Newsroom Team Στη συζήτηση της Βουλής για την αστυνομική βία ο κ. Μητσοτάκης έκανε δύο δηλώσεις επιφανειακά άσχετες μεταξύ τους. Επέδειξε μια έρευνα του Πανεπιστημίου Χούμπολτ που δήθεν υποστηρίζει ότι «οι μαζικές συνάξεις με μεγάλη ένταση, συχνά χωρίς μάσκες, είναι γεγονός-υπερμεταδότης για τον κορονοϊό» και κατηγόρησε την αντιπολίτευση ότι προκαλεί και συμμετέχει σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Μάλιστα προχτές ακούσαμε ότι είχαμε 12 διαδηλώσεις τη μέρα την προηγούμενη περίοδο. Πιθανόν θα μετρούσαν και τις ουρές στα σουπερμάρκετ.
Του Κώστα Δουζίνα
Στο τέλος της ομιλίας πρόσθεσε ο πρωθυπουργός: «Στην πολιτεία αναθέτουν την υπεράσπισή τους τελικά όλες οι οργανωμένες κοινωνίες. Διαφορετικά επικρατεί η ζούγκλα, ο διαρκής φόβος και ο κίνδυνος του βίαιου θανάτου, όπως έγραφε ο T. Χομπς στον “Λεβιάθαν”». Ο ταλαντούχος κ. Γεωργιάδης υπερθεμάτισε, ως συνήθως, καταγγέλλοντας τον ΣΥΡΙΖΑ για σκόπιμη διάδοση κορονοϊού ως μέρος σχεδίου αποσταθεροποίησης της χώρας.
Επιβεβαιώνουν τον ισχυρισμό περί «υπερμετάδοσης» οι λίγες έρευνες που υπάρχουν; Ας αρχίσουμε με τη γερμανική που διαφήμισε ο κ. Μητσοτάκης. Δύο σημαντικά άρθρα Ελλήνων ερευνητών που την εξέτασαν προσεκτικά δείχνουν ότι ο κ. Μητσοτάκης είτε δεν κατανόησε τα συμπεράσματα της έρευνας είτε συνειδητά τα παραποίησε. Ασχετος ή ψεύτης; Ο Δ.Α. στην ιστοσελίδα independentnews.gr και ο Μιχάλης Μακροδημητράκης στην ιστοσελίδα «Αποδόμησε Τώρα», όπου μπορείτε να βρείτε τα λινκ για τις σχετικές έρευνες. Ο Μακροδημητράκης με λεπτομερή ανάλυση και πλήρεις βιβλιογραφικές αναφορές δείχνει τι σημαίνει επιστημονική ακεραιότητα στους παροικούντες το Μαξίμου.
Οι έρευνες
Ας δούμε περιληπτικά τα βασικά συμπεράσματα των ερευνών. Η γερμανική που δεν είναι του Χούμπολτ –απλώς ένας των ερευνητών δουλεύει εκεί- εξετάζει τον αντίκτυπο στην εξάπλωση του Covid-19 δύο μεγάλων διαδηλώσεων, τον Νοέμβριο του 2020 στη Λιψία και το Βερολίνο από τους Querdenken («Καινοτόμους Σκεπτόμενους») αρνητές της αρρώστιας. Οι ακραίοι ακροδεξιοί «Reich citizens», με «fuck masks» ταμπέλες έχουν κεντρικό ρόλο. Πήγαν στις διαδηλώσεις με λεωφορεία της εταιρείας «Κορνάρετε για την Ελπίδα» που αντιτίθεται στους περιορισμούς και ειδικεύεται στη μεταφορά χιλιάδων αρνητών.
