ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΑΤΑΝΟΣ Καμία άλλη γιορτή συγκέντρωση στον κόσμο δεν είναι πιο αντιπροσωπευτική της ανθρωπότητας από τους Ολυμπιακούς.
Η μεγαλύτερη γιορτή της ανθρωπότητας ξεκίνησε σήμερα στο Τόκιο, όπως ακριβώς της άξιζε στην εποχή που ζούμε: με μια υπερσύγχρονη ψηφιακή παράσταση που προηγήθηκε μιας παρέλασης μπροστά από τις άδειες κερκίδες. Θεωρώ προσωπικά πως έτσι θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν, επισφραγίζοντας μια δύσκολη εποχή: Ο άνθρωπος που υποφέρει, αλλά ανταποκρίνεται, χρησιμοποιώντας πέρα από τις φυσικές και τις πνευματικές του δυνάμεις, και την τεχνολογία. Οι Ιάπωνες έπρεπε να υπερβάλλουν εαυτόν και είμαστε τυχεροί ως ανθρωπότητα που έλαχε σε αυτούς ο κλήρος να πραγματοποιήσει τους πιο αμφιλεγόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες. Κι αν δεν περνούσε ο ήχος των διαδηλωτών έξω από το Ολυμπιακό Στάδιο του Τόκιο στα εκατομμύρια των τηλεοράσεων και οθονών κινητών και laptop, τα ρεπορτάζ των απεσταλμένων αποδείκνυαν το διχασμό που επικρατεί σε αυτή τη σπουδαία χώρα της Άπω Ανατολής. Η παραδοσιακή κουλτούρα των Ιαπώνων, όμως, που βασίζεται στην εύρυθμη λειτουργία του συνόλου -μόνο έτσι αναδεικνύονται και οι μονάδες, δεν επέτρεψε να φανεί καμία παρενέργεια από τον Covid-19.
Αυτό ήταν και το πρώτο μεγάλο στοίχημα των διοργανωτών, ειδικά από τη στιγμή που απέλυσαν δύο ημέρες πριν την έναρξη τον επικεφαλής της Οργανωτικής Επιτροπής, Seiko Hashimoto, έπειτα από ρατσιστικά σχόλια που είχε κάνει για το Ολοκαύτωμα σε κωμική παράσταση πίσω στα 1990’s και ανασύρθηκαν στα μέσα ενημέρωσης. Είπαμε, η αξιοπρέπεια είναι πάνω από όλα σε εκείνη τη μακρινή γωνιά της υφηλίου, όσο και αν μας ξενίζει. Αυτό, βέβαια, δεν ήταν το μόνο σκάνδαλο που προέκυψε μέχρι να φτάσουμε στην πρεμιέρα των Αγώνων.
Από τα πρώτα λεπτά της μετάδοσης ήταν εμφανές πως η χρήση της τεχνολογίας θα ήταν… βαριά. Οι Ιάπωνες θέλησαν να καταδείξουν την άρρηκτη σχέση του ανθρώπου με τον αθλητισμό στο πέρασμα των αιώνων, αλλά και τις επιπτώσεις του Covid. Η γυναίκα που έτρεχε ντυμένη στα λευκά πάνω σε ένα διάδρομο γυμναστικής δεν ήταν άλλη από τη μποξέρ, Arisa Tsubata, που κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος δούλεψε ως εθελόντρια νοσηλεύτρια, αλλά όταν το δεύτερο κύμα χτύπησε την Ιαπωνία, οι προκριματικοί στο αγώνισμά της αναβλήθηκαν με συνέπεια να μην καταφέρει να προκριθεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όταν στο πλάνο μπήκαν και άλλοι αθλητές, φαινόταν να ενώνονται με κόκκινες γραμμές, συμβολίζοντας τον ανθρώπινο «δεσμό».
