Newsroom Team Οι πολίτες στα Δυτικά Βαλκάνια συχνά αναπνέουν μέρος του πιο μολυσμένου αέρα στον κόσμο και η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει ο κύριος παράγοντας περιβαλλοντικού κινδύνου που συμβάλλει στο μεγαλύτερο συνδυασμένο μερίδιο θανάτου και αναπηρίας στα Δυτικά Βαλκάνια, αναφέρει η Παγκόσμια Τράπεζα σε δημοσίευση της.
Ένα απόγευμα στα τέλη Φεβρουαρίου 2021, η Πρίστινα, η πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, κατέγραψε βαθμολογία Air Quality Index (AQI) 298, ξεπερνώντας τη Lahore, το Πακιστάν, το Ulaanbaatar, τη Μογγολία και σχεδόν 100 άλλες πόλεις στην ιστοσελίδα της IQAir της Ελβετίας για να κερδίσει την όχι και τόσο τιμητική διάκριση της χειρότερης ποιότητας αέρα από οποιασδήποτε μεγάλη πόλη στον πλανήτη εκείνη τη στιγμή. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ίδιας ημέρας, οι πρωτεύουσες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Βόρειας Μακεδονίας και της Σερβίας κατέγραψαν όλες τους βαθμολογίες AQI μεταξύ 165 και 214 – επίπεδα που θεωρούνται «ανθυγιεινά» ή «πολύ ανθυγιεινά».
Οι πολίτες που ζουν στο Σεράγεβο, τα Σκόπια, το Βελιγράδι και αμέτρητες άλλες πόλεις στα Δυτικά Βαλκάνια συχνά εισπνέουν μέρος του πιο μολυσμένου αέρα στον κόσμο – ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν ρύποι από τα εργοστάσια άνθρακα, την θέρμανση κατοικιών, τα οχήματα, τη βιομηχανία και άλλα πηγές εξαφανίζει τον ήλιο, μολύνει το περιβάλλον και δημιουργεί επικίνδυνες συνθήκες για την αναπνοή. Με 175 θανάτους ανά 100.000 ανθρώπους το 2019, η Σερβία ήταν στην κορυφή της λίστας των θανάτων από τη ρύπανση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών και κατέλαβε την 9η θέση στον παγκόσμιο κατάλογο – υψηλότερη από την Ινδία.
Καθώς οι αρνητικές επιπτώσεις της ρύπανσης συνεχίζουν να αυξάνονται στην περιοχή, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συνεχίζουν να διερευνούν πολύπλευρες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτών των προκλήσεων στην υγεία, στο περιβάλλον και στον οικονομικό τομέα.
«Χαμηλότερες εκπομπές, χαμηλότερες εκπομπές και χαμηλότερες εκπομπές.»
«Όλοι γνωρίζουμε καλά τι μπορεί να γίνει”, λέει ο Rijad Tikveša, Πρόεδρος της Ένωσης Ekotim για την προστασία και την προώθηση της φύσης, του περιβάλλοντος και της υγείας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Σύμφωνα με τον Tikveša, υπάρχουν τρεις βασικές συστάσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής: «Χαμηλότερες εκπομπές, χαμηλότερες εκπομπές και χαμηλότερες εκπομπές.»
«Υπάρχουν τρεις βασικές κατευθύνσεις για δράση», συνεχίζει ο Tikveša, «χαμηλότερες εκπομπές από εγκαταστάσεις θέρμανσης, μεταφοράς και ενέργειας – που σημαίνει να καταργήσουν τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, οι οποίες παράγουν και καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες άνθρακα και αποτελούν πηγή τεράστιας ρύπανσης».
Εκτός από τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εκπομπών στα Δυτικά Βαλκάνια, αυτοί οι ρύποι είναι δαπανηροί και θανατηφόροι. Οι εκπομπές από τη θέρμανση, τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, τις στερεές σόμπες καύσης και άλλες πηγές συνδυάζονται για να σχηματίσουν αερομεταφερόμενα σωματίδια (ΑΣ) που μπορούν να εισπνευστούν όταν έχει διάμετρο μικρότερη από 10 mμ. Η έκθεση στην ουσία τα ΑΣ 2,5 είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για την υγεία, καθώς αυτά τα σωματίδια μπορούν να φτάσουν βαθιά στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, εκτιμάται ότι 3.300 άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε ατμοσφαιρική ρύπανση των ΑΣ 2.5. Αυτή η εκτίμηση είναι 1.600 θάνατοι στη Βόρεια Μακεδονία και 760 θάνατοι στο Κοσσυφοπέδιο.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει ο κύριος παράγοντας περιβαλλοντικού κινδύνου που συμβάλλει στο μεγαλύτερο συνδυασμένο μερίδιο θανάτου και αναπηρίας στα Δυτικά Βαλκάνια. Επιπλέον, το εκτιμώμενο ετήσιο οικονομικό κόστος που σχετίζεται με τη ζημία στην υγεία από αυτή τη ρύπανση είναι συγκλονιστικό, με μέσο όρο 240 εκατομμύρια δολάρια στο Κοσσυφοπέδιο (3,6% του ΑΕΠ), 750 εκατομμύρια δολάρια στη Βόρεια Μακεδονία (6,9% του ΑΕΠ) και 1,38 δισεκατομμύρια δολάρια στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ( 8,2% του ΑΕΠ) το 2016.
