Newsroom Team Με πόσα χρήματα θα αποζημιωθεί η Εθνική Πινακοθήκη για την απώλειά του «San Diego d’Alcalà» που αποδίδεται στον Ιταλό καλλιτέχνη Γκουλιέλμο Κάτσα «Μονκάλβο» και απεικονίζει τον «Άγιο Ντιέγκο της Αλκάκα», έναν ισπανό Φραγκισκανός ιεραπόστολο, σε μυστικιστική έκσταση;
Η απάντηση είναι: ούτε με δεκάρα τσακιστή! Κι αυτό διότι η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ότι τα αγαθά που ανήκουν στο ελληνικό Δημόσιο, εν προκειμένω οι πίνακες ζωγραφικής της Εθνικής Πινακοθήκης, δεν ασφαλίζονται διότι, υποτίθεται ότι το κράτος επωμίζεται το κόστος λειτουργίας της Ελληνικής Αστυνομίας, της αγοράς εξοπλισμού και της συντήρησης των συστημάτων ασφαλείας των μουσείων καθώς επίσης και τη μισθοδοσία του προσωπικού φύλαξης, παρέχονται θεωρητικά όλα τα απαραίτητα εχέγγυα ώστε τα έργα να είναι ασφαλή.
Σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, για να ασφαλιστούν οι συλλογές των μουσείων της χώρας μας θα πρέπει να δημιουργηθεί μια ανώνυμη εταιρεία, το κόστος της οποίας όμως είναι ασύμφορο. Άλλωστε η εμπειρία έχει δείξει πως ακόμη και εάν γίνει μια κλοπή, τα έργα δεν μπορούν να διατεθούν στην αγορά προς πώληση και μετά από χρόνια με κάποιο τρόπο επιστρέφονται ή εντοπίζονται. Οπότε με το που εντοπιστεί αυτομάτως ανακτάται η κυριότητά του από το κράτος.
Κάτι όμως που μάλλον δεν πρόκειται να συμβεί με το έργο του Μονκάλβο. Αλήθεια, όμως, τι έχει συμβεί με το «San Diego d’Alcalà» αλλά και πόσο βάση έχει το αφήγημα του 49χρονου “φιλότεχνου” ελαιοχρωματιστή;
Και κάτι ακόμη: Ποιές ήταν η ευθύνες τόσο της “νυν και αεί” διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης κας Μαρίνας-Λαμπράκη Πλάκα αλλά και της τότε Γ.Γ. του ΥΠΠΟ, Λίνας Μενδώνη;
“Δυστυχώς αποτύχαμε”
Για το τρίτο αντικείμενο που έκλεψε ο 49χρονος ελαιοχρωματιστής από την Εθνική Πινακοθήκη το 2012, το οποίο ακόμα δεν έχει εντοπιστεί, μίλησε στο MEGA η πρώην επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης και διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης, Μαριλένα Κασιμάτη.
Όπως σημείωσε η κυρία Κασιμάτη το συγκεκριμένο έργο, το σχέδιο του Γκουλιέλμο Κάτσια (Μονκάλβο) «Ο άγιος Diego de Alcala σε έκσταση με την Αγία Τριάδα και σύμβολα του πάθους» με πενάκι και αραιομένο μελάνι σε χαρτί, εντοπίστηκε σε έναν ηλεκτρονικό κατάλογο δημοπρασιών στην Φλωρεντία.
«Αμέσως κινητοποιήθηκε μια ομάδα ανθρώπων για να δούμε πώς μπορούν να ενημερωθούν οι ελληνικές και ιταλικές Αρχές για τον επαναπατρισμό του έργου, αφού προηγηθούν πρώτα ορισμένες διαδικασίες» τόνισε η κυρία Κασιμάτη, αναφέροντας ότι η ίδια ενημέρωσε το υπουργείο Πολιτισμού που θα έπρεπε με τη σειρά του να μεταφέρει τις πληροφορίες στην πρεσβεία της Ελλάδας στη Ρώμη, να σταλεί ένας εμπειρογνώμονας να το αντιμετωπίσει ως εύρημα ή ως έργο της Εθνικής Πινακοθήκης.
«Όμως, δυστυχώς, αποτύχαμε» υπογράμμισε η πρώην επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης, καθώς οι δημοπράτες αντιλήφθηκαν ότι υπήρχαν υποψίες για το συγκεκριμένο έργο -που όπως σημείωσε η κυρία Κασιμάτη δεν είχε καμία αναφορά για την προέλευσή του- και το απέσυραν από τον κατάλογο για να αποφύγουν περαιτέρω μπελάδες.
