NewsEdit Τις τελευταίες εβδομάδες η Τουρκία χτυπήθηκε από μια ακόμη κρίση, αυτή τη φορά περιβαλλοντική. Η Θάλασσα του Μαρμαρά, ξεκινώντας από τις ακτές της Κωνσταντινούπολης προς το Αιγαίο, έχει καλυφθεί από μια παχιά, κολλώδη, γλοιώδη, γκρίζα ουσία γνωστή ως «θαλάσσιος βλεννογόνος» ή «μύξα της θάλασσας», αποτέλεσμα υπερπαραγωγής φυτοπλαγκτού.
Της Πινάρ Τσακίρογλου
Ο βλεννογόνος πνίγει τη θαλάσσια ζωή και αποτελεί ακόμα μεγαλύτερη απειλή για την ευρύτερη περιοχή, καθώς οι επιστήμονες συζητούν αν θα φτάσει στη Μαύρη Θάλασσα ή στο Αιγαίο. Προφανώς, τα σημάδια ήταν αδύνατο να αγνοηθούν τους τελευταίους έξι μήνες, καθώς ψάρια και άλλα θαλάσσια πλάσματα ξεβράζονταν νεκρά από ασφυξία στις ακτές. Επιπλέον, δύτες παρατηρούν μαζικούς θανάτους ψαριών, κοραλλιών και σφουγγαριών, που καλύπτονται θανάσιμα από συστάδες οργανικής ύλης. Επί του παρόντος, η «μύξα» έφτασε μέχρι και τα 51 μέτρα κάνοντας αδύνατη την επιβίωση της θάλασσας.
Η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, παίζει σαφέστατα ρόλο σε αυτή την καταστροφή. Η θερμοκρασία της θάλασσας του Μαρμαρά μετρήθηκε στους 15 βαθμούς Κελσίου μεταξύ 1970-1979, ενώ έφτασε τους 16,8 την περίοδο 2010-2020. Ωστόσο, ένα πολύ μεγάλο μέρος του προβλήματος οφειλόταν σε αδαείς και ανεύθυνες ενέργειες και πολιτικές των τελευταίων δεκαετιών στην Τουρκία. Η Θάλασσα του Μαρμαρά είναι μια κλειστή θάλασσα. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό να υπάρχουν περιστασιακές «μύξες» της θάλασσας. Ωστόσο, η σημερινή κατάσταση υπερβαίνει κατά πολύ οτιδήποτε φυσιολογικό και οφείλεται ασφαλώς στην αναποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων στη γύρω περιοχή.
Η Θάλασσα του Μαρμαρά έχει χρησιμοποιηθεί ως χώρος απόρριψης οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων τις τελευταίες τρεις έως τέσσερις δεκαετίες. Το πρόβλημα οφείλεται κυρίως στην μη διαχειρίσιμη αύξηση του πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης και στο γεγονός ότι η γύρω περιοχή της Κωνσταντινούπολης έχει μετατραπεί σε μια τεράστια βιομηχανική ζώνη χωρίς επαρκή ανάπτυξη υποδομών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας (TURKSTAT), 1.4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αποβλήτων έχουν απορριφθεί στη Θάλασσα του Μαρμαρά μόνο το 2018, ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία του Μητροπολιτικού Δήμου της Κωνσταντινούπολης, μόνο το ένα τρίτο περίπου αυτών απελευθερώνεται μετά από επαρκή επεξεργασία. Αυτό σημαίνει ότι περίπου ένα δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα αποβλήτων καταλήγουν στη θάλασσα του Μαρμαρά χωρίς καμία επεξεργασία κάθε χρόνο.