Η δεύτερη σκηνή στηριζόταν στην ιαπωνική παράδοση, καθώς «ξυλουργοί» δούλευαν στα τραπέζια τους την ώρα που από τα ηχεία ακουγόταν το Kiyari Uta, ένα χαρακτηριστικό τραγούδι που συνόδευε τους Ιάπωνες εργάτες από τον 17ο αιώνα. Οι «ξυλουργοί» κατασκεύασαν πέντε τεράστιους ξύλινους κύκλους, από δέντρα που είχαν φυτευτεί από τους συμμετέχοντες στους προηγούμενους Ολυμπιακούς που διεξήχθησαν στο Τόκιο, το 1964.
Φυσικά, οι πιο απολαυστικές στιγμές δεν είχαν φτάσει ακόμη… Η παρέλαση των χωρών είναι πάντοτε μια από αυτές, καθώς μόνο τότε συνειδητοποιεί κανείς για το μέγεθος και τη σημασία των Ολυμπιακών Αγώνων. Καθώς οι μασκοφόροι αθλητές εισέρχονται στο στάδιο, κανείς δεν υπάρχει να τους χειροκροτήσει -πέρα από τους επισήμους. Αλλά αυτό λίγη σημασία είχε κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής κάλυψης, όταν το σύνολο της παγκόσμιας κουλτούρας συγκεντρώνεται σε ένα μεγαλειώδες στάδιο. Τι υπέροχο συναίσθημα να βλέπεις όλους αυτούς τους λαούς να βαδίζουν υπερήφανα, ντυμένοι άλλοι με παραδοσιακές και άλλοι με αυστηρές, δυτικού τύπου, στολές. Νιάτα κάθε ηλικίας, άλλοι να χαμογελούν και να χαιρετάνε μέσω του φακού τους γονείς και τους φίλους του και άλλοι να κοιτούν γύρω τους εκστασιασμένοι και αμήχανοι. Τι τιμή για κάθε χώρα να βρίσκεται εκεί, σ’ αυτό το παγκόσμιο ραντεβού, πιστοποιώντας την ύπαρξή τους: Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνη, Αγία Λουκία, Μαυριτανία, Σομαλία, Άγιος Μαυρίκιος, Νησιά Σολομώντα… Ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό χωρών, μια πανδαισία χρωμάτων και σημαιών, ανθρώπων που βρέθηκαν εκεί έχοντας απωλέσει και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών τους για το σκοπό αυτό. Επί τέσσερα χρόνια ζουν και αναπνέουν για την πολυπόθητη πρόκριση και τώρα μπορούν πλέον να διηγούνται με στεντόρεια φωνή το κατόρθωμά τους μέχρι τα βαθιά τους γεράματα. Οι τέχνες είναι εκείνες που φέρνουν κοντά τους λαούς, αλλά ο αθλητισμός είναι εκείνος που πραγματικά τους ενώνει.
Η ώρα της ψηφιακής εποχής σήμανε με το τέλος της παρέλασης, όταν ένας στόλος 1.800 drone σχημάτισαν την υφήλιο πάνω από τα κεφάλια των αθλητών, συμβολίζοντας τη γη που θα περιστρέφεται μέχρι τις 8 Αυγούστου, πάνω από το Ολυμπιακό Στάδιο του Τόκιο, το οποίο στη συνέχεια δονήθηκε με τη μελωδία ενός τραγουδιού που έχει ακουστεί και σε προηγούμενους Ολυμπιακούς (Λονδίνο 2012, Ατλάντα 1996). Το Imagine του θρυλικού ζευγαριού, John Lennon και Yoko Ono, τραγουδήθηκε για λίγο από μια παιδική χορωδία, μέχρι να ανέβει στο βήμα ο πρόεδρος της ΔΟΕ, Tomas Bach. «Είναι μια στιγμή ελπίδας» είπε μεταξύ άλλων. «Ναι, είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο που όλοι φανταζόμασταν. Αλλά ας απολαύσουμε τη στιγμή -τελικά, είμαστε όλοι εδώ, μαζί» σημείωσε και απευθυνόμενους προς τους αθλητές υπογράμμισε: «Παλέψατε, επιμείνατε, δεν τα παρατήσατε ποτέ. Και σήμερα, κάνετε αληθινό το Ολυμπιακό σας όνειρο. Είστε πραγματικοί αθλητές Ολυμπιακών Αγώνων».
