ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Οι εκλογές στην Ολλανδία ήταν πάντοτε για την υπόλοιπη Ευρώπη -πολύ περισσότερο για τον “θερμόαιμο” νότο- μια βαρετή υπόθεση. Ακόμα κι όταν, σε δύο περιπτώσεις τουλάχιστον, χρειάστηκε να παρέλθουν αρκετοί μήνες μετεκλογικής ακυβερνησίας μέχρις ότου τα πολιτικά κόμματα συμφωνήσουν στον σχηματισμό κυβέρνηση.
Όταν μιλά κανείς για την Ολλανδία αναφέρεται, συνήθως, στον Ρέμπραντ, στον Βερμέερ, τον Βαν Γκογκ, τον Μοντριάν, τον Έρασμο, τον Σπινόζα ή τον Καρτέσιο.
Ή, έστω, στα canabi shops του Άμστερνταμ, στην μακρά παράδοση του φιλελευθερισμού και της ανεκτικότητας. Ελάχιστοι γνωρίζουν πως η αποικιοκρατική Ολλανδία είναι η τρίτη αρχαιότερη χώρα στον κόσμο με εκλεγμένο Κοινοβούλιο. Είναι, όμως, γνωστό πως πολλές δεκαετίες νωρίτερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα νομιμοποίησε την άμβλωση, την πορνεία, την ευθανασία και διατηρεί μία άκρως ελαστική πολιτική για τα ναρκωτικά.
Η Ολλανδία συνδέεται, ωστόσο, και με την πρώτη μεγάλη “φούσκα” στην ιστορία της οικονομίας. Την περιβόητη “κρίση της τουλίπας” (την οποία περιγράφει στο τελευταίο βιβλίο του ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης).
Ανακαλώ από παλαιότερο άρθρο στην Ελευθεροτυπία:
Περί το 1550 είχε κάπως κοπάσει η έχθρα των ευρωπαϊκών κρατών προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Κωνσταντινούπολη είχε γίνει κέντρο του εμπορίου προς τη Δύση. Τότε έκαναν την εμφάνισή τους στην Ευρώπη οι πρώτοι βολβοί ήμερης τουλίπας.
Το άγνωστο μέχρι τότε λουλούδι εντυπωσίασε τους ευγενείς και τη ραγδαία ανερχόμενη αστική τάξη και άρχισε εξ ίσου ραγδαία να αυξάνει η ζήτηση για τους βολβούς του φυτού, που μεγάλωνε σχετικά αργά. Στο μεταξύ οι τουλίπες χτυπήθηκαν από έναν σχετικά αβλαβή ιό, το μωσαϊκό, που επιβράδυνε την ανάπτυξή τους, αλλά σε αντιστάθμισμα δημιουργούσε ραβδώσεις στα λουλούδια, κάνοντάς τα ακόμη πιο εντυπωσιακά.
Ολα αυτά συνέπεσαν και με το ιστορικό γεγονός της πλήρους απαλλαγής της Ολλανδίας από τον ισπανικό ζυγό, με την απελευθέρωση των νότιων επαρχιών της έπειτα από μακρόχρονο πόλεμο, που οδήγησε στον πανευρωπαϊκό Τριακονταετή. Στο μεταξύ, η Ολλανδία εξελίχθηκε σε ναυτική και εμπορική υπερδύναμη, ακριβώς την περίοδο που η ζήτηση για βολβούς τουλίπας τιναζόταν στα ύψη – και φυσικά η τιμή τους το ίδιο.
Ας σημειωθεί ότι, ενώ η τουλίπα μπορεί να καλλιεργηθεί και από σπόρο, με αρκετή καθυστέρηση βέβαια, δεν προέκυπταν τόσο εντυπωσιακά λουλούδια, γιατί δεν έπασχαν από τον ιό του μωσαϊκού. Ετσι, οι περιζήτητοι ήταν οι βολβοί και μάλιστα οι βολβοί που προέκυπταν από πολλαπλασιασμό φυτών με μωσαϊκό.
Η ζήτηση κορυφώθηκε το 1635, όταν μπήκαν στο παιχνίδι και οι πλούσιοι Γάλλοι, που θεώρησαν την τουλίπα απαραίτητο συμπλήρωμα στην εξεζητημένη κηποτεχνία τους.