Από το υπουργείο Πολιτισμού αναφέρουν ότι είχε γίνει τότε επικοινωνία με τη Europol και την Interpol, αλλά δεν διαπιστώθηκε ότι ήταν το ίδιο έργο με αυτό που είχε κλαπεί και γι’ αυτό δεν προχώρησε κάποια διαδικασία ανάκτησής του. Η Εθνική Πινακοθήκη ήταν αρμόδια για να ελέγξει τη γνησιότητά του, αλλά δεν κρίθηκε τότε απαραίτητο «λόγω σοβαρών αμφιβολιών» και μικρών διαφορών στο μέγεθος και σε κάποιες κηλίδες, να σταλεί ειδικός για να εξετάσει από κοντά το αντικείμενο.
«Δεν μπορώ να πω τίποτα» ήταν η απάντηση της Μαριλένας Κασιμάτη στους ισχυρισμούς της INTERPOL για τη μη γνησιότητα του σχεδίου, υποστηρίζοντας ότι έγινε τις τελευταίες ημέρες μια έρευνα με εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης που έδειξε ότι το έργο που υπήρχε στην Εθνική Πινακοθήκη συμπίπτει κατά 99% με αυτό που βρισκόταν στη Φλωρεντία για δημοπρασία.
Όσο για τις αλλαγές που εντοπίζονται κοιτώντας τα δύο έργα, η πρώην επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης υπογράμμισε πως αυτά είναι τα στοιχεία «καλλωπισμού» του έργου ή τα στοιχεία που έγιναν μετέπειτα για να παραπλανηθεί ο οποιοσδήποτε ερευνητής που θα το αναζητούσε.
«Το σχέδιο σήμερα έχει χαθεί από τα ραντάρ, ενώ τιμή εκκίνησης του έργου στη δημοπρασία ήταν περίπου 1.500 – 2.000 ευρώ» συμπλήρωσε η Μαριλένα Κασιμάτη, μιλώντας στο MEGA, υπογραμμίζοντας ότι ο δράστης της κλοπής επιχείρησε να πουλήσει ένα από τα αποκτήματά του.
Η συντηρήτρια έργων τέχνης Καλυψώ Καμπάνη είχε συζητήσει το θέμα με τον δικηγόρο και συλλέκτη Στέλιο Γκαρίπη και τον Μάρτιο του 2021, με αφορμή το ρεπορτάζ της «Καθημερινής», πραγματοποίησε εθελοντική μελέτη. Ανέλυσε ψηφιακά, σε συνεργασία με τον Ερικ Πόστμα, καθηγητή Τεχνητής Νοημοσύνης στο Πανεπιστήμιο Tilburg της Ολλανδίας, τις δύο εικόνες διαπιστώνοντας ότι είναι σχεδόν πανομοιότυπες. «Η ελάχιστη απόκλιση μεταξύ των δύο φωτογραφιών έγκειται στο γεγονός ότι οι δύο φωτογραφίες έχουν παρθεί από άλλο ύψος, οπτική γωνία και φωτισμό», αναφέρει η κ. Καμπάνη.
Παρόμοιο ήταν και το συμπέρασμα από την αντιπαραβολή των δύο φωτογραφιών του κ. Πόστμα, ο οποίος ειδικεύεται εδώ και χρόνια στον εντοπισμό πλαστογραφιών έργων τέχνης μέσω ψηφιακής ανάλυσης.
Ολλανδός ντετέκτιβ: Ο ελαιοχρωματιστής δεν λέει όλη την αλήθεια, είχε συνεργό
Σε μία συγκλονιστική αποκάλυψη προχώρησε μέσω του Documento ο ολλανδός ντετέκτιβ έργων τέχνης Arthur Brand σχετικά με την υπόθεση των κλεμμένων πινάκων από την Εθνική Πινακοθήκη. Ο Brand υποστηρίζει ούτε λίγο ούτε πολύ ότι ο 49χρονος ελαιοχρωματιστής που συνελήφθη και ομολόγησε την κλοπή δεν λέει όλη την αλήθεια. Ότι δηλαδή ο 49χρονος Γιώργος «θυσιάζεται» προκειμένου να «προστατεύσει κάποιους άλλους ανθρώπους», ενώ υποστηρίζει ότι ο δράστης δεν ήταν μόνος του στην υπόθεση αλλά είχε και συνεργό, ενώ φέρεται να είχε εμπλακεί και σε άλλες παρόμοιες υποθέσεις στο εξωτερικό.
«Το παιχνίδι τελείωσε. Ο Γιώργος δεν λέει όλη την αλήθεια. Ξέρω ότι θέλει να προστατεύσει κάποιους και θυσιάζει τον εαυτό του» τονίζει στο documentonews.gr και συμπληρώνει: «Αυτό είναι κατανοητό. Για παράδειγμα, ο Γιώργος αρνείται ότι υπήρχε και συνεργός μετά την κλοπή. Όμως δεν είναι έτσι. Συνεργός υπήρχε». Το ερώτημα βέβαια που τίθεται και στο οποίο θα πρέπει κάποια στιγμή να εστιάσουν τις έρευνες τους οι αστυνομικοί, είναι ποιοι ήταν οι συνεργοί του ελαιοχρωματιστή. Άλλωστε από την πρώτη στιγμή η υπόθεση έχει πολλά κενά, όπως για παράδειγμα τα ανύπαρκτα έως αστεία μέτρα στην Εθνική Πινακοθήκη.
