ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Μια ιδιαίτερα κρίσιμη νέα κατάσταση δημιουργείται στα δυτικά Βαλκάνια ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου κι ενώ η ελληνική στρατηγική των τελευταίων ετών φαίνεται πως μεταβάλλεται κατά τρόπο που μπορεί να υπονομεύσει τόσο τη γεωπολιτική δυναμική της Ελλάδας όσο και την ίδια την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Στην πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στο Βερολίνο και κατά τις δηλώσεις του με τον Γερμανό ομόλογό του Χάϊκο Μάας αμφότεροι τάχθηκαν ευθέως υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής των χωρών των δυτικών Βαλκανίων.
«Ήταν η Ελλάδα, η οποία με τη διάθεση συμβιβασμού στο θέμα της ονομασίας άνοιξε τον δρόμο για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Μακεδονία. Αυτό αξίζει μεγάλο σεβασμό και αποτελεί ισχυρό μήνυμα και προς άλλα κράτη», δήλωσε ο κ. Μάας διαλύοντας πιθανά νέφη για ενστάσεις ή ακόμα και απειλή βέτο της νέας κυβέρνησης ως προς την ευρωπαϊκή προοπτική της Βόρειας Μακεδονίας σε κάποιον συνδυασμό με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Ο κ. Δένδιας τόνισε ότι η Ελλάδα, το παλαιότερο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, «ήταν πάντοτε υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής των γειτόνων μας, υπό την απαρέγκλιτη, βεβαίως, προϋπόθεση της πλήρωσης των κριτηρίων και της αιρεσιμότητας -κανόνες που άλλωστε ίσχυσαν και ισχύουν για όλους μας». Διαβεβαίωσε, δε, τον συνομιλητή του για τη βούληση της Ελλάδας «να εξακολουθήσει να διαδραματίζει τον ρόλο πυλώνα σταθερότητας και συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή της».
Μέχρι αυτό το σημείο όλα κύλησαν στο πλαίσιο των γνωστών διακηρυγμένων θέσεων, μετά και τη στροφή της κυβέρνησης σχετικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Εκείνο, ωστόσο, που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως αυτό που δεν ανακοίνωσε ο υπουργός Εξωτερικών στο Βερολίνο το αποκάλυψε ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας στο μπρίφινγκ των πολιτικών συντακτών (απαντώντας σε ερώτηση του Νίκου Σταυρουλάκη). Ερωτώμενος ο κ. Πέτσας εάν η ελληνική θέση παραμένει ίδια σχετικά με την ευρωπαϊκή προοπτική των κρατών των δυτικών Βαλκανίων, εάν δηλαδή διαχωρίζει την ενταξιακή διαδικασία της Αλβανίας από εκείνη της Βόρειας Μακεδονίας, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απάντησε:
“Από τις συζητήσεις στην Ευρώπη αυτό που έχουμε αποκομίσει- και αυτό που βλέπουμε και εμείς και η δική μας θέση- είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει διαχωρισμός”.
Πρόκειται για μείζονα αλλαγή στάσης που σημαίνει πως η ελληνική εξωτερική πολιτική συντάσσεται πια με την άποψη πως Αλβανία και Βόρεια Μακεδονια πρέπει να κινηθούν en block προς την Ε.Ε. Μια ενταξιακή διαδικασία- πακέτο που θα αφορά και τις δύο χώρες.
Η προηγούμενη κυβέρνηση ( από την περίοδο του Νίκου Κοτζιά στο ΥΠΕΞ) είχε επιλέξει την στρατηγική της ξεχωριστής ενταξιακής διαδικασίας, κάτι που ήταν λογικό καθώς στην μεν περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας η Συμφωνία των Πρεσπών δημιούργησε νέα δεδομένα, με την Αλβανία δε καταβαλλόταν προσπάθεια για ξεχωριστή συμφωνία.
Η ευρωπαϊκή πορεία, δηλαδή, του βόρειου γείτονα τελεί, δηλαδή, υπό το πρίσμα της συμφωνίας και κάθε απόκλιση από αυτήν θα δυσχεραίνει την υλοποίηση των ενταξιακών κεφαλαίων- κάτι ανάλογο, άλλωστε, έλεγε προεκλογικά και η Ν.Δ από τη στιγμή που άρχισε η στροφή.
