Newsroom Team Από το 2010 και μετά βρισκόμαστε σε μια περίοδο άνθισης των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Αυτή η άνθιση εξηγείται τόσο από τον μετασχηματισμό του διεθνούς συστήματος.
Του Αλέξανδρου Δρίβα
Τα κράτη έρχονται μεταξύ τους κοντά (συμμαχούν και συνεργάζονται) ή απομακρύνονται, ανάλογα με την μεταβολή των συμφερόντων τους. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε δεν ακολούθησαν την ομολογουμένως ξέφρενη τροχιά βελτίωσης των αντίστοιχων ελληνοαμερικανικών. Αυτό δεν είναι παράδοξο αν μελετήσουμε και τις απαρχές της νέας σχέσης των ΗΠΑ-Ελλάδας. Η αμερικανική πολιτική ενίσχυσε την Ελλάδα όταν το lobby του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε προσπαθούσε διακαώς να καταστήσει την Ελλάδα ένα παράδειγμα προς αποφυγήν για κάθε άλλη χώρα της Ευρωζώνης η οποία θα ζητούσε το αυτονόητο (διαπραγματεύσεις μεταξύ εταίρων εντός της Ε.Ε) για θέματα δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Οι ΗΠΑ είχαν διατυπώσει πολλές φορές τις διαφωνίες τους σχετικά με τις συνταγές οικονομικής ανάκαμψης που χρησιμοποιούσαν (και χρησιμοποιούν) Βρυξέλλες και Βερολίνο. Βασικό μέλημα των ΗΠΑ είναι να μην φτωχοποιηθούν κράτη της Ε.Ε τα οποία ακολούθως θα γίνουν εύκολη λεία για την περίφημη ”κινεζική παγίδα χρέους”. Τι περιμένουμε από την εδώ και πέντε μήνες νέα αμερικανική κυβέρνηση στις σχέσεις της με την Ε.Ε και με την Ελλάδα;
Να μην περιμένουμε θαύματα στις σχέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε.
Η κυβέρνηση Μέρκελ στη Γερμανία έχει ήδη αρχίσει να μετρά αντίστροφα. Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε την Μέρκελ να υποστηρίξει ένθερμα τη νέα εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε και Κίνας που ολοκληρώθηκε στις 31/12/2020 και έφερε προ τετελεσμένων την νέα κυβέρνηση Μπαϊντεν. Από την άλλη πλευρά, συνεχίστηκε η κατασκευή του Nord Stream II από γερμανικές και ρωσικές εταιρείες.
Η άρση των αμερικανικών κυρώσεων σε όσους έχουν συμμετοχή στην κατασκευή του Nord Stream II είναι μια κίνηση καλής θέλησης των ΗΠΑ που αντιλήφθηκαν οτι ένας αγωγός που κατά 95% είναι ολοκληρωμένος, δεν μπορεί να ματαιωθεί όσες κυρώσεις και αν επιβληθούν.
Μελέτες δείχνουν οτι ο αντιμαερικανισμός και ο αμερικανο-σκεπτικισμός στη Γερμανία της Μέρκελ έχει ανέλθει σε υψηλά επίπεδα.
Οι Αμερικανοί πολίτες κατά 73% έχουν θετική εικόνα για τη Γερμανία όμως πάνω από 53% των Γερμανών πολιτών δεν έχουν καλή εικόνα για τις ΗΠΑ. Άλλωστε, πολλές φορές η Μέρκελ έχει δηλώσει οτι η Ευρώπη δεν μπορεί πια να εμπιστεύεται τις ΗΠΑ. Βέβαια δε λέει ολόκληρη την αλήθεια.
Η Γερμανία σίγουρα δε θέλει να έχει τη σχέση που είχε με τις ΗΠΑ όμως πάρα πολλά κράτη της Ε.Ε επιθυμούν να έχουν ειδικές (στρατηγικές) σχέσεις με τις ΗΠΑ επειδή δεν εμπιστεύονται τη Γερμανία.
Χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου, έχουν πειστεί οτι η Ε.Ε δεν μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλειά τους. Η επαναπροσέγγιση ΗΠΑ-Γερμανίας και ΗΠΑ-Βρυξελλών θα ξεκινήσει αφού οι Αμερικανοί μάθουν ποιά θα είναι η επόμενη κυβέρνηση στο Βερολίνο. Οι Πράσινοι δείχνουν να είναι πολύ κοντά στις αμερικανικές θέσεις καθώς έχουν διακηρύξει οτι θα μειώσουν κατά πολύ τις σχέσεις τους με ”αυταρχικά καθεστώτα”. Οι ΗΠΑ χρειάζονται την Ε.Ε προκειμένου να αντιμετωπίσουν την Κίνα.