Οι στάσεις λεωφορείων της εταιρείας χρησιμοποιήθηκαν για να εντοπιστούν οι περιοχές προέλευσης των διαδηλωτών. Σ’ αυτές τις περιοχές υπήρξε σημαντική αύξηση των λοιμώξεων, αλλά το σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι αρνητές δεν χρησιμοποιούσαν μέτρα προστασίας και μεταφέρονταν από υπερπλήρη λεωφορεία. Δεν «τηρούν τις αποστάσεις σε δημόσιους χώρους, δεν πλένουν τα χέρια τους τακτικά, δεν μειώνουν τις επαφές, δεν φορούν μάσκες και δεν συμμορφώνονται με τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας». Η απειλή για τη δημόσια υγεία προέρχεται από την «απροθυμία των αρνητών να συμμετάσχουν σε στρατηγικές μετριασμού του Covid-19» και στη μαζική μεταφορά από λεωφορεία. Είναι αδύνατον να εξαχθούν γενικά συμπεράσματα από τη στοχευμένη γερμανική έρευνα.
Πολύ πιο βοηθητικές είναι εκτενείς έρευνες από τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τις μαζικές και πανεθνικές διαδηλώσεις του Black Lives Matter (BLM) το 2020 και την επίθεση των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο. Η πρώτη μεγάλη έρευνα για το BLM από το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Ερευνας χρησιμοποιεί δεδομένα από πορείες σε 315 μεγάλες αμερικανικές πόλεις. Δεν υπάρχουν ενδείξεις, καταλήγει, ότι οι διαδηλώσεις οδήγησαν σε εξάπλωση του Covid-19. Οι φόβοι για εξάπλωση «είχαν διατυπωθεί πολύ περιορισμένα». Ενας από τους λόγους ήταν ότι περισσότεροι μη συμμετέχοντες έμειναν στο σπίτι τους απ’ ό,τι συνήθως. Τα συμπεράσματα επιβεβαιώνονται από αρχές πολλών πολιτειών και κομητειών. Το Κολοράντο δήλωσε, για παράδειγμα, ότι «δεν έχουμε δει κανένα σαφή συσχετισμό μεταξύ των διαδηλώσεων και της αύξησης των λοιμώξεων».
Μεταγενέστερη έρευνα, τον Αύγουστο του 2020, με δείγμα 37.325 συμμετεχόντων κατέληξε ότι στις διαμαρτυρίες του Black Lives Matter συμμετείχε το 4,9% των Αμερικανών. Παρ’ ότι η εγγύτητα τόσων ανθρώπων θα μπορούσε να αυξήσει τον ρυθμό μετάδοσης, η μελέτη συμπεραίνει ότι «υπάρχει αρνητικός συσχετισμός μεταξύ του ποσοστού συμμετοχής και της αύξησης των λοιμώξεων». Μια τρίτη έρευνα εξέτασε 868 περιπτώσεις, στις οποίες συμμετείχαν 757.077 διαδηλωτές, συμπέρανε ότι ενώ υπήρχε πολύ μικρή αύξηση των λοιμώξεων, αυτή οφειλόταν σε μεθοδολογικούς περιορισμούς της έρευνας.
Η πρώτη ομάδα εξέτασε τη διάδοση της επιδημίας μετά την ορκωμοσία του προέδρου Μπάιντεν και την επίθεση των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο. Η έρευνα συμπέρανε ότι δεν υπήρξε αύξηση των λοιμώξεων στη Ουάσινγκτον μετά την τελετή, όπου οι συμμετέχοντες πήραν μέτρα προφύλαξης. Αλλά περιοχές από τις οποίες προήλθαν οι τραμπιστές, που δεν έπαιρναν μέτρα προφύλαξης, είχαν σημαντική αύξηση των λοιμώξεων, συμφωνώντας έτσι με τη γερμανική έρευνα.
Περίπου 1.200 Αμερικανοί γιατροί, νοσηλευτές και επιδημιολόγοι εξήγησαν γιατί τα μέτρα προστασίας της υγείας δεν πρέπει να οδηγήσουν σε περιορισμό των διαδηλώσεων. Το Black Lives Matter έχει «ζωτική σημασία για τη δημόσια υγεία και ειδικά για την απειλούμενη υγεία των Μαύρων… Η άποψη περί «λευκής ανωτερότητας» είναι ένα θανατηφόρο πρόβλημα δημόσιας υγείας που προϋπήρχε του Covid-19 και συμβάλλει στη διάδοση του». Η Abby Hussein, λοιμωξιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, προσθέτει: Η δήλωσή μας αποσκοπεί να αλλάξει το αφήγημα ότι όσοι διαμαρτύρονται είναι «ανασφαλείς» και «θέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο».