Περιβαλλοντικές ομάδες ακτιβιστών και διάφορες ΜΚΟ προσπαθούν εδώ και χρόνια να επιστήσουν την προσοχή στον κίνδυνο. Μετά το γενικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων του Μητροπολιτικού Δήμου της Κωνσταντινούπολης το 1984, το οποίο βασίστηκε στην απαλλαγή από «δαπανηρές μεθόδους επεξεργασίας αποβλήτων» και δεν έχει επανεκτιμηθεί από διαδοχικές διοικήσεις, η κατάσταση της θάλασσας του Μαρμαρά επιδεινώθηκε σταδιακά. Η έλλειψη ελέγχου της περιοχής των βιομηχανικών ζωνών γύρω από τη Μητροπολιτική Περιοχή της Κωνσταντινούπολης έχει επιδεινώσει σημαντικά την κατάσταση. Δύτες από την Εταιρεία Διατήρησης της Θαλάσσιας Ζωής που πρόσφατα βούτηξαν για να εκτιμήσουν τις ζημιές και να βοηθήσουν να σωθούν τα κοράλλια, ανέφεραν ότι σε ορισμένα σημεία το εύρος ορατότητας έπεσε στα 30 εκατοστά (!) και ο πυθμένας της θάλασσας έχει κάθε είδους απόβλητα που μπορεί κανείς να φανταστεί, από ελαστικά αυτοκινήτων έως λεκάνες τουαλέτας. Μια εταιρεία που παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης αποβλήτων στους δήμους συγκέντρωσε 110 τόνους βλεννογόνου τις τελευταίες εβδομάδες μόνο από την επιφάνεια, ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν ανέγγιχτοι.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας, Μουράτ Κουρούμ, ανακοίνωσε ότι το Υπουργείο εκπόνησε ένα άμεσο σχέδιο δράσης και κάλεσε όλες τις ΜΚΟ, τους ακτιβιστές και τα ενδιαφερόμενα μέρη να δράσουν συνολικά για τη μεγαλύτερη εκστρατεία καθαρισμού της ιστορίας. Οι επιστήμονες, ωστόσο, τονίζουν, ότι, για να αποκατασταθεί η οικολογική ισορροπία στις θάλασσες, πρέπει να ξανασχεδιαστούν οι πολιτικές διαχείρισης των αποβλήτων, να περιοριστούν σημαντικά οι περαιτέρω κατασκευές γύρω από την περιοχή και να ελεγχθούν εκ του σύνεγγυς οι δραστηριότητες των δήμων και των βιομηχανιών. Το WWF Τουρκίας ανέφερε επίσης ότι μεγάλα κατασκευαστικά έργα όπως το Έργο της «Διώρυγας της Ιστανμπούλ», του Προέδρου Ερντογάν, θα είναι το απόλυτο τέλος της Θάλασσας του Μαρμαρά. Το Τμήμα Θαλάσσιας Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης επέστησε επίσης την προσοχή σε πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με την υπερανάπτυξη βακτηρίων και ιών στον βλεννογόνο, όπως πχ μια επιδημία χολέρας και προειδοποίησε τους πολίτες να μην κολυμπούν κάτω από αυτές τις συνθήκες.
Η περιβαλλοντική αυτή κρίση δεν περιορίζεται στην Τουρκία. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να «ταξιδέψει» προς τη Μαύρη Θάλασσα ή το Αιγαίο ή και στις δύο κατευθύνσεις. Όταν συζητάμε για το περιβάλλον, δεν υπάρχουν εθνικά σύνορα. Γι αυτό και απαιτείται διασυνοριακή συνεργασία και σχέδιο προστασίας του φυσικού πλούτου και αποθέματος.
Οι σκηνές από τη Θάλασσα του Μαρμαρά είναι αρκετά σοκαριστικές και μεταφορικές για το πως μεταχειρίζονται οι άνθρωποι τον πλανήτη: μια καφέ κολλώδης γλίτσα που μοιάζει με πίσσα φυτρώνει στην επιφάνεια σαν φλέγμα από ένα άρρωστο σώμα. Ως εκ τούτου, πράγματι, τα φαινόμενα στη Θάλασσα του Μαρμαρά είναι μια σοκαριστική προειδοποίηση για ολόκληρο τον κόσμο και μια ματιά σε ένα επερχόμενο μέλλον, εάν οι άνθρωποι συνεχίσουν να ωθούν τον πλανήτη στα όριά του.
*Η Πινάρ Τσακίρογλου είναι Δρ Οικονομικών