Οι ανισότητες δημιουργούν νέα αριστοκρατία

Kάθε χρόνια τέτοιες μέρες, όταν οι ισχυροί του κόσμου συναντώνται στο Νταβός της Ελβετίας για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), η ΜΚΟ Oxfam δημοσιεύει την ετήσια έκθεσή της σχετικά με το πρόβλημα των κοινωνικών ανισοτήτων σε διεθνές επίπεδο. Φέτος λόγω πανδημίας η δια ζώσης συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αναβλήθηκε λόγω πανδημίας για το Μάιο στη Σιγκαπούρη. Τη Δευτέρα όμως ξεκίνησε μια εβδομάδα διαδικτυακών συνομιλίων με τίτλο «Ατζέντα Νταβός» κατά τη διάρκεια της οποίας κορυφαίοι πολιτικοί, οικονομολόγοι και επιστήμονες θα ανταλλάξουν απόψεις για τις παγκόσμιας προκλήσεις.

Η έκθεση της Oxfam κάνει φέτος λόγο για τον «Ιό της ανισότητας», η οποία εντείνεται ακόμα περισσότερο από τη πανδημία. Οι ακτιβιστές της ΜΚΟ μίλησαν με σχεδόν 300 οικονομολόγους με προεξέχοντες ειδικούς σε ζητήματα ανισότητας όπως ο αμερικανός Τζέφρι Σακς, η ινδή Γιαχάτι Γκος και ο γάλλος Γκραμπριέλ Ζούκμαν. Το 87% των ερωτηθέντων ειδικών προβλέπει  ως επίπτωση της πανδημίας «αύξηση των ανισοτήτων» στην κατανομή εισοδημάτων.

Ο καπιταλισμός κυριαρχεί στηνυφήλιο

Με αφορμή την έκθεση της Oxfam η DW συνομίλησε με τον σερβοαμερικανό καθηγητή Μπράνκο Μιλάνοβιτς, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης και ειδικεύεται σε ζητήματα ανισοτήτων. Για πρώτη φορά στην ιστορία ένα και μοναδικό οικονομικό σύστημα κυριαρχεί στην υφήλιο. Ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς κάνει λόγο ανισότητες μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων και αναφέρεται ακόμα και σε κοινωνικές τάξεις. Πώς όμως προκύπτουν οι τάξεις;

«Ένας σημαντικός παράγοντας που εντείνει τις ανισότητες είναι ότι οι ανισότητες μεταδίδονται από τη μια γενιά στην άλλη. Δημιουργείται κατά συνέπεια μια άρχουσα τάξη, η οποία διαχωρίζεται από την υπόλοιπη κοινωνία. Δημιουργείται μια νέα αριστοκρατία. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα βλέπουμε ότι η ήδη πλούσια άρχουσα αυτή τάξη εργάζεται σκληρότερα από εκείνους που βγάζουν λιγότερα, διπλασιάζοντας το πλούτο της. Παρόμοια είναι η εξέλιξη και στη Κίνα. Μόνο που εκεί ο δρόμος προς την άρχουσα τάξη περνά από πολιτικές δομές. Έτσι δημιουργείται μια νέα κοινωνική τάξη, η οποία ελέγχει και τις πολιτικές διαδικασίες».

Απομακρυνόμαστε από δημοκρατικές αρχές

«Η ενίσχυση της πλουτοκρατίας δεν σημαίνει ότι η κοινωνία απομακρύνεται εν τέλει από τις δημοκρατικές αρχές;»

«Σε κάθε περίπτωση. Το βλέπουμε στις ΗΠΑ από το τρόπο χρηματοδότησης των προεκλογικών εκστρατειών. Όλοι μπορούν να συνεισφέρουν. Όχι μόνο πολίτες, αλλά και επιχειρήσεις, τράπεζες, λομπίστες ή αμοιβαία κεφάλαια. Όσοι δίνουν χρήματα αναμένουν ανταλλάγματα. Η Δημοκρατία μετατρέπεται σε Πλουτοκρατία. Κάποτε αυτό γίνεται εμφανές και στη διαδικασία ψήφισης νόμων από εκλεγμένους πολιτικούς αντιπροσώπους, οι οποίοι επηρεάζονται από τα διάφορα λόμπι. Θύμα αυτής της διαδικασίας είναι η δημοκρατία. Σιγά, αλλά σταθερά η πολιτική εξουσία εξισώνεται με την οικονομική εξουσία και αυτό είναι ο ορισμός της πλουτοκρατίας».

Υπάρχουν ωστόσο τρόποι να διακοπεί η αναπαραγωγή ανισοτήτων για έναν καπιταλισμό με «ανθρώπινο πρόσωπο»;

«Ναι, υπάρχουν κάποιες δυνατότητες παρά το γεγονός ότι αυτό το καρκίνωμα έχει προχωρήσει πολύ. Όπως είναι για παράδειγμα η “αποκέντρωση” χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων. Στις ΗΠΑ το 90% των χρηματοπιστωτικών κεφαλαίων βρίσκεται στα χέρια ενός 10% του συνολικού πληθυσμού. Αυτό θα έπρεπε να αλλάξει. Παράλληλα θεωρώ ότι θα πρέπει να αναβαθμιστεί η σημασία της δωρεάν δημόσιας Παιδείας διότι οι ανισότητες αναπαράγονται και στα Πανεπιστήμια. Σήμερα στις ΗΠΑ υπάρχει στην ουσία ένα μονοπώλιο πλουσίων στα κορυφαία ιδιωτικά Πανεπιστήμια», τονίζει τέλος ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς.