Newsroom Team Η επιστροφή του επικριτή του Κρεμλίνου, Αλεξέι Ναβάλνι, στη Ρωσία σημαδεύτηκε από τις χαοτικές εικόνες και το ξέσπασμα της λαϊκής οργής ενώ κατέληξε, όπως αναμενόταν, με τη σύλληψή του.
Τα σημάδια έδειχναν από την αρχή την κατάληξη της επιστροφής του Ναβάλνι στη Ρωσία. Το αεροσκάφος που τον μετέφερε προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Σερεμέτιεβο, και όχι στο αεροδρόμιο Βνούκοβο, όπως ήταν προγραμματισμένο αρχικά. Στο αεροδρόμιο Βνούκοβο περίμεναν από νωρίς τον Ναβάλνι οι υποστηρικτές του και ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας. Πολλοί από τους υποστηρικτές του συνελήφθησαν επίσης, ανάμεσά τους ο πολιτικός της αντιπολίτευσης Λιουμπόφ Σόμπολ. Κατά την επιβίβασή του στο αεροπλάνο, δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι είναι αδύνατον να συλληφθεί, καθώς και ότι είναι αθώος.
Πάντως, παρά τα όσα δήλωνε, είχε προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο της σύλληψής του. Δύο ημέρες μετά τη σύλληψή του η ομάδα του κυκλοφόρησε ένα βίντεο διάρκειας δύο ωρών με λεπτομέρειες για ένα πολυτελές ακίνητο στη νότια ακτή της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας που φέρεται να ανήκει στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο επικριτής του Κρεμλίνου, ισχυρίζεται ότι η ιδιοκτησία του Πούτιν κόστισε 1,35 δισεκατομμύρια δολάρια (1,1 δισεκατομμύρια ευρώ) και πρόκειται για «τη μεγαλύτερη δωροδοκία στην ιστορία».
Η σύλληψη του Ναβάλνι απασχόλησε τον διεθνή τύπο, ο οποίος αφιέρωσε εκτενή άρθρα στον Ρώσο πολιτικό ακτιβιστή. Σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα La Stampa και τη γαλλική ιστοσελίδα Challenge’s, ο Ναβάλνι παραμένει ακόμα ο μοναδικός στη Ρωσία ο οποίος μπορεί να κατεβάσει χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους και να πραγματοποιήσει online εκστρατεία εναντίον της κυβέρνησης, παίρνοντας εκατομμύρια κλικ.
Ποιος είναι ο Ναβάλνι;
Μερικοί λένε ότι είναι Αμερικανός πράκτορας, άλλοι ότι είναι μαριονέτα των ολιγαρχών, ή ακόμα και του Κρεμλίνου, μία δημιουργία του καθεστώτος.
Όπως αναφέρει το CNN το κλειδί όμως αυτής της επιτυχίας είναι ένα σημαντικό χάρισμα, μία αποτελεσματική οργάνωση, μια αριστοτεχνική χρήση των νέων διαδικτυακών μέσων επικοινωνίας και κυρίως… η λέξη κλειδί: «διαφθορά». Το πρόγραμμα του Ναβάλνι είναι ρεαλιστικό: υποστήριξε τον πόλεμο κατά της Γεωργίας το 2008, τάχθηκε όμως χωρίς δισταγμό με το πλευρό των Ουκρανών, συμπορεύθηκε με τους εθνικιστές χωρίς όμως να εκδηλώνει καμία νοσταλγία για την πάλαι ποτέ τσαρική ή σοβιετική αυτοκρατορία, κάτι που αποτελεί κυρίαρχη τάση του πουτινισμού.
