NewsEdit Εντείνονται οι αντιδράσεις μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου με το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus, το οποίο φέρεται να ευθύνεται για την παρακολούθηση εκατοντάδων δημοσιογράφων, πολιτικών και ακτιβιστών.
Η υπόθεση ήρθε στο φως από έρευνα -η οποία δημοσιεύθηκε σε 17 μέσα ενημέρωσης- ανάμεσά τους και οι εφημερίδες Le Monde, The Guardian και The Washington Post, σύμφωνα με την οποία γινόταν εκτεταμένη και συνεχιζόμενη κατάχρηση του λογισμικού Pegasus της ισραηλινής εταιρείας NSO Group, από εταιρείες, αυταρχικά καθεστώτα και κυβερνήσεις.
Ποιοι κέρδιζαν εκατ. δολάρια στις ΗΠΑ
Σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post, μεγαλόσχημοι της Wall Street, δικηγόροι και λομπίστες κέρδισαν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια από τις υπηρεσίες της NSO Group στις ΗΠΑ.
Όπως επισημαίνεται, οι προσπάθειες της εταιρείας να εξασφαλίσει συμβάσεις στις ΗΠΑ φαίνεται να ήταν ανεπιτυχείς, ωστόσο, ένα σημαντικό δίκτυο συμβούλων της Ουάσιγκτον και άλλες εξέχουσες προσωπικότητες (μεταξύ αυτών και ισχυρά μέλη των διοικήσεων Ομπάμα, Τραμπ και Μπάιντεν) αποκόμισαν κέρδη από την εταιρεία ή τους ιδρυτές της.
Μεταξύ εκείνων που έλαβαν πληρωμές από την NSO ήταν και πρώην αρχηγοί των τμημάτων Εσωτερικής Ασφάλειας και Δικαιοσύνης. Αυτά τα στελέχη υπερασπίστηκαν το λογισμικό κατασκοπείας της NSO ως ένα ανεκτίμητο όπλο εναντίον τρομοκρατών και άλλων ανεπιθύμητων ανθρώπων, και εργάστηκαν προκειμένου να «μαλακώσουν» τη δημόσια εικόνα της εταιρείας.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, μεταξύ άλλων, η δικηγορική εταιρεία Pillsbury Winthrop Shaw Pittman δήλωσε ότι είχε υπογράψει συμβόλαιο έξι μηνών, με 75.000 δολ. το μήνα, για να συμβουλεύει τη NSO σχετικά με «πιθανούς επιχειρηματικούς εταίρους».
Το Reuters ανέφερε πέρυσι ότι οι πράκτορες του FBI ερευνούσαν τον ρόλο της NSO σχετικά με τη στοχοποίηση Αμερικανών, αν και το FBI δεν έχει επιβεβαιώσει αυτήν την αναφορά.
Σε δήλωση προς τη WP, η NSO η οποία ιδρύθηκε το 2010 και εδρεύει στο ισραηλινό κέντρο υψηλής τεχνολογίας Herzliya, κοντά στο Τελ Αβίβ, αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά δήλωσε ότι είχε διατηρήσει «κορυφαίους συμβούλους στις ΗΠΑ». Όπως ανέφερε «τα προϊόντα της, που πωλούνται σε ξένες κυβερνήσεις, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κυβερνοεπιτήρηση στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε επίσης ότι το Pegasus χρησιμοποιήθηκε στην αρραβωνιαστικιά του Σαουδάρα δημοσιογράφου Τζάμαλ Κασόγκι, μόλις τέσσερις ημέρες πριν δολοφονηθεί στην Κωνσταντινούπολη το 2018.
Πώς λειτουργεί το λογισμικό
Η εταιρεία διαθέτει εμπορικά το λογισμικό Pegasus, το οποίο, αφού εγκατασταθεί εν αγνοία του κατόχου του/της σε οποιοδήποτε smartphone, επιτρέπει την υποκλοπή μηνυμάτων, φωτογραφιών, επαφών, καθώς και των κλήσεων.
