NewsEdit Ο κόσμος παρακολουθεί με αγωνία τις εξελίξεις στην κινεζική αγορά κατοικιών, μετά την εκδήλωση δειγμάτων πιθανής χρεοκοπίας του κτηματομεσιτικού ομίλου China Evergrande. Οι παρατηρητές της αγοράς προχωρούν σε συγκρίσεις με τη συντριβή του κλάδου στις ΗΠΑ το 2008 και μερικοί ακόμη και με την αντίστοιχη κατάρρευση στην Ιαπωνία, δύο δεκαετίες νωρίτερα. Παρ’ όλο όμως που υπάρχουν κάποιες ομοιότητες, η κατάσταση της Κίνας είναι θεμελιωδώς διαφορετική σε σχέση με οποιαδήποτε από τις δύο αυτές περιπτώσεις.
Του Noah Smith
Η πιο προφανής σύγκριση για μια πιθανή συντριβή της αγοράς ακινήτων στην Κίνα είναι η φούσκα των κατοικιών στις ΗΠΑ η οποία “έσκασε” μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Πλέον γνωρίζουμε ότι οι φούσκες της γης είναι ιδιαίτερα ολέθριες, καθώς περιλαμβάνουν υπερβολικά μεγάλο όγκο χρέους. Όταν εμφανίζονται, τείνουν να παρασύρουν μαζί τους στον βυθό το χρηματοπιστωτικό σύστημα, προκαλώντας τα τραπεζικά ιδρύματα να υποχωρούν άτακτα υπό τον φόβο της αφερεγγυότητας και της έλλειψης ρευστότητας.
Αυτό συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως όμως έσπευσαν να σχολιάσουν οι αναλυτές, η Κίνα δεν κινδυνεύει πραγματικά από αυτού του είδους το σενάριο, καθώς εκεί το κράτος ελέγχει τις τράπεζες. Εάν ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ διατάξει τις κινεζικές τράπεζες να συνεχίσουν να δανείζουν, εκείνες θα το πράξουν, ανεξάρτητα από το είδος “τοξικής λάσπης” τύπου Evergrande η οποία θα υπάρχει στους ισολογισμούς τους.
Ομοιότητες και διαφορές
Η φούσκα και η συντριβή της Ιαπωνίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είναι ένα παράδειγμα που σχετικά λίγοι εκτός της ασιατικής χώρας κατανοούν, το οποίο ωστόσο πολλοί ενστικτωδώς μπορούν να συνδέσουν με την Κίνα επειδή και οι δύο χώρες βρίσκονται στην Ανατολική Ασία.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι προσπάθειες της Ιαπωνίας να φτάσει οικονομικά τη Δύση είχαν ολοκληρωθεί, ωστόσο η ανάπτυξή της είχε αρχίσει να επιβραδύνεται. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν την ορμητική ανάπτυξη στην οποία είχαν συνηθίσει, οι ιαπωνικές τράπεζες μπήκαν σε μεγάλο βαθμό στη χρηματοδότηση του real estate, βοηθούμενες από την απορρύθμιση, τα χαμηλά επιτόκια και ένα ισχυρό νόμισμα.
Μέχρις εδώ, αυτό μοιάζει κάπως με την Κίνα. Κάθε φορά που η οικονομία της Κίνας κινδυνεύει να επιβραδυνθεί, η κυβέρνηση δίνει εντολή στις τράπεζες να δανείσουν και εκείνες δανείζουν κυρίως επιχειρήσεις real estate και συναφείς βιομηχανικούς κλάδους, όπως οι κατασκευές. Αυτή είναι μια πιο σκόπιμη – στοχευμένη εκδοχή εκείνου το οποίο έγινε στην Ιαπωνία, ωστόσο η ώθηση για να διατηρηθεί η ταχεία ανάπτυξη είναι αρκετά παρόμοια.
Ένας άλλος παράγοντας ο οποίος συνέβαλε στη μεγέθυνση της φούσκας της Ιαπωνίας ήταν το χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι περισσότερες εταιρείες δανείζονταν από μεγάλες τράπεζες αντί να εκδίδουν ομόλογα. Για να πάρουν δάνεια, οι εταιρείες χρειάζονταν εγγυήσεις και η εγγύηση την οποία οι τράπεζες ήταν πιο πρόθυμες να δεχθούν ήταν η γη. Το γεγονός αυτό αύξησε τη ζήτηση για αστικά ακίνητα, μεγεθύνοντας τη φούσκα των τιμών, επιδείνωσε όμως και την κατάρρευση κατά την πτώση. Όταν οι εξασφαλίσεις των εταιρειών υποτιμήθηκαν σε αξία, οι τράπεζες δεν τις δάνειζαν πια, αναγκάζοντάς τες να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους.