Την άποψη αυτή περί ευρωπαϊκής πορείας- πακέτο της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας προωθεί το Βερολίνο και το θέμα είναι βέβαιο πως συζητήθηκε στη συνάντηση Μάας-Δένδια. Παρόλα αυτά δεν έγινε καμία σχετική ανακοίνωση στο Βερολίνο αλλά προτιμήθηκε να το αποσαφηνίσει ο κ. Πέτσας στην Αθήνα.
Κάποιοι θεωρούν πως αυτό είναι μια επιπλέον ένδειξη των επιφυλάξεων που υπάρχουν στο Μαξίμου για την “υποτονικότητα” του κ. Δένδια, κάτι που εσχάτως αναγκάζουν την επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού κ. Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου να αναλαμβάνει περισσότερες πρωτοβουλίες. Η οποία, άλλωστε, θεωρείται εκ των πιο έμπειρων διπλωματικών στελεχών σχετικά με τα Βαλκάνια, καθώς έχει υπηρετήσει και στα Σκόπια και στην ευρωπαίκή αρχή του Κοσσυφοπεδίου, ενώ διετέλεσε και μόνιμος αντιπρόσωπος της χώρας μας στην Ε.Ε. Πρόσκειται, άλλωστε, στη Ν.Δ (παραδοσιακά) και διατηρεί καλές σχέσεις και με τον πρώην πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά αλλά και με την Ντόρα Μπακογιάννη. Σε μια ένδειξη καλής θέλησης για συνεργασία, μάλιστα, ο κ. Κοτζιάς την διατήρησε στη θέση της νλεχρι και τον Σετπε,βριο του 2015.
Η στροφή της ελληνικής διπλωματίας από την θέση για ξεχωριστή ενταξιακή διαδικασία Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας στην ευρωπαϊκή πορεία-πακέτο αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και σύμφωνα με πληροφορίες θα είναι το μείζον ζήτημα στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Οκτώβριο, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα κληθεί να πάρει θέση.
Οι τρεις θέσεις που θα συγκρουστούν στο Ευρωπαίκό Συμβούλιο
Η Άγκελα Μέρκελ θα επιμείνει στη λύση-πακέτο καθώς, όπως αναφέρουν διπλωματικές πηγές που γνωρίζουν τις απόψεις του Βερολίνου, θεωρείται πως τυχόν αποκλεισμός των Τιράνων θα προκαλέσει πολιτική αναταραχή και πιθανώς ανεξέλεγκτες συμπλοκές στην Αλβανία αλλά και στο Κοσσυφοπέδιο. Γεγονός που, όπως πιστεύει το Βερολίνο, θα καταστήσει τα δυτικά Βαλκάνια σε πολιτική πυριτιδαποθήκη. Οι πληροφορίες αναφέρουν, μάλιστα, πως η Γερμανίδα καγκελάριος θα επιχειρήσει να “τρομάξει” τους εταίρους της ακόμα και με τον εφιάλτη πολεμικής σύρραξης στην περιοχή.
Ο Εμανουέλ Μακρόν θα επιμείνει στην γνωστή θέση του που αποκλείει την Αλβανία από οποιαδήποτε ενταξιακή διαδικασία, δεν θα είναι, όμως, κατηγορηματικά αρνητικός στην περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις που θα παραπέμπουν το θέμα στις καλένδες. Η αρχική του θέση, όμως, φαίνεται πως θα είναι αρνητική σε μια λύση-πακέτο.
Την ενδιάμεση λύση, “ναι” για τα Σκόπια, “όχι” για την Αλβανία, θα εισηγηθεί η Ολλανδία δια του Μαρκ Ρούτε- τον οποίο συνάντησε πρόσφατα ο Έλληνας πρωθυπουργός(…).
Εάν κρίνει κανείς από τις δηλώσεις του κ. Πέτσα η Ελλάδα θα ταυτισθεί με την άποψη Μέρκελ.