Η NSO, η οποία κατηγορείται συχνά πως παίζει το παιγνίδι αυταρχικών καθεστώτων, διαβεβαιώνει πως το λογισμικό της χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παρακολούθηση και την εξάρθρωση κυκλωμάτων κακοποιών ή τρομοκρατών.
Με το Pegasus ο «εισβολέας» μπορεί να μπει στα αρχεία των γραπτών μηνυμάτων, των επαφών, του ιστορικού κλήσεων, όσων έχουμε σημειώσει στο ημερολόγιο, στα emails, στα instant messages και την ιστορία περιήγησης.
Επίσης, μπορεί να «κλέψει» φωτογραφίες, εγγεγραμμένες κλήσεις, χωρίς να το καταλάβει ο χρήστης.
Φον ντερ Λάιεν: «Εντελώς απαράδεκτο»
«Εντελώς απαράδεκτο» χαρακτήρισε η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, το «σκάνδαλο Pegasus».
Ερωτηθείσα σχετικά κατά τη συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε στην Πράγα για την έγκριση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Τσεχίας, η επικεφαλής της Κομισιόν ανέφερε πως «πρέπει να επιβεβαιωθεί, εάν είναι έτσι, είναι εντελώς απαράδεκτο και εναντίον κάθε είδους κανόνα που έχουμε στην ΕΕ».
«Η ελευθεροτυπία αποτελεί πυρήνα των αξιών της Ευρωπαϊκής Ενωσης», πρόσθεσε.
50.000 τηλεφωνικοί αριθμοί
Το ερευνητικό έργο τους βασίστηκε σε κατάλογο τον οποίο εξασφάλισαν η συλλογικότητα Forbidden Stories και η μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνής Αμνηστία και ο οποίος περιλαμβάνει, κατ’ αυτές, 50.000 τηλεφωνικούς αριθμούς που είχαν βάλει στο στόχαστρο πελάτες της NSO από το 2016 ώστε να παρακολουθούνται.
Σε αυτούς συγκαταλέγονται οι αριθμοί τουλάχιστον 180 δημοσιογράφων, 600 πολιτικών, ανδρών και γυναικών, 85 υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 65 επικεφαλής επιχειρήσεων. Αυτοί προέκυψαν από την έρευνα του consortium των μέσων ενημέρωσης, που μπόρεσαν να ταυτοποιήσουν αρκετούς αριθμούς, στο Μαρόκο, στη Σαουδική Αραβία, στο Μεξικό.
Στον κατάλογο φιγουράρει ο αριθμός του μεξικανού δημοσιογράφου Σεσίλιο Πινέδα Μπίρτο, ο οποίος δολοφονήθηκε μερικές εβδομάδες μετά την εμφάνισή του σε αυτόν. Και επίσης οι αριθμοί ανταποκριτών διαφόρων διεθνών μέσων ενημέρωσης, από την εφημερίδα Wall Street Journal ως τα τηλεοπτικά δίκτυα CNN και France 24, τον ιστότοπο Mediapart, την εφημερίδα El País, το Γαλλικό Πρακτορείο.
Η λίστα συμπεριλαμβάνει επίσης αρκετές πολιτικές προσωπικότητες – έναν αρχηγό κράτους και δυο αρχηγούς κυβερνήσεων στην Ευρώπη – τα ονόματα των οποίων θα αποκαλυφθούν τις προσεχείς ημέρες.
Οι δημοσιογράφοι που έκαναν την έρευνα που βαπτίστηκε Pegasus Project συνάντησαν κάποιους από τους κατόχους των αριθμών και συγκέντρωσαν 67 τηλεφωνικές συσκευές, που εξετάστηκαν από τεχνικούς σε εργαστήριο της Διεθνούς Αμνηστίας.