Και πάλι, αυτό είναι απίθανο να αποτελέσει πρόβλημα για την Κίνα. Οι κινεζικές εταιρείες έχουν σίγουρα “τόνους” χρέους, ωστόσο εάν τα ακίνητα δεν αποτελούν μέρος της βασικής τους δραστηριότητας, πιθανότατα δεν θα έχει σημασία για τον τραπεζικό δανεισμό εάν η ιδιοκτησία τους σε γη υποτιμηθεί. Η κυβέρνηση μπορεί ακόμη να κατευθύνει δάνεια με τον τρόπο της, εάν το θελήσει. Οι εταιρείες οι οποίες εξαρτώνται από τα ακίνητα ή τις κατασκευές – και οι τοπικές κυβερνήσεις οι οποίες χρηματοδοτούνται με πωλήσεις γης – σίγουρα θα υποστούν τεράστιο πλήγμα εάν ο τομέας των ακινήτων απομειωθεί ή καταρρεύσει, ωστόσο οι κατασκευαστές και άλλες εταιρείες πιθανότατα θα είναι ασφαλείς, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στην Ιαπωνία.
Αυτά λοιπόν είναι τα καλά νέα. Βασικά, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ιαπωνία είχαν καπιταλιστικά χρηματοπιστωτικά συστήματα όπου οι τράπεζες μπορούσαν και τελικά όντως αποσύρθηκαν όταν ο κλάδος των ακινήτων κατέρρευσε. Η Κίνα δεν έχει μια τέτοια ευπάθεια.
Σοκ για τη μεσαία τάξη
Από κάθε άποψη, ωστόσο, πλην εκείνης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η οικονομία της Κίνας είναι πιο ευάλωτη σε μια συντριβή της αγοράς των ακινήτων απ’ ό,τι η Αμερική ή η Ιαπωνία.
Τα ακίνητα και οι σχετικοί με αυτά κλάδοι της οικονομίας αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 30% του ΑΕΠ της Κίνας – πολύ υψηλότερο μερίδιο σε σχέση με τις ΗΠΑ στο αποκορύφωμα της ακμής του κλάδου. Εάν ο Σι εννοεί στα σοβαρά τη βούλησή του για μετατόπιση του κέντρου βάρους της κινεζικής οικονομίας από την ακίνητη περιουσία προς τη μεταποίηση, όπως έχει δηλώσει, θα πρόκειται για μια επώδυνη προσαρμογή.
Εάν χρησιμοποιήσει την πτώση της Evergrande και μια συνεπακόλουθη συντριβή των ακινήτων ως αφορμή για να προχωρήσει σε αυτή τη δομική αλλαγή, ο πόνος θα είναι ακόμη μεγαλύτερος, γιατί θα είναι συμπυκνωμένος σε ένα εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Τα πράγματα γίνονται χειρότερα από το γεγονός ότι οι Κινέζοι πολίτες εξαρτώνται εξαιρετικά από την ακίνητη περιουσία – το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Κίνα είναι 90% και εκτιμάται ότι οι Κινέζοι στις πόλεις κατέχουν πάνω από το 70% της καθαρής τους περιουσίας σε ακίνητα. Αυτό είναι ένα φαινόμενο το οποίο η Ιαπωνία δεν είχε να αντιμετωπίσει. Τα ιαπωνικά σπίτια τείνουν να υποτιμούνται παρά να λαμβάνουν αξία συν τω χρόνω, καθώς η κυβέρνηση τα γκρεμίζει και τα χτίζει εκ νέου κάθε μερικά χρόνια.
Έτσι, τουλάχιστον όταν έπεσαν οι τιμές της γης, η μεσαία τάξη δεν εξαλείφθηκε. Η αμερικανική μεσαία τάξη δέχτηκε μεγαλύτερο πλήγμα αλλά, εάν οι τιμές της γης στην Κίνα μειωθούν, η οικονομική σφαγή όσον αφορά τον γενικό πληθυσμό θα έχει επικές διαστάσεις.
Τέλος, μια μακροχρόνια πτώση στα ακίνητα θα μείωνε σημαντικά την ικανότητα της Κίνας να ανταποκρίνεται σε μακροοικονομικά σοκ. Η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν την παραδοσιακή νομισματική και δημοσιονομική πολιτική για την καταπολέμηση της ύφεσης, ωστόσο η Κίνα πάντα βασιζόταν στη λογική να διατάζει τις τράπεζες να επεκτείνουν τον δανεισμό. Χωρίς real estate, θα υπάρχουν πολύ λιγότερες κερδοφόρες επιχειρήσεις για να τις δανείσουν οι κινεζικές τράπεζες, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι η Κίνα θα είναι ευάλωτη στο επόμενο σοκ ύφεσης το οποίο θα προκύψει.
Έτσι, η κατάσταση του κλάδου των ακινήτων στην Κίνα είναι αρκετά διαφορετική από εκείνη των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας στις αντίστοιχες συντριβές των αγορών ακινήτων τους – από πολλές απόψεις μάλιστα είναι χειρότερη.
Όχι, η Κίνα δεν έχει την οικονομική ευπάθεια μιας κλασικής καπιταλιστικής χώρας, ωστόσο ο πλούτος της μεσαίας τάξης, η πολιτική σταθεροποίησης και η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη εξαρτώνται περισσότερο από την ακίνητη περιουσία. Κάθε εταιρεία η οποία επενδύει στην Κίνα ή που βγάζει τα προς το ζην εξάγοντας στη χώρα, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα ανήσυχη για τις πιθανές συνέπειες ενός εκτροχιασμού λόγω Evergrande.
Πηγή: Bloomberg