλλο έχουν εντοπίσει οι επιστήμονες στους αέριους γίγαντες του ηλιακού μας συστήματος. Έτσι, αν και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η ανάλυση όλων των στοιχείων που έστειλε το σκάφος, ήδη είναι ορατές μερικές μοναδικές ανακαλύψεις που έκανε με την πρώτη διέλευσή του.
«Εκ πρώτης όψεως, ο Βόρειος Πόλος του Δία δεν μοιάζει με οτιδήποτε άλλο έχουμε δει ή φανταστεί μέχρι σήμερα», σημειώνει στην ιστοσελίδα της NASA ο Σκοτ Μπόλτον, από το Νοτιοδυτικό Ινστιτούτο Ερευνών στο Τέξας και μέλος της ερευνητικής ομάδας της αποστολής.
«Έχει πιο γαλάζιο χρώμα από άλλα σημεία του πλανήτη, ενώ κατακλύζεται από καταιγίδες. Δεν υπάρχει κανένα σημάδι από ζώνες, που είχαμε συνηθίσει να διακρίνουμε έως σήμερα [σε εικόνες του Δία] – με δυσκολία μπορούμε να τον αναγνωρίσουμε. Επίσης, παρατηρούμε ίχνη από σκιές των νεφών, κάτι που πιθανότατα σημαίνει πως τα σύννεφα βρίσκονται σε υψηλότερο υψόμετρο από άλλα καιρικά φαινόμενα».
«Αυτές οι πρώτες υπέρυθρες εικόνες του Νότιου και του Βόρειου Πόλου μας αποκάλυψαν θερμές και ψυχρές περιοχές, τις οποίες δεν είχαμε ξαναδεί. Και, παρόλο που γνωρίζαμε ότι πιθανότατα θα βλέπαμε το νότιο σέλας, η εικόνα του μας εντυπωσίασε».
Το πρώτο κοντινό πέρασμα του Juno από τον Δία έγινε στις 27 Αυγούστου, με το διαστημόπλοιο να φτάνει σε απόσταση μόλις 4.200 χιλιομέτρων πάνω από την ατμόσφαιρα του πλανήτη. Η διέλευση διήρκεσε έξι ώρες, ενώ κατά τη διάρκειά της το σκάφος κατέγραψε εικόνες και δεδομένα τόσο από τον Βόρειο όσο και από τον Νότιο Πόλο.
Παράλληλα με την κάμερα που τράβηξε τις φωτογραφίες, το Juno επιστράτευσε και τα οκτώ επιστημονικά του όργανα για να «σαρώσει» τον πλανήτη και να συγκεντρώσει δεδομένα. Με τη βοήθεια ενός από αυτά, του JI-RAM που προήλθε από την Ιταλική Υπηρεσία Διαστήματος, αποτύπωσε τον Δία στο υπέρυθρο φάσμα.
«Με το JIRAM μπορούμε να δούμε τι υπάρχει κάτω από “δέρμα” του Δία», σημειώνει ο Αλμπέρτο Αντριάνι, από το Ινστιτούτο Αστροφυσικής και Πλανητολογίας στη Ρώμη. «Αυτές οι πρώτες υπέρυθρες εικόνες του Νότιου και του Βόρειου Πόλου μας αποκάλυψαν θερμές και ψυχρές περιοχές, τις οποίες δεν είχαμε ξαναδεί. Και, παρόλο που γνωρίζαμε ότι πιθανότατα θα βλέπαμε το νότιο σέλας, η εικόνα του μας εντυπωσίασε».
Ανάμεσα στα δεδομένα που προέκυψαν από την πρώτη «βουτιά» του Juno ανήκουν επίσης οι καταγραφές των ήχων που παράγονται στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, οι οποίοι ηχογραφήθηκαν με το όργανο WAVE (Radio/Plasma Wave Experiment). Παρόλο που επιστήμονες γνωρίζουν για αυτές τις εκπομπές από τη δεκαετία του 1950, ποτέ άλλοτε δεν έχουν ηχογραφηθεί από τόσο κοντά.
«Ο Δίας μας “μιλά” με ένα τρόπο που μόνο ένας αέριος – γίγαντας μπορεί», επισημαίνει ο Μπιλ Κουρθ, μέλος της επιστημονικής ομάδας που είναι υπεύθυνη για την επεξεργασία των δεδομένων του οργάνου. «Ξέρουμε πως αυτές οι εκπομπές είναι οι ισχυρότερες στο ηλιακό μας σύστημα, ενώ τώρα μπορούμε να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο που δημιουργούνται».
Το διαστημόπλοιο Juno εκτοξεύθηκε από το ακρωτήριο Κανάβεραλ τον Αύγουστο του 2011, ενώ έφτασε τον Δία στις αρχές του περασμένου Ιουλίου.