Οι προκλήσεις για την υγεία και την οικονομία των τοξικών σωματιδίων συντίθενται από άλλους ρύπους, οι οποίοι υποβαθμίζουν την ποιότητα του αέρα, συμβάλλουν στις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου και επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής κάθε ατόμου που ζει στα Δυτικά Βαλκάνια. Αναγνωρίζοντας αυτές τις αυξανόμενες προκλήσεις, οι ηγέτες στα Δυτικά Βαλκάνια έχουν δηλώσει φιλόδοξα την πρόθεσή τους να εργαστούν για την επίτευξη ενός στόχου της Ευρώπης με άνθρακα το 2050, όπως περιγράφεται σε κοινή δήλωση τον Νοέμβριο του 2020, και η Παγκόσμια Τράπεζα παραμένει δεσμευμένη να υποστηρίξει αυτόν τον στόχο.
Αυτή η υποστήριξη περιλαμβάνει την υλοποίηση έργων που έχουν σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, βάσει ανάλυσης που διενεργείται για την καλύτερη κατανόηση του προβλήματος που μπορεί να στηρίξει το σχεδιασμό αυτών των παρεμβάσεων προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότητά τους στη μείωση των εκπομπών, τη βελτίωση των αποτελεσμάτων στη υγεία και τη μείωση στις οικονομικές επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει επενδύσει περισσότερα από 250 εκατομμύρια δολάρια για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε ολόκληρη την περιοχή – συμπεριλαμβανομένων πρωτοβουλιών για τη μείωση της συνολικής ζήτησης θερμότητας, την αντικατάσταση των ξεπερασμένων καυσόξυλων και του λέβητα άνθρακα και αύξηση της χρήσης αποτελεσματικότερου φωτισμού.
Έργα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία έχουν συμβάλει στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και της χρήσης ορυκτών καυσίμων σε κτίρια – ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης και μείωση των τοπικών και παγκόσμιων εκπομπών στην περιοχή. Στο Κοσσυφοπέδιο, αυτό το έργο αναμένεται να δημιουργήσει εξοικονόμηση ενέργειας ισοδύναμο με περίπου το 15% της ετήσιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τα μέτρα ενεργειακής απόδοσης συμβάλλουν στην επίδειξη του μεγάλου δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας και συν-οφέλη που συνδέονται με βελτιώσεις σε δημόσια κτίρια – με εξοικονόμηση ενέργειας και άνθρακα σε 61 μετασκευασμένα κτίρια που εκτιμάται ότι ισοδυναμούν με τη απόσυρση 80.000 αυτοκινήτων από το δρόμο.
Μελλοντικά, η Παγκόσμια Τράπεζα θα συνεχίσει να βοηθά τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων καθώς καταπραΰνουν τις οικονομίες τους επενδύοντας σε καθαρές πηγές ενέργειας, βοηθώντας στο κλείσιμο ορυχείων με μεγάλη ρύπανση με περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνους τρόπους και συμβάλλοντας στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και στη μείωση του αποτυπώματος των οικονομιών τους. Αυτό το έργο περιλαμβάνει μια νέα μελέτη σχετικά με τη βιωσιμότητα της θέρμανσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο και τη Βόρεια Μακεδονία, η οποία έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις κυβερνήσεις να εντοπίσουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις για την αντικατάσταση συστημάτων υψηλής ρύπανσης, ενώ ταυτόχρονα αναλύουν πολιτικές και ρυθμιστικές μεταρρυθμίσεις για την προώθηση της βιώσιμης θέρμανσης και καθορίζουν μηχανισμούς χρηματοδότησης να βοηθήσει τη μετάβαση του οικιστικού τομέα σε πιο βιώσιμες επιλογές. Παρόλο που είναι προκλητικό, αυτό το πρόγραμμα απολύμανσης και απο-ανθρακοποίησης για τον τομέα της θέρμανσης στις χώρες έχει τη δυνατότητα να είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές και επιβραβευμένες παρεμβάσεις σε αυτόν τον τομέα.
Η πράσινη οικονομία στα Δυτικά Βαλκάνια θα σημαίνει ότι όλοι οι πολίτες μπορούν να αναπτυχθούν οικονομικά ενώ αναπνέουν καθαρό αέρα και πόσιμο καθαρό νερό – μια τριπλή νίκη για την ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου, τη βελτίωση της υγείας και τη δημιουργία βιώσιμης ανάπτυξης προς ένα καθαρότερο, υγιέστερο μέλλον.
Πηγή: ibna