Στο υπουργείο Εξωτερικών, ωστόσο, δεν κρύβουν την ανησυχία τους τι θα σημάνει εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν ανάψει “πράσινο φως” για την ενταξιακή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας. Θεωρούν, δηλαδή, πως μια τέτοια εξέλιξη θα υπονομεύσει την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ και θα ενισχύσει τους εθνικιστές του VMRO που θα τον κατηγορήσουν ότι προώθησε τη Συμφωνία των Πρεσπών με “αντίδωρο” την ευρωπαϊκή πορεία και -εφόσον επαληθευτεί το σενάριο του αδιεξόδου στο Ευρωπαίκό Συμβούλιο- τώρα η προοπτική αυτή αναιρείται. Μια τέτοια εξέλιξη ίσως κλονίσει την κυβέρνηση Ζάεφ και αναζωπυρώσει όσους αντιτίθενται στις Πρέσπες και θεωρούν “προδοτική” την συμφωνία με την Ελλάδα. Η πολιτική κατάσταση στα Σκόπια θα περιπλακεί επικίνδυνα και αυτό ίσως αναγκάζει τον Ζάεφ να αναστείλει την υλοποίηση της συμφωνίας.
Εξαιρετικά σοβαρός είναι και ο γενικότερος κίνδυνος καθώς ο αποκλεισμός της Αλβανίας θα προκαλέσει ενίσχυση των ακραίων φωνών στα Τίρανα και την Πρίστινα αλλά και του “αλλοπρόσαλλου” Έντι Ράμα. Η δε Ελλάδα, δια του αποκλεισμού της Αλβανίας από την ευρωπαϊκή προοπτική, θα υπονομεύσει και την ελληνική προσπάθεια να συνδυάσει την προοπτική αυτή με τα αιτήματα για το περιουσιακό και τα δικαιώματα των ομογενών, ενώ δεν αποκλείεται να προκαλέσει διχασμό ακόμα και μεταξύ των Ελλήνων στην Αλβανία.
Η εσωκομματική κριτική για Δένδια
Οι εξελίξεις αυτές έχουν προκαλέσει μείζονα προβληματισμό στο Μέγαρο Μαξίμου και μάλιστα σε μια περίοδο που εντείνονται οι εσωτερικές επιθέσεις κατά του Νίκου Δένδια. Το τελευταίο διάστημα πυκνώνουν δημοσιεύματα και αιχμές για την “υποτονικότητα” του, ενώ δέχεται κριτική από μέσα ενημέρωσης που πρόσκεινται στον Αντώνη Σαμαρά για την στάση του σχετικά με τη Συμφωνία των Πρεσπών.
Για παράδειγμα διακινήθηκε η πληροφορία ότι τελεί υπό την αμφισβήτηση του Μεγάρου Μαξίμου και πως η επικεφαλής του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού κ. Παπαδοπούλου ζήτησε να ελέγχει την επίσημη αλληλογραφία του. Κάτι, ωστόσο, που είναι περίεργο αφού πάγια το διπλωματικό γραφείο του πρωθυπουργού λαμβάνει αυτή την αλληλογραφία, ενίοτε ακόμα και τα έγγραφα ειδικού χειρισμού. Το γεγονός ότι έγινε μια τέτοια “διαρροή” αποτελεί επιβεβαίωση ότι ο Νίκος Δένδιας έχει μπει στο στόχαστρο εσωκομματικών αντιπάλων, αν και από το Μέγαρο Μαξίμου δεν υφίσταται προς το παρόν κάποια σοβαρή ένσταση για τον τρόπο που κινείται- πλην κάποιων επιφυλάξεων για τους σχετικά αργούς ρυθμούς του, όπως λένε καλά ενημερωμένες πηγές.
Σύμφωνα με πληροφορίες του anatropinews.gr, τα θέματα αυτά (δυτικά Βαλκάνια, Μακεδονικό) συζητήθηκαν και μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα και μάλιστα σε καλό κλίμα. Δεν είναι τυχαίο πως στη συνέντευξη Τύπου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στη ΔΕΘ, όταν ρωτήθηκε σχετικά, εμφανίστηκε ιδιαίτερα διαλλακτικός έναντι του πρωθυπουργού και άφησε σαφώς να εννοηθεί πως υπάρχει περιβάλλον συνεννόησης στην εξωτερική πολιτική.