ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Μείζον θέμα σχετικά με την κυριότητα των Γλυπτών του Παρθενώνα (που εκλάπησαν από τον Λόρδο Έλγιν) εγείρει τελικά το αίτημα που διατύπωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης μέσω του Observer να τα δανείσει το Βρετανικό Μουσείο, όπου βρίσκονται, στην Ελλάδα προκειμένου να εκτεθούν στην Αθήνα στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.
Κι αυτό διότι το Βρετανικό Μουσείο δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού και απαντά μέσω της εφημερίδας “Τα Νέα” ότι το αίτημα του Μαξίμου θα τύχει εξέτασης μόνο εφόσον η Ελλάδα αναγνωρίσει ότι ιδιοκτήτες των Γλυπτών είναι το ίδιο το μουσείο.
Επί της ουσίας οι Βρετανοί επιχειρούν να κατοχυρώσουν δια του δανεισμού την αναγνώριση της κυριότητας των Γλυπτών, κάτι που αναιρεί την πάγια ελληνική τακτική στο θέμα αυτό.
Το θέμα επισημαίνουν “Τα Νέα” με έμμεσες αιχμές για την κίνηση αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Επιφυλάσσεται να απαντήσει το Βρετανικό Μουσείο εφόσον υποβληθεί επισήμως αίτημα δανεισμού των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα το 2021, όπως προανήγγειλε με συνέντευξή του στον Observer ο Έλληνας πρωθυπουργός.
Σε δήλωσή του στον ΣΚΑΪ αναφέρει ότι κάθε αίτημα δανεισμού εκθεμάτων εξετάζεται από τους διοικούντες επιτρόπους. «Το Βρετανικό Μουσείο είναι προσηλωμένο στο να μοιράζει τη συλλογή του όσο πιο ευρέως γίνεται. Ως ένας από τους κορυφαίους δανειστές αντικειμένων στον κόσμο, πέρυσι δανείσαμε πάνω από 5.000 αντικείμενα σε χώρους στο Ηνωμένο Βασίλειο και διεθνώς», ανέφερε αρχικά εκπρόσωπος του λονδρέζικου ιδρύματος.
«Οι Επίτροποι θα εξετάσουν οποιοδήποτε αίτημα δανεισμού για οποιοδήποτε κομμάτι της συλλογής. Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει απευθείας επικοινωνία από τις ελληνικές αρχές σχετικά με την πρόταση που έγινε το Σαββατοκύριακο, αν και το Μουσείο συνεργάζεται με ελληνικά μουσεία και θεσμούς επί μιας σειράς προγραμμάτων», συνέχισε.
Στο τέλος, σχολιάζοντας στην ουσία τη φράση του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι προτίθεται να υποβάλει το ελληνικό αίτημα στον ομόλογό του Μπόρις Τζόνσον, η εκπρόσωπος επισήμανε: «Ως σώμα που διοικείται από επιτρόπους, οποιοδήποτε δάνειο της συλλογής θα ήταν ζήτημα που θα αφορούσε τους Επιτρόπους του Βρετανικού Μουσείου, όχι την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου…
Η συνέντευξη στον Observer, το αίτημα και οι αντιδράσεις
Συγκεκριμένα ο Κυρ. Μητσοτάκης στη συνέντευξή του στον Observer υποστήριξε ότι: «Ως μια πρώτη κίνηση, να σταλούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Αθήνα, ως δάνειο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Από την πλευρά μας θα στείλουμε πολύ σημαντικά αντικείμενα, τα οποία δεν έχουν βγει ποτέ από τη χώρα μας, για να εκτεθούν στο Βρετανικό Μουσείο».
Το Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ σχολιάζει την απάντηση του Βρετανικού Μουσείου και τη διάψευση από το ΥΠΠΟ ότι ο κ. Μητσοτάκης ζήτησε τον δανεισμό των Γλυπτών:
Όταν η γκάφα είναι γιγαντιαία, το υπουργείο Πολιτισμού αντί να αναλάβει τις ευθύνες του προκαλεί με νέες γκάφες, αδιαφορώντας αν διασύρει τη χώρα σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα όπως η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα με απαράδεκτα δελτία τύπου στην επίσημη ιστοσελίδα του.