Θα μπορούσε να περιγράφει ως λαϊκιστής, δεν υπόσχεται όμως θαύματα. Αν μη τι άλλο ονειρεύεται έναν ειρηνικό αστό σαν αυτόν, έναν τυπικό Μοσχοβίτη με μία όμορφη γυναίκα, δύο παιδιά, ένα τυπικό διαμέρισμα τριών δωματίων στα προάστια, ένα ιαπωνικό αυτοκίνητο και ένα iPhone. Ένα iPhone που στα χέρια του γίνεται ένα τρομερό όπλο και με έναν λογαριασμό στο Twitter που μετρά περισσότερους οπαδούς από εκείνον του πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Το πεδίο μάχης του Ναβάλνι είναι η αδικία, ο κωδικός πρόσβασης «κλέφτες και απατεώνες», το σύνθημα με το οποίο ξεκίνησε τον αγώνα κατά του κόμματος Ενωμένη Ρωσία το 2011, συμβάλλοντας έτσι στο απογοητευτικό τότε εκλογικό αποτέλεσμα, καθώς το κόμμα του Πούτιν συγκέντρωσε ποσοστό 49,93% – σημειώνοντας πτώση περίπου 15 ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2007 (ποσοστό 64,3%). Έκτοτε η οργή κατά των ισχυρών διεφθαρμένων που ένωσε τους φιλελεύθερους και τους εθνικιστές, τους Ρώσους και τους Τάταρους, τους νέους και τους ηλικιωμένους είναι πανταχού παρούσα. Ο Ναβάλνι πλέον συνοψίζει τα προβλήματα της χώρας σε μία λέξη: «Κλέβουν».
Ο Ρώσος δικηγόρος και πολιτικός ακτιβιστής δεν εκτοξεύει γενικές κατηγορίες κατά του καθεστώτος, αλλά επαρκώς τεκμηριωμένες: Το Ίδρυμά του για τον αγώνα κατά της δημόσιας διαφθοράς έπειτα από έρευνες-αστραπή έχει στην κατοχή του έγγραφα και μαρτυρίες. Εκπληκτικές εικόνες που δείχνουν βίλες, σκάφη και ιδιωτικά αεροπλάνα των άμεσα εμπλεκομένων. Από την Πόρσε Cayenne που είχε στην κατοχή της η αστυνομία στην Τσετσενία, μέχρι το πανάκριβο ρολόι του εκπροσώπου του Πούτιν και τις «Βερσαλίες της Μόσχας» των δικαστών και των υπουργών. Ο Ναβάλνι στοχεύει τώρα στις προεδρικές εκλογές του 2018. Μένει να του το επιτρέψουν: η καταδίκη που εμπόδιζε τους υποψηφίους ακυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και επιβεβαιώνεται ως τέτοια από το ρωσικό δικαστήριο.
Γιατί επέστρεψε στη Ρωσία;
Ο Ναβάλνι ανέφερε ότι δεν επέλεξε να φύγει από τη Ρωσία, αλλά κατέληξε στη Γερμανία σε ένα δωμάτιο εντατικής θεραπείας. Εξήγησε ότι δεν εξέτασε ποτέ την επιλογή να διαμείνει στο εξωτερικό.
«Δεν μου φαίνεται σωστό ότι ο Αλεξέι Ναβάλνι να ζητά επανάσταση από το Βερολίνο», ανέφερε σε συνέντευξη τον Οκτώβριο, αναφερόμενος στον εαυτό του στο τρίτο πρόσωπο. «Αν κάνω κάτι, θέλω να μοιραστώ τους κινδύνους με τα άτομα που εργάζονται στο γραφείο μου»
Οι αναλυτές λένε ότι θα ήταν αδύνατο για τον Ναβάλι να παραμείνει ενεργός ηγέτης της αντιπολίτευσης, όσο βρίσκεται εκτός Ρωσίας. «Το να μένεις στο εξωτερικό, να γίνεις πολιτικός μετανάστης, ισοδυναμεί με πολιτικό θάνατο», δήλωσε η Masha Lipman, ανεξάρτητη πολιτική αναλυτής.
Γιατί κινδυνεύει με φυλάκιση;
Ήδη από το 2007 ο Ναβάλνι ήρθε σε αντιπαράθεση με την κυβέρνηση αγοράζοντας μετοχές του ευρύτερου δημόσιου τομέα όπως είναι η πετρελαϊκή εταιρία Rosneft και ο γίγαντας του φυσικού αερίου Gazprom: επικαλούμενος την ιδιότητά του ως μετόχου μειοψηφίας, ο Ναβάλνι απαιτούσε τη διαφάνεια των λογαριασμών.