Επιβεβαιώθηκε ότι είχαν παραβιαστεί ή ότι είχε γίνει προσπάθεια να παραβιαστούν από το malware της NSO τα 37, 10 εξ αυτών στην Ινδία, σύμφωνα με τα χθεσινά δημοσιεύματα.
Δύο από τις συσκευές ανήκαν σε γυναίκες κοντά στον σαουδάραβα δημοσιογράφο Τζαμάλ Κασόγκι, που δολοφονήθηκε το 2018 στο προξενείο του βασιλείου στην Κωνσταντινούπολη από ομάδα πρακτόρων που εστάλη από το Ριάντ· η μία ανήκε στη μνηστή του.
Για άλλες 30 συσκευές τα αποτελέσματα δεν είναι τελεσίδικα, σε πολλές περιπτώσεις επειδή οι κάτοχοι των αριθμών άλλαξαν τηλέφωνο.
«Υπάρχει ισχυρή χρονική συσχέτιση μεταξύ της στιγμής που οι αριθμοί εμφανίζονται στον κατάλογο και της έναρξης της παρακολούθησής τους» διευκρινίζει η εφημερίδα The Washington Post.
Η ανάλυση αυτή προστίθεται στη μελέτη που έκανε το 2020 το Citizen Lab του πανεπιστημίου του Τορόντο, το οποίο επιβεβαίωσε την παρουσία του λογισμικού Pegasus στα τηλέφωνα δεκάδων εργαζομένων του τηλεοπτικού δικτύου Αλ Τζαζίρα του Κατάρ.
Η πλατφόρμα WhatsApp είχε εξάλλου αναφέρει το 2019 πως ορισμένοι χρήστες της στην Ινδία κατασκοπεύονταν με αυτό το λογισμικό.
Το Μεξικό στην καρδιά της υπόθεσης Pegasus
ΗΜαρκέλα Τουράτι φοβόταν για καιρό πως οι μεξικανικές αρχές την παρακολουθούσαν. Σήμερα, η ανεξάρτητη δημοσιογράφος είναι πια σχεδόν βέβαιη πως ήταν ανάμεσα στους στόχους του λογισμικού Pegasus.
Όχι αναίτια.
Η κυρία Τουράτι, 47 ετών, ενημερώθηκε το Σάββατο ότι το όνομά της, όπως και εκείνα ακόμη 24 δημοσιογράφων που δουλεύουν στο Μεξικό, φιγουράρει στον κατάλογο με τους 15.000 τηλεφωνικούς αριθμούς που παρακολουθούνταν χάρη στο λογισμικό που δημιούργησε η ισραηλινή εταιρεία NSO και είχε αγοράσει η κυβέρνηση του πρώην προέδρου Ενρίκε Πένια Νέτο (2012-2018).
Αφού εγκατασταθεί εν αγνοία του ή της κατόχου του σε οποιοδήποτε smartphone, το λογισμικό αυτό επιτρέπει την υποκλοπή μηνυμάτων, φωτογραφιών, επαφών, των κλήσεων, αλλά και την ενεργοποίηση του μικροφώνου από απόσταση.
Έρευνα μεγάλης κλίμακας που ενισχύει τις υποψίες που βαραίνουν εδώ και πολύ καιρό αυτή την εταιρεία δημοσιεύθηκε την Κυριακή από consortium συνολικά 80 δημοσιογράφων που εργάζονται για 17 διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Η έρευνα βασίστηκε σε κατάλογο ο οποίος έχει περιέλθει στην κατοχή της συλλογικότητας Forbidden Stories και της μη κυβερνητικής οργάνωσης Διεθνής Αμνηστία και ο οποίος περιλαμβάνει, κατ’ αυτές, 50.000 τηλεφωνικούς αριθμούς που είχαν βάλει στο στόχαστρο πελάτες της NSO από το 2016 ώστε, δυνητικά, να τεθούν υπό παρακολούθηση.