«Υπάρχει και κάτι ακόμη που θέλω να αποκαλύψω. Ξέρω ότι ο Γιώργος είχε εμπλοκή και σε άλλες υποθέσεις στη Γαλλία και σε χώρα της Ανατολικής Ευρώπης που δεν θέλω να κατονομάσω. Ο Γιώργος ξέρει γιατί μιλάω. Γι αυτό του ζητώ ευγενικά να αποκαλύψει λεπτομέρειες γι αυτή την ιστορία και να μας βοηθήσει ώστε τα πράγματα να επιστρέψουν και εκεί. Όπως έκανε χαρούμενους και τους Έλληνες με την επιστροφή του εθνικού θησαυρού του Πικάσο. Άνθρωποι από μία χώρα που ο Γιώργος τους αγαπά. Ελπίζω να διαβάσει αυτό το μήνυμα».
Ανακοίνωση-καταπέλτης της Πανελλήνιας Ενωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων (ΠΕΣΑ)
«Την δεκαετία του ‘80 η Μελίνα Μερκούρη από τη θέση της Υπουργού Πολιτισμού έθεσε σε πρώτη προτεραιότητα και διεθνοποίησε το ζήτημα της επανένωσης των γλυπτών του Παρθενώνα. Ένα από τα πρώτα αντεπιχειρήματα των Άγγλων αρνητών ήταν πως η χώρα μας δεν διέθετε το ανάλογο επιστημονικό προσωπικό για την Προστασία και τη Συντήρησή τους. Το 1985 η Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης στην χώρα μας βρίσκει τη θέση της στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Σήμερα, μετά από 36 χρόνια, η Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης βρίσκεται σε υψηλότατο επίπεδο και η τεχνογνωσία που έχει κτιστεί και διαρκώς εμπλουτίζεται, αποτελεί για την χώρα μας εξαγώγιμο προϊόν. Ο χειρισμός, στην ολότητά του πλέον, των αρχαιοτήτων και των έργων τέχνης γίνεται από επαγγελματίες οι οποίοι πέρα και πάνω από όλα κατανοούν τις ιδιαιτερότητες, την ευαισθησία της ύλης τους και τη μοναδικότητά τους, ενώ γνωρίζουν να δείχνουν την απαιτούμενη προσοχή και τον ανάλογο σεβασμό.
Τα όσα είδαμε στον χειρισμό των έργων «Γυναικείο Κεφάλι» του Πάμπλο Πικάσο και «Ο Ανεμόμυλος Στάμερ» του Πιτ Μοντριάν δείχνουν ότι αυτοί που βρέθηκαν κοντά τους δεν έχουν κατανοήσει τη μοναδικότητά τους, το ανεπανάληπτο της ύπαρξής τους. Εδώ δεν αρκεί μόνο η εφαρμογή των νόμων ή η εξιχνιαστική δεινότητα της αστυνομίας. Όταν γίνεται κάποιο έγκλημα το προσωπικό της αστυνομίας συλλέγει τα πειστήρια με περισσή προσοχή και εξοπλισμό, λαμβάνοντας γενικά όλα τα απαραίτητα μέτρα για να μην αλλοιωθούν τα αποδεικτικά στοιχεία. Τα έργα των Πικάσο και Μοντριάν δεν είχαν καν αυτή την τύχη των προστατευτικών μέτρων.
Τα συγκεκριμένα έργα τέχνης από τη στιγμή της κλοπής τους και μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί σε άγνωστες και ανεξέλεγκτες περιβαλλοντικές συνθήκες, επιβαρυντικές για την κατάσταση διατήρησή τους. Το μόνο που δεν χρειαζόταν ήταν η δημόσια παρουσίασή τους, μόλις βρέθηκαν, μπροστά σε δεκάδες ανθρώπους και φωτογραφικά φλας και μάλιστα με την πρακτική της αστυνομίας για τα κοινά κλοπιμαία. Ας μην αναφερθούμε στο τραγικό περιστατικό της πτώσης και της βιαστικής επανατοποθέτησης στο… ράφι του έργου «Γυναικείο Κεφάλι»!
Ο όλος χειρισμός καθώς και οι τραγικές εικόνες, που έχουν κάνει τον γύρο του κόσμου, δεν περιποιούν τιμή για την χώρα μας. Προκαλούν δε την εντύπωση ότι στην περίπτωση των δύο σημαντικών αυτών έργων τέχνης για την Πολιτεία η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν ήταν η προτεραιότητα».
Τα ερωτήματα είναι πολλά!
“Φιλότεχνος” ή “αυτοφωράκιας” ο 49χρονος ελαιοχρωματιστής;
Προς πώληση ή “όμηροι” για κάποια άλλου τύπου συμφωνία με τις Αρχές τα κλαπέντα έργα τέχνης;