ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Η συμφωνία που φέρει πλέον τις υπογραφές Μητσοτάκη – Macron στο Παρίσι προβλέπει πέραν της προμήθειας φρεγατών και αεροπλάνων και την άμεση στρατιωτική συνδρομή της Γαλλίας προς την Ελλάδα και αντιστρόφως. Κι εδώ, στο “αντιστρόφως”, κρύβεται ο “διάβολος”, όπως λένε.
Που μπορεί η μικρή πλην τίμια Ελλάς να συνδράμει τη μεγάλη και ισχυρή Γαλλία, θα αναρωτηθούν κάποιοι που δεν γνωρίζουν ποια μέτωπα έχει ανοιχτά η προ αιώνων φίλη χώρα. Ας διαβάσουμε λοιπόν το 7ο σημείο της ελληνογαλλικής συμφωνίας:
“Ήδη από την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ o Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για την ανάγκη ανάπτυξης των αναγκαίων αμυντικών ικανοτήτων, ώστε η Ευρώπη να μπορεί να ανταποκρίνεται άμεσα σε προκλήσεις, στην ευρύτερη γειτονιά της, όπως στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή και στο Σαχέλ, όπου το ΝΑΤΟ δεν θα είναι «παρών»”
«Τα στρατηγικά μας συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, την περιοχή του Σαχέλ μας αναγκάζουν να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση με μια ανανεωμένη αίσθηση επείγοντος. Γιατί θα υπάρξουν αποστολές όπου το ΝΑΤΟ και τα Ηνωμένα Έθνη δεν θα είναι παρόντα. Αλλά θα πρέπει να είναι παρούσα η ΕΕ», τόνισε χθες στις δηλώσεις του ο Ελληνας πρωθυπουργός.
Τώρα, τι σόι στρατηγικά συμφέροντα μπορεί να έχει η Ελλάδα στο Σαχέλ παραμένει μυστήριο. Και κατ’ αρχήν, που πέφτει το Σαχέλ;
Τι είναι οι χώρες του Σαχέλ
Το Σαχέλ (Sahel), σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Ομίλου Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων είναι μία ιδιόμορφη λωρίδα γης στην Αφρικής που βρίσκεται νότια της ερήμου Σαχάρα και εκτείνεται διαμέσου 10 Αφρικανικών χωρών: Της βόρειας Σενεγάλης, της Μαυριτανίας, του Μάλι, του βορείου μέρους της Μπουρκίνα Φάσο, του Νίγηρα, του Τσαντ, του Σουδάν και τέλος των βόρειων κομματιών του Νότιου Σουδάν και της Ερυθραίας.
Οι χώρες που αποτελούν τη λωρίδα του Σαχέλ, βρίσκονται σήμερα στη λίστα με τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. ενώψ είναι αντιμέτωπες με επισιτιστική κρίση. Συγκεκριμένα, εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν από την πείνα, ενώ η κρίση αυτή έχει οδηγήσει σε μία ευρύτερη ανθρωπιστική κρίση με περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους να κινδυνεύουν να πεθάνουν από υποσιτισμό με το 1,5 εκατομμύριο από αυτούς να αποτελούν παιδιά, ενώ οι ξηρασίες που εμμένουν τα τελευταία 7 χρόνια στην περιοχή έχουν συμβάλλει στην επιδείνωση της κατάστασης.