Όπως η Μαρκέλα Τουράτι, συγγενείς και συνεργάτες του νυν μεξικανού προέδρου, του Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, βρίσκονταν ανάμεσα στους στόχους.
Παρακολουθούνταν μεταξύ του 2016 και του 2017, αποκάλυψε χθες Δευτέρα το ένα από τα 17 ΜΜΕ του consortium.
Αν και η άδεια χρήσης του Pegasus στο Μεξικό έληξε το 2017, η Μαρκέλα είναι πεπεισμένη πως η παρακολούθησή της συνεχίστηκε με άλλα μέσα.
«Θεωρώ ότι σχεδόν όλοι οι δημοσιογράφοι στο Μεξικό ξέρουν και συναισθάνονται ότι υποβάλλονται σε κάποιο είδος παρακολούθησης, καθώς το Μεξικό είναι ανάμεσα στις πιο επικίνδυνες χώρες για να ασκεί κανείς το επάγγελμά μας», είπε χθες η ερευνήτρια στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Την περίοδο που πίστευε πως την κατασκόπευαν, ερευνούσε μαζί με άλλους δύο συναδέλφους της την υπόθεση της γιγάντιας βραζιλιάνικης κατασκευαστικής εταιρείας Οντεμπρέχτ, που έχει παραδεχθεί πως μοίραζε δωροδοκίες σε πολιτικούς απ’ άκρου σ’ άκρο της Λατινικής Αμερικής για να εξασφαλίζει κρατικές συμβάσεις, συμπεριλαμβανομένου του Μεξικού.
«Κόσμος μου έγραψε για να μου πει ‘δες, δεν ήσουν τρελή, δεν ήσουν παρανοϊκή, αυτό που έλεγες αποδείχθηκε’», αφηγείται η κυρία Τουράτι, όχι χωρίς συγκίνηση.
«Πλέον δεν κατασκοπεύεται κανένας»
Ο κ. Λόπες Ομπραδόρ, στην εξουσία από το 2018, περιορίστηκε απλά να διαβεβαιώσει χθες Δευτέρα πως η κυβέρνησή του δεν κατασκοπεύει δημοσιογράφους.
«Πλέον δεν κατασκοπεύεται κανένας, οι ελευθερίες είναι εγγυημένες», είπε ο κεντροαριστερός πρόεδρος.
Παράλληλα, δεσμεύθηκε ότι θα εξιχνιαστεί η υπόθεση του δημοσιογράφου Ολεγάριο Αγκιλέρα, ο οποίος εξαφανίστηκε πριν από 17 χρόνια στην πολιτεία Γκερέρο, υπό ως ακόμη και σήμερα σκοτεινές συνθήκες.
Μαζί με μια ομάδα δημοσιογράφων, η Μαρκέλα Τουράτι έχει γίνει γνωστή επειδή έφτιαξε χάρτη με τις τοποθεσίες μυστικών ομαδικών τάφων και έκανε έρευνα για τις σφαγές μεταναστών και την εξαφάνιση των 43 φοιτητών στην Αγιοτσινάπα το 2014, υπόθεση που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή.
Συγγενείς των θυμάτων στην Αγιοτσινάπα και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν επίσης στόχοι των παρακολουθήσεων, σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγαν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ανάμεσά τους οι εφημερίδες Washington Post, Guardian και Le Monde.
«Συμμετείχα πολύ ενεργά στη δημιουργία δικτύου προστασίας των δημοσιογράφων», δηλώνει η κυρία Τουράτι.
Πάνω από εκατό δημοσιογράφοι έχουν δολοφονηθεί στο Μεξικό από το 2000, ανάμεσά τους ο Σεσίλιο Πινέδα τον Μάρτιο του 2017 στην πολιτεία Γκερέρο. Στο τηλέφωνό του ήταν επίσης εγκατεστημένο εν αγνοία του το Pegasus.
