ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Η κυβέρνηση χωρίς σχέδιο και πρόγραμμα κινείται εγκλωβισμένη στις πιέσεις της καθημερινότητας. Κάνει λόγο για «ενεργητική» εξωτερική πολιτική, αλλά το μόνο που κάνει είναι να ακολουθεί παθητικά τις επιλογές των ισχυρών της Δύσης και να «αντιδρά» εκ των υστέρων στις προκλήσεις τρίτων. Εμφανίζει ως «νέες επιτυχίες» την κακοφορμισμένη διατήρηση διμερών και πολυμερών σχέσεων με εταίρους, που η προηγούμενη κυβέρνηση είχε αναπτύξει συστηματικά.
του Νίκου Κοτζιά
Εγκατέλειψε σειρά πρωτοβουλιών που έδιναν ιδιαίτερο ρόλο και αναγνώριση στην Ελλάδα. Αναμεσά τους, εκείνη της Ρόδου, με τη συμμετοχή 24 κρατών και οργανισμών από την ΝΑ Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο, καθώς και η πρωτοβουλία για την προστασία των θρησκευτικών και πολιτισμικών κοινοτήτων της Μέσης Ανατολής με τη συμμετοχή 400 προσωπικοτήτων, Υπουργών Εξωτερικών, επικεφαλής εκκλησιών και κοινοτήτων της περιοχής. Εγκαταλήφτηκε ακόμα και η βαλκανική διασυνοριακή, όπως, και η πρωτοβουλία «Βουδαπέστης/Σουνίου», 15 κρατών μελών της ΕΕ με κοινά συμφέροντα ως προς τους θεσμούς και το μέλλον της ΕΕ. Το χειρότερο, όμως, από όλα είναι ότι ουσιαστικά έχει εγκαταλειφτεί η Κύπρος.
Η Κύπρος έχει γίνει αντικείμενο εκβιασμών που εκπορεύονται κύρια από την Τουρκία, ορισμένους βρετανικούς κύκλους, και από τα στηρίγματά τους στον ΟΗΕ. Επιδιώκεται να συρθεί η Κύπρος σε άτυπες πενταμερείς διαπραγματεύσεις, χωρίς τα κεκτημένα του Κραν Μοντανά. Σημαντικά κεκτημένα, καθότι στην περίοδο 2015-8, για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, ανατράπηκε «η παράδοση» να είναι κάθε προηγούμενη διαπραγμάτευση καλύτερη από την επόμενη. Στο Κραν Μοντανά μπήκαν επιτέλους στο τραπέζι διαπραγμάτευσης τα ουσιαστικά προβλήματα της εξωτερικής πτυχής του Κυπριακού.
Στο Κραν Μοντανά, ο ΓΓ του ΟΗΕ υιοθέτησε την ελληνική θέση σύμφωνα με την οποία, η Κύπρος πρέπει να γίνει, επιτέλους, «ένα κανονικό κράτος». Ένα «φυσιολογικό» κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, όπως κάθε άλλο μέλος. Αυτό σημαίνει ένα κράτος χωρίς «εγγυητές» που να θεωρούν ότι έχουν επεμβατικά δικαιώματα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Χωρίς κατοχικά στρατεύματα. Σε αντίθεση με τον ΓΓ του ΟΗΕ, οι εκπρόσωποί του στην ίδια την Κύπρο δεν προασπίζονται τις αποφάσεις του Οργανισμού και λειτουργούν περισσότερο ως δικηγόροι της κατοχικής δύναμης. Κάτι που όφειλαν οι κυβερνήσεις που επιθυμούν δίκαιη λύση του Κυπριακού να το αποκαλύπτουν.
Η τουρκική κατοχική δύναμη εξακολουθεί να εμποδίζει, με την παρουσία δεκάδων χιλιάδων στρατού και βαρύ οπλισμού, την διασφάλιση της ελευθερίας και της δημοκρατικής λειτουργίας της ίδιας της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Η μπότα της κατοχής βαραίνει πριν από όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των τουρκοκυπρίων.
Η Τουρκία εγκαταλείπει όλο και περισσότερο τα προσχήματα. Τείνει εκ νέου να κυβερνά απευθείας την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Σε αυτό βοηθιέται από μεγάλη μερίδα των εποίκων που έχει μεταφέρει παρανόμως στη Μεγαλόνησο. Αυτή την εποχή, επιπλέον, προσπαθεί να δημιουργήσει ατμόσφαιρα τρομοκράτησης όλων των Κυπρίων και αμφισβήτησης των διεθνών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας, την ίδια την ύπαρξή της.
Οι εκβιασμοί είναι πολλαπλοί. Κατοχή μεγάλου τμήματος εδάφους. Παραβίαση των θαλασσίων ζωνών της Δημοκρατίας. Αυτό-εμφάνιση ως να είναι η Τουρκία ο δικαιούχος και διαχειριστής των δικαιωμάτων τόσο της Κυπριακής Δημοκρατίας, όσο και της ίδιας της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Συνεχής παραβίαση των αποφάσεων του ΣΑ και της ΓΣ του ΟΗΕ, όπως πρόσφατα για τα Βαρόσια. Προαναγγελία της θεσμικής διχοτόμησης της Κύπρου και της δημιουργίας δύο κρατών επί της Μεγαλονήσου. Πρόκειται ασφαλώς για συστηματικό εκβιασμό, καθότι η Τουρκία δεν αποβλέπει σε δυο χωριστά κράτη, όπου ο Ελληνισμός θα είναι μέσα στην γεωπολιτική κοιλιά της.