Αγάπη για τη ζωή
Ανάλογη είναι η απάντηση στο ερώτημα του πρωθυπουργού «αν το αγαθό της διαμαρτυρίας είναι υπέρτερο του αγαθού της ανθρώπινης ζωής». Πολλές πορείες και διαδηλώσεις αποσκοπούν να πιέσουν την κυβέρνηση ακριβώς για να πάρει μέτρα προστασίας της ζωής. Η ζωή δεν είναι μια απλή βιολογική οντότητα ούτε οι άνθρωποι μια αγέλη ζώων που υπακούει τυφλά ό,τι επιβάλλει η εξουσία. Οι διαμαρτυρίες δεν είναι ακραίες υπερβολές αγανακτισμένων αριστερών που αδιαφορούν για τη ζωή. Αποτελούν την ενεργή συμμετοχή πολιτών κάθε ιδεολογίας στη διαμόρφωση των αγαθών της ανθρώπινης ζωής. Αυτών που κάνουν τη ζωή, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, βίο: μελετημένη ζωή, ζωή που αξίζει να ζούμε.
Υπάρχουν κίνδυνοι διάδοσης της αρρώστιας σε κάθε συνεύρεση ανθρώπων σε πλατείες και δρόμους. Αλλά πολύ μεγαλύτεροι σε ασφυκτικά γεμάτα ΜΜΜ, σε μαγαζιά, σχολεία και κλειστούς χώρους. Το αναγνώρισε επιτέλους και η κυβέρνηση που ξαφνικά μας προτρέπει να πηγαίνουμε με φίλους στις πλατείες αντί να στέλνει ΜΑΤ να μας διώξουν. Δεν υπάρχουν ελληνικές έρευνες για τη σχέση διαδηλώσεων και επιδημίας. Αλλά ξέρουμε ότι ευτυχώς δεν έχουμε πολλούς ψεκασμένους αρνητές της επιδημίας και οι περισσότεροι διαμαρτυρόμενοι παίρνουν μέτρα προστασίας. Διαμαρτύρονται γιατί αγαπούν τη ζωή.
Η φροϊδική αναφορά του κ. Μητσοτάκη στον «Λεβιάθαν» του Χομπς ίσως να δίνει μια εξήγηση για την παραποίηση της επιστημονικής έρευνας. Ο Χομπς γράφει ότι η πολιτική του θεωρία περιγράφει την κοινωνία με επιστημονική ακρίβεια, όπως ένα ρολόι μετράει τον χρόνο. Ο πρωθυπουργός έδειξε στη συζήτηση της Βουλής την -ασυνείδητη;- επιθυμία του να μιμηθεί το παντοδύναμο κράτος του Χομπς που σαν «θνητός Θεός» επιβάλλει την απόλυτη θέλησή του και δεν επιτρέπει την παραμικρή αντίρρηση. Και εφ’ όσον η επιστήμη δεν συμφωνεί με τις απόψεις του έχει το δικαίωμα να την αλλάζει. Προσάρμοσε στην επιστήμη το ρητό του Γκράουτσο Μαρξ: «Αυτές είναι οι αξίες μου, αν δεν σας αρέσουν έχω κι άλλες». Να λοιπόν οι δύο κανόνες της επιτελικής αξιοκρατίας: 1. Πλήρης υπακοή στο κράτος ή άγρια καταστολή. 2. Αν δεν συμφωνεί η επιστήμη μαζί μου την προσαρμόζω ανάλογα.
*Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, πρόεδρος του Ιδρύματος «Νίκος Πουλαντζάς»