ΣΠΥΡΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ Τρόμο κι όχι έκπληξη μου προκάλεσε η είδηση ότι οι πιστώτριες τράπεζες κάνοντας εκκαθάριση-κατάσχεση στον εκδοτικό οίκο Γαβριηλίδη, πολτοποίησαν το σύνολο των απούλητων και αποθηκευμένων βιβλίων, κλασσικών και σύγχρονων συγγραφέων.
Μου προκάλεσε τρόμο, γιατί ανασύρθηκε στη μνήμη μου η φράση του Γερμανοεβραίου συγγραφέα Χάινριχ Χάινε από το έργο του Almansor του 1820-21, «εκεί που καίνε βιβλία, στο μέλλον θα καίνε ανθρώπους».
Μια φράση που έμελλε να γίνει προφητική, καθώς τον Μάη του 1933 το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας προχώρησε στο κάψιμο των βιβλίων σε μια προσπάθεια «εξαγνισμού» της συλλογικής ιδεολογίας. Όπως είναι γνωστό την καύση των βιβλίων ακολούθησε η εξόντωση στους φούρνους των στρατοπέδων συγκέντρωσης εκατομμυρίων Εβραίων, Ρομά, ομοφυλόφιλων και άλλων κοινωνικών ομάδων.
Τραγική σύμπτωση, το βιβλίο του Χάινε ήταν μεταξύ των βιβλίων που ρίχτηκαν στην πυρά.
Οι συγκρίσεις μεταξύ της καύσης των βιβλίων από το ναζιστικό καθεστώς και της πολτοποίησης βιβλίων από τις τράπεζες είναι τρομακτικές για το μέλλον.
Το ναζιστικό καθεστώς, ως άλλος Θεός, έκρινε για τη ζωή και τον θάνατο των πολιτών του, στη βάση των δικών του κριτηρίων, σε μια προσπάθεια, κατ’ αυτό, εκκαθάρισης της κοινωνίας από τα μιάσματα. Οι ελάχιστοι που επιβίωσαν, εξαγόρασαν τις ζωές τους με πανάκριβο αντίτιμο.
Τα βιβλία, ως μεταφορείς ιδεών και γνώσεων, δράσης και αντίδρασης, ήταν λογικό να στοχοποιηθούν από τους ναζιστές. Δεν εξυπηρετούσαν το σχέδιο πολτοποίησης των πολιτών και ανάδειξης ενός καθαρού έθνους.
Από την άλλη οι τράπεζες που έχουν αναδειχθεί πλέον σε καθεστώς, διαμορφώνουν σε πολλές περιπτώσεις το παρόν και το μέλλον των πολιτών, οδηγώντας τους, τις περισσότερες φορές, στης ζωής το σκοτάδι. Κι εδώ τα κριτήρια είναι υποκειμενικά και «εξαγοράσιμα» από τους «συστημικούς». Οι συγκρίσεις αναπόφευκτες.
Τα βιβλία, το πνευματικό έργο εκατοντάδων συγγραφέων, για τις τράπεζες δεν έχουν υλική αξία. Δεν είναι στα πρότυπα του καταναλωτισμού που υπηρετούν πειθαρχημένα. Εξάλλου ο άκρατος καπιταλισμός δεν θέλει ανοιχτά παράθυρα για να δραπετεύουν οι «φυλακισμένοι» του. Και το βιβλίο δυστυχώς, γι’ αυτούς, ανοίγει παράθυρα στον κόσμο, στην σκέψη, στην ελευθερία. Προκαλούν δράση και αντίδραση.
Έτσι είναι προτιμότερο να γίνουν χαρτομάζα, παρά να ξυπνήσουν από τον λήθαργο τη μάζα και να την μεταμορφώσουν σε πολιτικό ον.
Και παραφράζοντας τον Χάινε, καταλήγω ότι «εκεί που πολτοποιούν βιβλία, στο μέλλον θα πολτοποιούν ανθρώπους».