ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Οι οικονομολόγοι μιλούν για «κήρυξη πολέμου» και οι πολιτικοί φοβούνται για τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ● Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας επικρίνει την αγορά κρατικού χρέους από την ΕΚΤ, αμφισβητώντας προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας αποφάσισε ότι η ΕΚΤ υπερέβη τις εξουσίες της όταν αγόραζε έως 2 τρισ. ευρώ κρατικό χρέος την τελευταία 5ετία και έδωσε στην κεντρική τράπεζα περιθώριο τριών μηνών να αποδείξει ότι το γνωστό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) ήταν αναγκαίο και «αναλογικό». Εαν η ΕΚΤ αποτύχει να το αποδείξει μέσα σε τρεις μήνες, η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα (Bundesbank) πρέπει να εξέλθει από το πρόγραμμα και να πουλήσει τα ομόλογα αξίας 533,9 δισ. που κατέχει, απεφάνθη το δικαστήριο, στήνοντας σκηνικό πιθανού χάους στις αγορές.
Αλλά ακόμα και εάν καταφέρει η ΕΚΤ να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο, πράγμα που πιστεύουν οι περισσότεροι αναλυτές, η ζημιά θα έχει ήδη γίνει. Η ΕΚΤ δύσκολα θα μπορέσει να επεκτείνει κι άλλο το πρόγραμμα στήριξης της Ευρωζώνης λόγω πανδημίας (PEPP) και μια νέα προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο στην Καρλσρούη είναι πιθανότατα θέμα χρόνου.
Η απόφαση αφορά τo πρόγραμμα αγοράς κρατικού χρέους των χωρών της Ευρωζώνης της ΕΚΤ, άνω των 2,2 τρισ. ευρώ από το 2014, που ήταν αμφιλεγόμενο στη Γερμανία, με τους επικριτές του να υποστηρίζουν ότι η ΕΚΤ έχει υπερβεί την εντολή της, χρηματοδοτώντας παράνομα κυβερνήσεις και εκθέτοντας τους φορολογούμενους σε πιθανές ζημιές. Η απόφαση του δικαστηρίου της Καρλσρούης αναφέρει ότι η κυβέρνηση και η Βουλή της χώρας είχαν «καθήκον να πάρουν μέτρα κατά» του QE «στην τρέχουσα μορφή του».
Το δικαστήριο παραθέτει πολλούς λόγους γιατί η ΕΚΤ μπορεί να έχει υπερβεί την εντολή της, αλλά λέει ότι δεν μπορεί να αποφασίσει εάν έχει παραβεί το νόμο, χωρίς να έχει περισσότερες πληροφορίες.
Η αντίδραση στο Βερολίνο
Η απόφαση της Καρλσρούης προκάλεσε αναταραχή, γράφει η εφημερίδα Tagesspiegel. «Το συνταγματικό Δικαστήριο έδωσε στη Βουλή ισχυρή υποστήριξη», λέει ο Γκίντερ Κριχμπάουμ, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Bundestag. Ωστόσο επέκρινε τις πολιτικές επιπτώσεις της απόφασης. Το γεγονός ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο αμφισβήτησε την προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου μπορεί να οδηγήσει στην «υπονόμευση της κοινότητας δικαίου» στην Ε.Ε. προειδοποίησε. Εάν για παράδειγμα εθνικά δικαστήρια βγάλουν παρόμοιες αποφάσεις αμφισβήτησης «τότε μπορούμε να φανταστούμε», είπε, «τί θα γίνει στην Πολωνία, την Ουγγαρία και άλλες χώρες στο μέλλον».
Παρόλα αυτά δεν φαίνεται να έχει σημάνει συναγερμός στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Οπως είπε ο εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών για θέματα προϋπολογισμού Εκχαρντ Ρεχμπεργκ, η απόφαση απλώς θα οδηγήσει την κυβέρνηση και το κόμμα να ζητήσει από την ΕΚΤ να υποβάλει την αξιολόγηση της για το QE μέσα σε τρεις μήνες.
Ανησυχίες για το νέο πρόγραμμα της ΕΚΤ
Η απόφαση, ωστόσο, μπορεί να ανοίξει το δρόμο για τη νομική αμφισβήτηση και του νέου προγράμματος των 750 δισ. που εξήγγειλε η ΕΚΤ (PEPP) για την στήριξη των οικονομιών της Ευρωζώνης εν μέσω πανδημίας. Παρότι δεν αναφέρεται και δεν αφορά στο PEPP το δικαστήριο σημειώνει ότι προηγούμενα ανάλογα προγράμματα αγοράς ομολόγων έγιναν αποδεκτά μόνο και μόνο επειδή είχαν τεθεί όρια- όρια που τώρα με το PEPP καταργούνται.
Ετσι, αναλυτές πιστεύουν ότι οι ενάγοντες- ίδιοι ή άλλοι- θα εξετάσουν εάν πρέπει να επανέλθουν με ένα νέο φάκελο στα χέρια τους. «Είναι μεγάλος ο κίνδυνος. Νέες ενστάσεις θα κατατεθούν αμέσως στη Γερμανία» προειδοποίησε ο πρώην αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, Βίτορ Κονστάντσιο, σημειώνοντας ότι το συνταγματικό Δικαστήριο «έκανε μια γελοία διάκριση μεταξύ νομισματικής πολιτικής και οικονομικής πολιτικής».
«Αυτό είναι ένα ακόμα εμπόδιο στην αλληλεγγύη εν μέσω της κρίσης της πανδημίας», τονίζει και ο Ρίτσαρντ Μαγκουάιρ, αναλυτής της Rabobank. «Γνωρίζαμε ότι υπήρχαν πολιτικά εμπόδια στο να μοιραστεί το κόστος μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης. Τώρα υπάρχουν και νομικά».
Η αμφισβήτηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Οι ενάγοντες- μια ομάδα περίπου 1.700 ανθρώπων με επικεφαλής Γερμανούς οικονομολόγους και καθηγητές- κατέθεσαν τις ενστάσεις τους αρχικά το 2015, υποστηρίζοντας ότι η ΕΚΤ έχει εμπλακεί στη χρηματοδότηση κυβερνήσεων, πράγμα παράνομο σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές συνθήκες. Η υπόθεση παραπέμφθηκε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ECJ), που αποφάσισε υπέρ της ΕΚΤ και του QE το 2018, και στη συνέχεια ο φάκελος επέστρεψε στο Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, που τώρα αποφάσισε να αντικρούσει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, χαρακτηρίζοντάς την «αστήρικτη».
Ετσι οι Γερμανοί δικαστές θέτουν τώρα- εκτός από την υπόθεση της ΕΚΤ- και σοβαρά ερωτήματα για την ίση εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε όλες τις χώρες. Μέχρι τώρα και επί δεκαετίες τα γερμανικά δικαστήρια επί δεκαετίες αναγνώριζαν την υπεροχή του ευρωπαϊκού νόμου.
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής του Ινστιτούτου IfO του Μονάχου, Κλέμενς Φουέστ, η απόφαση της Καρλσρούης να απορρίψει απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «είναι σαν κήρυξη πολέμου».
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αρνήθηκε να σχολιάσει την απόφαση και την αιτιολόγησή της.
Πηγή: efsyn.gr