Η φαντασία των διοργανωτών διοχετεύτηκε σε ένα βίντεο παντομίμας όπου με τη μέθοδο της παντομίμας αναπαριστούσαν τα εικονογράμματα που δημιουργήθηκαν στους προηγούμενους Ολυμπιακούς του Τόκιο για τα 50 αθλήματα -τόσα ήταν το 1964. Με την Ολυμπιακή δάδα -που όπως πάντα ξεκίνησε το ταξίδι της από την αρχαία Ολυμπία, να εισέρχεται στο στάδιο περνώντας από τα χέρια διάσημων Ιαπώνων αθλητών, αλλά και του παραολυμπιονίκη, Wakako Tsuchida. Του παρέδωσαν τη δάδα ένας γιατρός και μια νοσοκόμα, τιμώντας στο πρόσωπό τους το ιατρικό προσωπικό που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Η τελετή έφτανε στην κορυφαία στιγμή της, καθώς η δάδα έφτανε στον τελευταίο κρίκο μιας τεράστιας αλυσίδας της οποίας η μία άκρη θα βρίσκεται για πάντοτε στην Ελλάδα -με ό, τι αυτό συνεπάγεται για το χρέος μας στους προγόνους και την ανθρωπότητα.
Έξι μαθητές παρέδωσαν τη δάδα στη διάσημη τενίστρια Naomi Osaka, η οποία θα άναβε τον βωμό, που είναι κατασκευασμένο σε στιλ «βουνό-Φούτζι» και άνοιξε σαν λουλούδι. Η Naomi Osaka δεν είναι κάποια τυχαία επιλογή, αφού η εμφάνισή της σηματοδοτεί την επιστροφή της στα courts, μετά την απόφασή της να απέχει από το Γαλλικό Open και το Wimbledon, βάζοντας σε προτεραιότητα την ψυχική της υγεία. Είχε προηγηθεί η αποκάλυψή της, αμέσως μετά τον αποκλεισμό της στο Roland Garos, πως υπέφερε από κατάθλιψη ήδη από το 2018 και έχει τεράστιο άγχος κάθε φορά που πρέπει να μιλήσει στον Τύπο. Για πρώτη φορά στην ιστορία των Αγώνων, η φλόγα θα καίει με τη βοήθεια υδρογόνου, που είναι φιλικό προς το κλίμα.
Ήταν μια τελετή έναρξης του μέτρου, της μινιμαλιστικής ιαπωνικής κουλτούρας, που προσπάθησε να αναδείξει την ουσία, μακριά από φτηνούς εντυπωσιασμούς, στην οποία αναδείχθηκαν τα ιδανικά της αλληλεγγύης και της συναδέλφωσης. Ναι, αυτή η τελετή έναρξης δεν είχε τον λυρισμό και τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του Δημήτρη Παπαϊωάννου, ούτε τον «James Bond» να σώζει τη Βασίλισσα Ελισάβετ. Διαφορετικές εποχές, διαφορετικές προτεραιότητες.
Η χαρά της εισόδου της Ελληνικής Ολυμπιακής Ομάδας, η συγκίνηση βλέποντας τον Λευτέρη Πετρούνια, την Κατερίνα Στεφανίδη και όλους τους Έλληνες αθλητές, πήρε τη θέση της συγκίνησης, καθώς πίσω τους παρέλαυνε η ομάδα των προσφύγων. Αθλητές χωρίς μέσα, χωρίς σχεδόν ελπίδα, κατάφεραν όχι απλά να προκριθούν, αλλά να νικήσουν τον πόνο και τη θλίψη, ένα μέλλον αβέβαιο και καθόλου ελπιδοφόρο.
Εν μέσω πανδημίας, οι νίκες, αλλά και οι ιστορίες των αθλητών μπορούν να γίνουν οδηγός και έμπνευση για μια νέα αρχή. Για όλους μας… Ας ακολουθήσουμε κι εμείς το μότο αυτών των Αγώνων:
Faster,
Higher,
Stronger,
Together!