Μετά τους πολέμους σε Λιβύη, Μάλι αλλά και στο ευρύτερο κομμάτι του Μακχρέμπ, η πολιτική αστάθεια στην περιοχή οδήγησε στην ανάδυση μη-κρατικών δρώντων που προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τα κενά εξουσίας. Έτσι φυλές που ζούσαν στο περιθώριο, όπως οι Τουαρέγκ, οι Χάουσα, οι Πελ και οι Φούλα (φυλές που ασπάζονται το Ισλάμ) συνεργάστηκαν με τους μη-κρατικούς δρώντες που προσπάθησαν να καλύψουν τα κενά εξουσίας, δημιουργώντας τρομοκρατικές ομάδες. Ο ταυτόχρονος οικονομικός αποκλεισμός τοπικών κοινοτήτων και φυλών, οδήγησε φυλές ή εθνοτικές ομάδες στην ασχολία με το λαθρεμπόριο όπλων και τη διακίνηση ναρκωτικών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι γαλλικοί όμιλοι και το Σαχέλ
Η επιδείνωση της κατάστασης στο Σαχέλ και ιδιαίτερα οι απαγωγές Ευρωπαίων, ώθησε στην έγκριση μιας Στρατηγικής της ΕΕ για την Ασφάλεια και την Ανάπτυξη στη περιοχή. Το 2012 η Ε.Ε ανέπτυξε την αποστολή EUCAP SAHEL Niger με σκοπό την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Επίσης με σκοπό την καταπολέμηση της φτώχειας και της επισιτιστικής κρίσης, η Ε.Ε. έχει δώσει με τη μορφή χρηματοδότησης 423 εκατομμύρια ευρώ, το 2018 και το 2019. Σήμερα, το ζωτικό έργο ΕΕ, G5 Σαχέλ και Ο.Η.Ε. για την παροχή κάθε είδους βοήθειας σε μία από τις φτωχότερες αλλά και πιο εύθραυστες περιοχές του πλανήτη συνεχίζεται με αμείωτο ρυθμό.
Πίσω βέβαια από τα …«ανθρωπιστικά» προσχήματα περί της αντιμετώπισης της δράσης των τζιχαντιστών κρύβονται τα τεράστια συμφέροντα Γαλλικών επιχειρηματικών ομίλων. Ο ορυκτός πλούτος της Δυτική Αφρικής έχει προσελκύσει γαλλικές πολυεθνικές (Total, Bouygues, Ballore, Areva), οι οποίες εκμεταλλεύονται τα συγκεκριμένα κοιτάσματα και οι ταραχές στην περιοχή βάζουν σε κίνδυνο τα συμφέροντα τους.
Σαχέλ: Το νέο Αφγανιστάν;
Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ο Αντόνιο Γκουτέρες, εξέφρασε στις αρχές Σεπτεμβρίου, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο Γαλλικό Πρακτορείο, την ανησυχία του ότι το αφγανικό παράδειγμα θα βρει μιμητές στις ένοπλες τζιχαντιστικές οργανώσεις στο Σαχέλ και ζήτησε να υπάρξει ενίσχυση των «μηχανισμών ασφαλείας» σε αυτή την περιφέρεια.
Στο Σαχέλ «φοβάμαι τον ψυχολογικό και πραγματικό αντίκτυπο αυτού που συνέβη στο Αφγανιστάν», δήλωσε ο κ. Γκουτέρες αναφερόμενος στην ανακατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν τη 15η Αυγούστου. «Υπάρχει αληθινός κίνδυνος. Οι τρομοκρατικές οργανώσεις (στο Σαχέλ) μπορεί να ενθουσιαστούν με αυτό που έγινε (στο Αφγανιστάν) και ν’ αποκτήσουν φιλοδοξίες πέραν αυτών που είχαν ως πριν από λίγους μήνες», εξήγησε ο επικεφαλής του ΟΗΕ.
Υπάρχει «κάτι καινούργιο» στον κόσμο, «πολύ επικίνδυνο», συνέχισε ο Πορτογάλος, αναφερόμενος στο γεγονός πως μολονότι δεν είναι πολλές, «υπάρχουν φανατισμένες ομάδες, με ιδεολογία που υπαγορεύει ότι ο θάνατος, για παράδειγμα, είναι κάτι επιθυμητό — οργανώσεις διατεθειμένες να κάνουν τα πάντα. Και βλέπουμε στρατούς να αποσυντίθενται όταν βρίσκονται αντιμέτωποι μ’ αυτές», πρόσθεσε.
«Το είδαμε στη Μοσούλη, στο Ιράκ, στο Μαλί, στην πρώτη έφοδο προς το Μπαμακό, στη Μοζαμβίκη (…). Αυτός ο κίνδυνος είναι αληθινός, πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά τον αντίκτυπό του στην τρομοκρατική απειλή και τον τρόπο που η διεθνής κοινότητα πρέπει να οργανωθεί για να αντιμετωπίσει αυτή την απειλή», έκρινε ο κ. Γκουτέρες.