Ωστόσο, η απάντηση ήρθε πιο γρήγορα απ’ όσο αναμενόταν, καθώς το Βρετανικό Μουσείο δήλωσε σήμερα στον Σκάι: «Θα εξετάσουμε οποιοδήποτε αίτημα δανεισμού», εφόσον υποβληθεί επισήμως αίτημα δανεισμού των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα το 2021, όπως προανήγγειλε με συνέντευξή του στον Observer ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Θα κατεβάσει τώρα το υπουργείο Πολιτισμού από την επίσημη ιστοσελίδα του τη διάψευση ότι ο κ. Μητσοτάκης ζήτησε το δανεισμό των Γλυπτών; Θα ζητήσει συγγνώμη για τις λοιδορίες και τις προκλητικές του διατυπώσεις;
Όπως και να έχει, το αίτημα δανεισμού των Γλυπτών αποτελεί ολέθριο ολίσθημα και αλλαγή εθνικής στρατηγικής από τη στιγμή που διατυπώθηκε δημόσια από τον πρωθυπουργό. Δεν μπορεί να διασκεδαστεί, όσες προσθήκες και επιπλέον πατριωτικές δηλώσεις κι αν κάνει. Αναμένεται τώρα η συνέχεια σε αυτό το ολισθηρό έδαφος που επέλεξε ο πρωθυπουργός.
Το Βρετανικό Μουσείο διαψεύδει τη… διάψευση
Το υπουργείο Πολιτισμού με ανακοίνωσή του διέψευσε ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης ζήτησε το δανεισμό των Γλυπτών, αναφέροντας:
Με αφορμή τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στον Observer, η τέως υπουργός Πολιτισμού κ. Μυρσίνη Ζορμπά υπαγόρευσε στον ΣΥΡΙΖΑ μακροσκελή ανακοίνωση. Αν βέβαια έμπαινε στον κόπο να διαβάσει τη συνέντευξη, θα έβλεπε όχι μόνο την ορθή διατύπωση του παγίου αιτήματος από τον Πρωθυπουργό για την οριστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα, αλλά και σαφώς διατυπωμένη τη θέση του ότι «το Βρετανικό Μουσείο δίνει μια χαμένη μάχη».
Ο Πρωθυπουργός δήλωσε στον Observer ότι σε καμία περίπτωση η Ελλάδα δεν αποποιείται το πάγιο αίτημά της για την οριστική επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και επ’ ουδενί τρόπω αναγνωρίζει καμία κυριότητα στην βρετανική πλευρά, θεωρώντας ότι μία ενδεχόμενη αποδοχή της πρότασής του θα αποτελούσε σημαντική χειρονομία καλής θελήσεως, εμπεριέχουσα την ουσιαστική αναγνώριση των Βρετανών για το δίκαιο της απαίτησης.
Οι αντιδράσεις Ζορμπά και Σκουρολιάκου
Η Μυρσίνη Ζορμπά, τ. υπουργού Πολιτισμού αναφέρει σε δήλωσή της:
Αναφορικά με τις δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Κ. Μητσοτάκη στην Βρετανική εφημερίδα Observer και το αίτημα του δανεισμού και της έκθεσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα με την ευκαιρία των εορτασμών του 2021, καθώς και την ανάλογη σχετική συζήτηση με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμ. Μακρόν, είμαστε υποχρεωμένοι να υπενθυμίσουμε ότι η οριστική και όχι η προσωρινή επιστροφή των Γλυπτών στον γενέθλιο τόπο τους αποτελεί πάγια εθνική πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων από την εποχή της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη έως σήμερα.