Από την άλλη πλευρά και η Ε.Ε χρειάζεται τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ καθώς η μετά-Brexit εποχή, βρίσκει τις Βρυξέλλες περισσότερο ανοχύρωτες απ ́ ό,τι ήδη ήταν. Μαγικές λύσεις στις ευρωατλαντικές σχέσεις δεν υπάρχουν, όμως αναμένεται να αναθεωρήσουν πολλά πράγματα οι Γερμανοί αν οι Πράσινοι βρίσκονται στην κυβέρνηση. Βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία θα υπάρξει στις ευρωατλαντικές σχέσεις αλλά όχι στο βαθμό της δεκαετίας του 1990′. Σημαντικό ρόλο στην Ε.Ε θα διαδραματίσει και η Γαλλία η οποία συγκλίνει περισσότερο με τα αμερικανικά συμφέροντα.
Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να συνεργάζονται στενά με χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου αλλά και με χώρες της ανατολικής Ευρώπης προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια τάξη στην Ε.Ε η οποία θα είναι φιλικά προσκέιμενη στα αμερικανικά συμφέροντα. Για τη Γερμανία θα ήθελαν αυτό που κάποτε στην Ευρώπη λεγόταν ανοικτά
”Η Γερμανία να είναι ταυτόχρονα τόσο ισχυρή ώστε να μην είναι λεία για τη Ρωσία και να μην τρομάζει την Ολλανδία”.
Οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις δεν έχουν φτάσει ακόμη στο peak τους.
Μια εσφαλμένη οπτική που είχαμε για καιρό στην Ελλάδα σε σχέση με τις ΗΠΑ είναι πως αναλώναμε κάθε μας προσπάθεια προσέγγισης Αθήνας-Ουάσινγκτον πάνω στην Τουρκία.
Σαφώς και ο ελέφαντας στο δωμάτιο σε σχέση με την άμυνα και την ασφάλειά μας, είναι η Τουρκία. Το μεγάλο ζήτημα όμως είναι οτι οι ΗΠΑ δεν έχουν ως πρώτη προτεραιότητα τα ελληνοτουρκικά. Οι ΗΠΑ προσέγγισαν και αναβάθμισαν την Ελλάδα όχι πρωτίστως για τα ελληνοτουρκικά αλλά γιατί βρίσκεται στα σχέδια της Κίνας.
Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να ισχυροποιούν τους δεσμούς με την Ελλάδα καθώς όπως ανέφερε και ο Πομπέο στη δεύτερη επίσκεψή του σε ένα χρόνο στη χώρα μας, η Ελλάδα είναι σημαντική και για τα Βαλκάνια αλλά και για την ανατολική Μεσόγειο.
Η τυχοδιωκτική συμπεριφορά της Τουρκίας σαφώς και παίζει ρόλο στο να είναι οι ΗΠΑ ευμενώς ουδέτερες υπέρ της Ελλάδας, όμως λόγω της συνύπαρξης ΗΠΑ, Ελλάδας και Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, οι Αμερικανοί δεν θα πολεμήσουν ποτέ τον πόλεμό μας ούτε βέβαια και των Τούρκων.
Παρόλα αυτά, η μείωση της αξίας της Τουρκίας για τις ΗΠΑ είναι βέβαιο πως ευνοεί την Ελλάδα. Αυτό που πρέπει να επιδιώξει η Ελλάδα σε σχέση με τις ΗΠΑ είναι η περαιτέρω ”δέσμευση” των Αμερικανών στη χώρα μας. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να κάνουμε ό,τι γίνεται για να έλθουν αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα.Άλλωστε στον Στρατηγικό Διάλογο μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας υπάρχουν οι πυλώνες της οικονομικής συνεργασίας και της συνεργασίας πάνω στην έρευνα και στην τεχνολογία. Οι ΗΠΑ δεν αφήνουν κανέναν να ”ενοχλήσει” τις επενδύσεις τους αν είναι σημαντικές και κάπως έτσι θα μπορούμε να έχουμε την έμμεση αμερικανική βοήθεια στα ελληνοτουρκικά, μέχρι να δούμε ποιά θα είναι η σχέση των ΗΠΑ με την Τουρκία.
Οι σχέσεις ΗΠΑ- Τουρκίας δεν θα γίνουν ξανά όπως ήταν την εποχή όπου το τρίγωνο ΗΠΑ-Ισραήλ-Τουρκία ήταν αδιάσπαστο, όμως δε θα είναι και για πάντα τόσο προβληματικές όσο είναι σήμερα. Οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ δεν έχουν ακόμη αγγίξει το ζενίθ τους και η τρέχουσα δεκαετία θα είναι επίσης θετική ανεξάρτητα από την εξέλιξη των αμερικανοτουρικών σχέσεων.
Αλέξανδρος Δρίβας: στρατηγικός αναλυτής, Ph.D. Candidate και Research Fellow στο Hellenic American Leadership Council (HALC).