Εκείνο που επιδιώκει είναι ο πλήρης έλεγχος του νησιού, αρχικά μέσω ενός σχήματος χαλαρής (συν-)ομοσπονδίας. Έτσι, ώστε να ελέγχει άμεσα και στενά το Βόρειο τμήμα της «συνομοσπονδίας», ανεξάρτητα του πώς θα ονομάζεται, και να έχει βέτο επί της συνολικής πολιτικής της Κύπρου, ιδιαίτερα την χρηματοπιστωτική πολιτική, την διπλωματία και την άμυνα. Σε αυτή της την πολιτική πρέπει κανείς να αντιτάξει τα πραγματικά συμφέροντα όλου του κυπριακού λαού να ζει σε μια χώρα χωρίς ξένα αφεντικά, καθώς και την πρόταση φιλίας που είχαμε καταθέσει πηγαίνοντας προς το Κραν Μοντανά.
Η Τουρκία απειλεί, εκβιάζει, προωθεί καταστάσεις που επιλέγει η ίδια. Βρίσκει και τα κάνει όλα αυτά διότι η Αθήνα ουσιαστικά έχει εγκαταλείψει τη Μεγαλόνησο στην τύχη της. Όπως και η ΕΡΕ στη δεκαετία του πενήντα, έτσι και η ΝΔ θέλει να απαλλαχτεί με όποιο τρόπο από το Κυπριακό που το θεωρεί βάρος. Δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία της Κύπρου για την σταθερότητα, την ειρήνη και την ασφάλεια σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για την ίδια την Ελλάδα.
Οι συνεχείς υποχωρήσεις των Αθηνών στις προκλητικές πιέσεις της Τουρκίας δεν οδηγούν την τελευταία στην ικανοποίηση της πείνας της, όπως προσποιούνται ότι πιστεύουν ορισμένοι. Αντίθετα, όπως λέει ο λαός μας, για την Τουρκία ισχύει το «τρώγοντας έρχεται η όρεξη»!
Η αντίληψη ότι ο αναθεωρητισμός, η επιθετικότητα, ο αλυτρωτισμός και η νευρικότητα της Τουρκίας έχει να κάνει μόνο με μερικές παραχωρήσεις είναι λανθασμένη. Οποιαδήποτε παραχώρηση αν δεν είναι «ολική» δεν θα αλλάξει τα σχέδια, αλλά και την πολιτική επιδίωξη ως προς το Κυπριακό του συνασπισμού που κυβερνά στην Τουρκία και με τη συμμετοχή της ακροδεξιάς των γκρίζων λύκων.
Μετά από ενάμισι χρόνο διακυβέρνησης της χώρας από την ΝΔ, η Τουρκία έχει πετύχει σειρά από στόχους, πριν από όλα να αποσυνδεθεί σε μεγάλο βαθμό η Κύπρος από την Ελλάδα. Σήμερα, δυστυχώς, η πολιτική και διπλωματική συνεργασία ανάμεσα στα δύο αυτά κράτη της ΕΕ είναι κατώτερη των περιστάσεων, ενώ σε μερικούς άλλους είναι ανύπαρκτη. Φοβάμαι, επικίνδυνα ανύπαρκτη. Απαιτείται άμεσα η σύγκλιση διακυβερνητικής διάσκεψης ανάμεσα στα δύο κράτη και συστηματική συνεργασία σε όλα τα πεδία και επίπεδα.
Εξίσου επείγει η πολύπλευρη επανασύνδεση σε όλη τη γραμμή και πεδία ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο. Η ενίσχυση των συμμαχιών τους. Μια καμπάνια ενημέρωσης των ευρωπαϊκών κρατών και των συμμάχων. Η διασφάλιση της υποστήριξης των μόνιμων μελών του ΣΑ του ΟΗΕ. Η επίδραση πάνω στη βρετανική πολιτική που επηρεάζει συχνά τη στάση των ΗΠΑ. Η συστηματική ενίσχυση του φιλοκυπριακού λόμπι στις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τις Βρυξέλλες και τη Ρωσία. Η αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Απαιτείται, ακόμα, η συστηματική συνεργασία με τους ίδιους τους Τουρκοκύπριους που υποφέρουν από την μπότα της τουρκικής κατοχής. Η διασφάλιση των δικαιωμάτων τους. Η ενίσχυση του ηθικού των Κυπρίων, της αυτοπεποίθησης και της αγωνιστικότητάς τους. Αν δεν κινητοποιηθούν οι ίδιοι οι Κύπριοι, ουδείς άλλος θα το κάνει από μόνος του.
ΥΓ. Υπάρχει μια εξαιρετική πρωτοβουλία στην Ελλάδα στήριξης των δικαίων της Κύπρου και του λαού της, με επικεφαλής τον μέχρι πρόσφατα πρεσβευτή της Ελλάδας στην Άγκυρα, τον Κο Πέτρο Μαυροειδή. Θα πρότεινα σε όποιον ενδιαφέρεται για τις Ελληνο-Κυπριακές σχέσεις και φιλία να την υποστηρίξει και να συμμετάσχει σε αυτήν. Ηλεκτρονική διεύθυνση της πρωτοβουλίας στήριξης της Κύπρου: [email protected]
*Ο Νίκος Κοτζιάς είναι είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων-Εξωτερικής Πολιτικής, πρώην Υπουργός Εξωτερικών, Μέλος του Κινήματος ΠΡΑΤΤΩ και συγγραφέας.
Πηγή: ibna.gr