Τη στρατηγική αυτή της οριστικής επιστροφής ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και το υπουργείο Πολιτισμού τα προηγούμενα χρόνια, συνεχίζοντας να λαμβάνει πολιτικές πρωτοβουλίες, επαναφέροντας με κάθε τρόπο το αίτημα, καθώς και διατηρώντας ζωντανό τον διάλογο σε διεθνές επίπεδο, με τη συμμετοχή σε συνέδρια και διεθνή fora, με τη συνδρομή προσωπικοτήτων και των εθνικών επιτροπών διεκδίκησης.
Τριάντα επτά χρόνια από την αρχική διατύπωση του αιτήματος της επιστροφής των Γλυπτών και δέκα χρόνια από την λειτουργία του Μουσείου της Ακρόπολης, η επανένωση του οικουμενικού πολιτιστικού μνημείου συνέχισε να αποτελεί για τη χώρα πολιτισμικό μονόδρομο και διαρκή εκκρεμότητα με διάσταση ιστορική, πολιτισμική, επιστημονική, αισθητική, πολιτική και ηθική.
Για τους παραπάνω λόγους, θεωρούμε ότι ο δανεισμός των Γλυπτών προς έκθεση αποδέχεται στην ουσία τις κατά καιρούς απαντήσεις των δανειστών περί αναγνώρισης της κυριότητας εκ μέρους της χώρας μας ως προϋπόθεσης του δανεισμού, γεγονός το οποίο υπονομεύει και ακυρώνει την οριστική επιστροφή και επανένωση. Αυτό ακριβώς αποτέλεσε το κρίσιμο σημείο τριβής κάθε φορά που στο παρελθόν έγινε παρόμοια προσπάθεια ανταλλαγής εκθέσεων ή άλλων προτάσεων εξεύρεσης διαλόγου και συνεργασίας για την υπέρβαση του προβλήματος. Πρόσφατα μάλιστα, αυτή ακριβώς ήταν η επιχειρηματολογία του διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου κ. Φίσερ, ο οποίος σε συνέντευξή του σε ελληνική εφημερίδα και σε σχετική ερώτηση αναφέρθηκε σε «νόμιμο ιδιοκτήτη», ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων.
Τέλος, επισημαίνουμε ότι διαβάσαμε με έκπληξη στο ίδιο δημοσίευμα την υπουργό πολιτισμού κα Μενδώνη να δηλώνει: «Έχουμε 10 φορές περισσότερες (αρχαιότητες) από όσες μπορούμε πιθανόν να εκθέσουμε. Σχεδόν καθημερινά κάτι πολύτιμο βρίσκεται. Θέλουμε να εξάγουμε αυτά τα πολιτιστικά περιουσιακά στοιχεία». Θεωρούμε ότι η μοναδική αξία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με παρόμοιο κυνισμό, σαν να πρόκειται για ένα οποιοδήποτε εξαγώγιμο προϊόν που η αφθονία του, μάλιστα, το υποτιμά. Οι πολιτιστικές ανταλλαγές δεν ανήκουν στο εμπορικό επιμελητήριο, τουλάχιστον ακόμη, και απαιτούν ιδιαίτερους χειρισμούς πολιτιστικής διπλωματίας. Στα προηγούμενα χρόνια, το υπουργείο Πολιτισμού οργάνωσε μεγάλο αριθμό σημαντικών εκθέσεων και ανταλλαγών εξαιρετικής εμβέλειας σε όλο τον κόσμο, από τις ΗΠΑ ως την Κίνα, προβάλλοντας τον ελληνικό πολιτισμό όχι γιατί μας περίσσευε αλλά γιατί ήταν μοναδικός και πολύτιμος στα μάτια όλης της ανθρωπότητας.