Κάθε βολβός τουλίπας στις ολλανδικές αγορές (όπου οι ταβέρνες είχαν γίνει οίκοι δημοπρασιών τουλίπας) κόστιζε κάπου 2.500 φιορίνια. Ενδεικτικά, 150 φιορίνια κέρδιζε σε ένα χρόνο ένας ειδικευμένος τεχνίτης.
Πολύς κόσμος -που δεν είχε δει τουλίπα στη ζωή του, δεν ήξερε καν ότι ήταν φυτό- άρχισε να πουλάει τα σπίτια του για να αγοράσει βολβούς.
Αρχισαν να κλείνονται συμφωνίες για μελλοντικές αγορές, όπως γίνεται σήμερα στα διεθνή χρηματιστήρια για τα προϊόντα μεγάλης καθημερινής ζήτησης, τον καφέ, τη ζάχαρη, το λάδι σόγιας, τα λεγόμενα commodities. Αν και δεν υπήρχε προηγούμενο παρόμοιας μαζικής υστερίας, ώστε να είναι γνωστό τι θα επακολουθούσε, οι πιο σώφρονες άρχισαν να ξεπουλάνε το στοκ των βολβών τους για να εξασφαλίσουν τα κέρδη τους.
Οι τιμές έμεναν πολύ ψηλά, αλλά με τη σημερινή πείρα ξέρουμε ότι ένα τυχαίο γεγονός αρκούσε για να σκάσει η φούσκα. Ακριβώς αυτό συνέβη στις 3.2.1637 στο ολλανδικό Χάρλεμ.
Ηταν κανονισμένη από καιρό πριν δημοπρασία τουλίπας, αλλά στο μεταξύ στην πόλη παρουσιάστηκαν κρούσματα βουβωνικής πανώλους. Ετσι δεν εμφανίστηκε ούτε ένας αγοραστής και αυτό ήταν αρκετό για να προκαλέσει κύμα πωλήσεων σε όλη τη χώρα, που σύντομα εξελίχθηκε σε πανικό.
Μέσα σε τρεις μήνες η τιμή των βολβών έπεσε στο ένα τριακοστό του μέγιστου και χιλιάδες περιουσίες καταστράφηκαν, εντός και εκτός Ολλανδίας. Βέβαια, η χώρα συνήλθε γρήγορα από το σοκ, χάρη στα παραδοσιακά προϊόντα της, τα ψάρια και τα γαλακτοκομικά, και ακόμη χάρη στον εμπορικό στόλο που μετέφερε στην Ευρώπη προϊόντα από τον Ινδικό, τη Νότια Αφρική και την Αμερική.
Η Ολλανδική μεταβλητή
Σήμερα, η Ολλανδία μας “ξανασυστήνεται” μέσω του διπλωματικού “πολέμου” με την Τουρκία. Ενός “πολέμου” βολικού για τον Ολλανδό πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε που απέκτησε στο πρόσωπο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έναν βολικό εχθρό για να συναγωνισθεί σε λαϊκισμό τον ακροδεξιό αντίπαλό του Γκεερτ Βίλντερς. Αλλά και μέσω του τελευταίου που θεωρείται ότι απειλεί την ευστάθεια μιας άκρως ασταθούς Ευρώπης και Ευρωζώνης.
Μετά το Brexit και την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η Ολλανδία για την Ευρωπη αποκτά αξία μεγαλύτερη απ΄ ότι ο Γιόχαν Κρόϊφ στον πανίσχυρο Άγιαξ της παλαιάς εποχής.
Όμως δεν θα είναι η Ολλανδία που θα κλονίσει τον κόσμο, όπως γράφει η Die Welt. Η Ευρώπη είναι ήδη κλονισμένη για τους γνωστούς λόγους που αφορούν τις κεντρικές επιλογές που έγιναν σχετικά με την οικονομία τα προηγούμενα χρόνια. Η Ολλανδία είναι μόνο ένας ακόμα σταθμός στην ενίσχυση του δεξιού και ακροδεξιού λαϊκισμού…
Διαβάστε εδώ: Die Welt, οι 48 ώρες που μπορεί να αλλάξουν τον κόσμο
Ακόμα: Γιατί ο Βίλντερς είναι πιο ακραίος από τη Μαρίν Λεπέν (Le Monde)