Μετά τη δημοσίευση της έρευνας, η NSO διαβεβαίωσε ότι το λογισμικό της έχει δημιουργηθεί για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, της παιδεραστίας, του οργανωμένου εγκλήματος και ότι δεν ελέγχει πώς το χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις-πελάτες της.
Συγγενείς του Χαβιέρ Βαλδές, του συνεργάτη του Γαλλικού Πρακτορείου ο οποίος δολοφονήθηκε τον Μάιο του 2017 στην Κουλιακάν (βορειοδυτικά), επίσης παρακολουθούνταν.
«Πολιτική κατασκοπεία»
Οι υποκλοπές προσώπων του στενού περιβάλλοντος του Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ είχαν γίνει όταν ακόμη ήταν ηγέτης της αντιπολίτευσης στον πρόεδρο Πένια Νιέτο του κυβερνώντος τότε Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI), σύμφωνα με τον ιστότοπο Aristegui Noticias.
Ανάμεσα στα πρόσωπα που παρακολουθούνταν ήταν η σύζυγος του κ. Λόπες Ομπραδόρ, η Μπεατρίς Γκουτιέρες, τα παιδιά του, οι αδελφοί και οι αδελφές του, ακόμη και ο καρδιολόγος του βετεράνου πολιτικού της μεξικανικής αριστεράς, που είχε χειρουργηθεί έπειτα από έμφραγμα που είχε υποστεί.
Η νυν δήμαρχος της πόλης του Μεξικού, η Κλαούδια Σέινμπαουμ, νυν υπουργοί και άλλοι νυν αξιωματούχοι τελούσαν επίσης υπό παρακολούθηση.
«Η προηγούμενη κυβέρνηση έκανε πολιτική κατασκοπεία», είπε η κυρία Σέινμπαουμ στον Aristegui Noticias, η διευθύντρια του οποίου, η Κάρμεν Αριστέγκι, παρακολουθείτο επίσης.
Ο κατάλογος των τουλάχιστον 50.000 smartphones που είχαν «μολυνθεί» από το Pegasus δεν περιλαμβάνει πάντως τον αριθμό του ίδιου του κ. Λόπες Ομπραδόρ. Διότι απλούστατα, σύμφωνα με τον Aristegui Noticias, ο σημερινός πρόεδρος «κατά τα φαινόμενα δεν είχε προσωπικό κινητό τηλέφωνο» και έστελνε τα μηνύματά του μέσω ενδιαμέσων και συνεργατών του.
Με βάση την έρευνα για το Pegasus, το λογισμικό χρησιμοποιείτο επίσης από το υπουργείο Άμυνας και το γραφείο του γενικού εισαγγελέα.
Το Μαρόκο απορρίπτει τις κατηγορίες κατασκοπείας
Η μαροκινή κυβέρνηση κατήγγειλε ως «αναληθείς» τις πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες οι υπηρεσίες ασφαλείας του βασιλείου «διείσδυσαν στα τηλέφωνα διαφόρων δημοσίων προσώπων της χώρας και άλλων χωρών και υπευθύνων διεθνών οργανώσεων μέσω ενός λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή».
Πρόκειται για «ψευδείς ισχυρισμούς, που είναι παντελώς αβάσιμοι. Το Μαρόκο είναι ένα κράτος δικαίου, που εγγυάται τον μυστικό χαρακτήρα των προσωπικών επικοινωνιών (…) στο σύνολο των πολιτών και των ξένων κατοίκων του Μαρόκου», τονίζεται στο δελτίο τύπου.
“Η κυβέρνηση δεν απέκτησε ποτέ λογισμικά πληροφορικής για να διεισδύσει σε μέσα επικοινωνίας, όπως και οι μαροκινές αρχές δεν έχουν ποτέ προσφύγει σε τέτοιου είδους ενέργειες», αναφέρει το δελτίο τύπου, όπου προστίθεται πως «η συλλογικότητα των ΜΜΕ (…) αδυνατεί να προσκομίσει αποδείξεις για να στηρίξει αυτούς τους ισχυρισμούς».