Αλλαγή της εθνικής στρατηγικής για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα;
Η Μυρσίνη Ζορμπά, τ. υπουργού Πολιτισμού σημειώνει επίσης σε δήλωσή της:
Πρόκειται για ένα ζήτημα ιδιαίτερης σημασίας για την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, καθώς στη σπουδή των θεαματικών κινήσεων φαίνεται πως τείνει να θυσιαστεί η μόνιμη επιστροφή των Γλυπτών και η επανένωση του μνημείου. Αυτό σημαίνει ο δανεισμός και τίποτε άλλο, οπότε καλό θα ήταν να ακούσουμε την επίσημη θέση του πρωθυπουργού και του υπουργείου Πολιτισμού, καθώς και τη σχετική επιχειρηματολογία. Αυτό απαιτεί η δεοντολογία, όταν μάλιστα το ζήτημα έχει ως σημείο αναφοράς την επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση και τη σύνδεσή της με την ελληνική αρχαιότητα.
Ωστόσο δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε και τη διάσταση που το θέμα κατέχει στους διεθνείς οργανισμούς και fora, καθώς και στην διεθνή επιστημονική κοινότητα. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα, κυρίως μέσω της πολιτιστικής διπλωματίας, με στόχο τη μόνιμη επιστροφή των Γλυπτών, που ισοδυναμεί με αναγνώριση της ελληνικής κυριότητας επ’ αυτών. Σε αυτά εντάσσεται η πρόοδος στην UNESCO όπου όλο και περισσότερα κράτη-μέλη υποστηρίζουν τις ελληνικές θέσεις, οι επιστημονικές συναντήσεις και προσκλήσεις ξένων ειδικών στο Μουσείο της Ακρόπολης, όπως η σημαντική Διεθνής Ημερίδα για την Επανένωση των Γλυπτών στις 15 Απριλίου 2019, καθώς και οι επαναδιατυπώσεις του αιτήματος διαλόγου το 2018 και 2019 σε επίπεδο υπουργών Πολιτισμού Ελλάδας και Βρετανίας.
Με αφορμή αστήρικτες αιτιάσεις σε πολύ πρόσφατα δημοσιεύματα, θα ήθελα να υπενθυμίσω πιο συγκεκριμένα τα αποτελέσματα της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCOγια την Προώθηση της Επιστροφής των Πολιτιστικών Αγαθών στις Χώρες Προέλευσης ή την Αποκατάστασή τους σε περίπτωση Παράνομης Ιδιοποίησης (ICPRCP) κατά τη Συνάντηση της Επιτροπής στο Παρίσι στις 30 και 31 Μαΐου 2018. Στο κείμενο της Σύστασης που υιοθετήθηκε ειδικά για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα, αναγνωρίζονται για πρώτη φορά οι ιστορικές, πολιτιστικές, νομικές και ηθικές διαστάσεις του ζητήματος της επιστροφής των Γλυπτών, τα οποία ανήκουν σε εμβληματικό μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς ενώ, παράλληλα, επαναλαμβάνεται η παρότρυνση για τη συνεργασία Ελλάδας και Βρετανίας προς επίλυση του μακροχρόνιου ζητήματος (βλ. σχετικό ΔΤ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 31 Μαΐου2018).
Είναι σαφές ότι το σημαντικό για την πολιτιστική κληρονομιά αλλά και συνολικότερα για την ταυτότητα της χώρας μας θέμα της μόνιμης επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα απαιτεί ιδιαίτερους χειρισμούς, επιμονή, συνέχεια και σταθερότητα. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σαν παράθυρο ευκαιρίας, ούτε και να εργαλειοποιηθεί πολιτικά στο βωμό fasttrack θριαμβολογιών. Η διαστρέβλωση της αλήθειας και η διασπορά ψευδών ειδήσεων (όπως μόλις χτες επιχειρήθηκε σε σχέση με δήθεν υποβάθμιση της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO από δημοσιεύματα που ενέπλεκαν και το όνομα της πρ. ΓΓ ΥΠΠΟΑ κας Μαρίας Βλαζάκη) μόνο κακό μπορούν να προξενήσουν στο καίριο ζήτημα. Γι’ αυτό και περιμένουμε διευκρινίσεις, ώστε να γνωρίζουμε όλοι με σαφήνεια την πορεία που η κυβέρνηση της ΝΔ σκοπεύει να χαράξει σ’ αυτό το εθνικής σημασίας ζήτημα».