Τον Σεπτέμβριο του 2013 πέτυχε την πρώτη του εκλογική επιτυχία στις δημοτικές εκλογές της Μόσχας. Εξέπληξε τους πάντες καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση με ποσοστό 27,2%, πίσω ακριβώς από τον νυν δήμαρχο και στενό συνεργάτη του Πούτιν Σεργκέι Σομπιάνιν, ένα αποτέλεσμα που τον κατέστησε πρωταγωνιστή της αντιπολίτευσης.
Στα τέλη του 2014 καταδικάστηκε σε τρεισήμισι χρόνια φυλάκιση με αναστολή καθώς και ο αδελφός του Ολεγκ, για μία υπόθεση υπεξαίρεσης περίπου 400.000 ευρώ σε βάρος της ρωσικής θυγατρικής της γαλλικής εταιρίας καλλυντικών Yves Rocher.
Κατά τις τελευταίες ημέρες της περιόδου αναστολής του Navalny, η υπηρεσία φυλακών της Ρωσίας τον έβαλε σε λίστα καταζητούμενων, κατηγορώντας τον ότι δεν εμφανίστηκε για έλεγχο, ακόμη και όταν ήταν σε ανάρρωση. Αξιωματούχοι ζήτησαν από το δικαστήριο να επιβάλει την πλήρη ποινή τριών ετών. Μετά την επιστροφή του, ο Ναβάλι τέθηκε υπό κράτηση για 30 ημέρες, και η ακρόαση για επανεξέταση της ποινής του έχει προγραμματιστεί για τις 2 Φεβρουαρίου.
Νωρίτερα αυτό το μήνα, η Ερευνητική Επιτροπή της Ρωσίας άρχισε άλλη μια ποινική έρευνα εναντίον του για κατηγορίες απάτης, ισχυριζόμενος ότι υπέβαλε δωρεές στο Ίδρυμά του για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς. Εάν καταδικαστεί, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης έως και 10 ετών.
Είναι απειλή για το Κρεμλίνο;
Σύμφωνα με μία φήμη όμως, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν προφέρει ποτέ το όνομά του, νιώθοντας ότι αποτελεί απειλή για την εξουσία του, ενώ τα κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης τον χαρακτηρίζουν ως ασήμαντο blogger. Ωστόσο, κατάφερε να μεταδώσει τις ιδέες του πολύ έξω από τη Μόσχα μέσω των ευρέως δημοφιλών λογαριασμών του στο YouTube.
Τα περιφερειακά γραφεία που ίδρυσε σε εθνικό επίπεδο το 2017 τον βοήθησαν να προκαλέσει ανοιχτά την κυβέρνηση κινητοποιώντας ψηφοφόρους. Το 2018, ο Navalny άρχισε το πρότζεκτ της Έξυπνης Ψηφοφορίας, το οποίο έχει σχεδιαστεί για την προώθηση υποψηφίων που είναι πολύ πιθανό να νικήσουν εκείνους από το κυρίαρχο κόμμα της Ενωμένης Ρωσίας του Κρεμλίνου.
Το 2019, το πρότζεκτ αυτό βοήθησε τους υποψηφίους της αντιπολίτευσης να κερδίσουν 20 από τις 45 έδρες στο δημοτικό συμβούλιο της Μόσχας, ενώ στις περιφερειακές εκλογές η Ενωμένη Ρωσία έχασε την πλειοψηφία της σε νομοθετικά σώματα σε τρεις πόλεις.
Ο Ναβάλνι υποσχέθηκε να χρησιμοποιήσει τη στρατηγική αυτή κατά τη διάρκεια των φετινών κοινοβουλευτικών εκλογών, οι οποίες θα καθορίσουν το ποιος ελέγχει την Κρατική Δούμα το 2024. Τότε λήγει η τρέχουσα θητεία του Πούτιν και αναμένεται να ζητήσει επανεκλογή, χάρη στις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που πέρασε πέρσι.
Οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Ναβάλνι είναι ικανός να επηρεάσει αυτήν την καίριας σημασίας ψηφοφορία, επιβεβαιώνοντας τον ισχυρισμό ότι ο Πούτιν θέλει να τον βγάλει από τη μέση.