Και η Ελλάδα πως μπλέχτηκε με το Σαχέλ;
Η Ελλάδα ξεκίνησε να εφαρμόζει από τον περασμένο Μάιο μία μυστική συμφωνία με του Γάλλους που είχε ήδη συζητηθεί από το 2020 και που σήμερα επισημοποιήθηκε με την υπογραφή της ελληνογαλλικής αμυντικής (και επιθετικής) συμφωνίας: Αυτή αφορά την εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας στις επιχειρήσεις του «Διεθνούς Συνασπισμού» στις χώρες του Σάχελ. Όσον αφορά τον Διεθνή Συνασπισμό αποτελείται από χώρες που έχουν προθυμοποιηθεί να δράσουν στην περιοχή με επικεφαλής την Γαλλία η οποία και έχει ζωτικά συμφέροντα στην κεντρική Αφρική.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας στις 7 Απριλίου το θέμα της περαιτέρω εμπλοκής των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στις επιχειρήσεις αυτές, συζητήθηκε σε διυπουργική τηλεδιάσκεψη στην οποία μετείχε και ο Έλληνας ΥΠΕΘΑ Νίκος Παναγιωτόπουλος υπό την προεδρία της Γαλλίδας υπουργού Άμυνας Φλοράνς Παρλί.
Παρόντες ήταν οι υπουργοί των χωρών μελών που συμμετέχουν στις επιχειρήσεις στην περιοχή και συναποτελούν την Δύναμη Κρούσης Takuba. Πρόκειται για χώρες όπως η Νορβηγία, η Σουηδία ,η Τσεχία,η Εσθονία η Ουκρανία και η Πορτογαλία. Επίσης αξιωματούχοι από τον Νίγηρα και το Μάλι.
Στην ανακοίνωση επισημαίνονταν ότι συζητήθηκε «η υποστήριξη των κρατών – μελών της Ε.Ε. και των συμμετεχόντων της «Task Force Takuba» προς τις χώρες της περιοχής Σαχέλ στις επιχειρήσεις εναντίον των Ισλαμιστών εξτρεμιστών, ώστε να διασφαλιστεί η ειρήνη». Μάλιστα τονίστηκε ότι ο Νίκος Παναγιωτόπουλος «ανέδειξε τη σημασία των δράσεων της Ε.Ε. και των κρατών – μελών της καθώς και της «Task Force Takuba» για τη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ανάπτυξη στην περιοχή Σαχέλ» και ότι «επεσήμανε ότι η αποσταθεροποίηση της περιοχής επηρεάζει το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον της Ε.Ε., την θαλάσσια ασφάλεια και δημιουργεί μεταναστευτικά ρεύματα προς την Ευρώπη». Μάλιστα ο Νικος Παναγιωτόπουλος είχε επισημάνει ότι «η έναρξη λειτουργίας ελληνικής πρεσβείας στη Σενεγάλη, υποδηλώνει την σημασία που αποδίδει η Ελλάδα στην περιοχή αυτή καθώς επίσης ότι εξετάζονται δυνατότητες συνεισφοράς σε πρωτοβουλίες και δράσεις της Γαλλίας και άλλων κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια της περιοχής».
Πάντως πρώτη επίσημη νύξη για το θέμα τυχόν ελληνικής στρατιωτικής συμμετοχής στις επιχειρήσεις στην περιοχή του Σάχελ είχε γίνει κατά την διάρκεια της επίσκεψης της υπουργού Άμυνας της Γαλλίας Φλοράνς Παρλί, στην Αθήνα, τον Ιανουάριο. Αν και αντικείμενο της επίσκεψης ήταν η υπογραφή της συμφωνίας για την αγορά των αεροσκαφών τύπου Rafale.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες οι αξιωματικοί που θα μετέβαιναν στο Μάλι θα είχαν ως αντικείμενο την «εκπαίδευση τοπικών δυνάμεων» και όχι πιο ενεργητική εμπλοκή στις επιχειρήσεις.
Σε πολιτικό επίπεδο πάντως η στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στις επιχειρήσεις στην κεντρική Αφρική φαίνεται ότι εκφράστηκε αρκετούς μήνες νωρίτερα. Με την συμμετοχή του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην υπουργική συνάντηση του Διεθνούς Συνασπισμού για το Σάχελ τον Ιούνιο του 2020.
Με άλλα λόγια, η αμυντική συμφωνία έχει τίμημα. Κι αυτό τίμημα αφορά εμπλοκή σε ξένους πολέμους και ενδέχεται να είναι πολύ πιο βαρύ από την “κάλτσα του στρατιώτη”…