NewsEdit Την έντονη αντίδραση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Solomon προκάλεσε η αποκάλυψη ότι η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) μεταξύ άλλων παρακολουθεί στενά τη δημοσιογραφική ομάδα. «Άραγε, σε ποιο πολίτευμα καταγράφει το κράτος τις κινήσεις των δημοσιογράφων;» σημειώνει με νόημα.
Υπενθυμίζεται ότι στο στόχαστρο της ΕΥΠ έχουν μπει δημόσιοι υπάλληλοι, δικηγόροι και δημοσιογράφοι, με την υπηρεσία να ζητά την καταγραφή του ιδεολογικού υποβάθρου και προσωπικών στοιχείων διαμαρτυρομένων πολιτών.
Η ομάδα του Solomon ασκεί ερευνητική δημοσιογραφία για ζητήματα που αφορούν το προσφυγικό, λαμβάνοντας πανευρωπαϊκή αναγνώριση για τη δουλειά της, καθώς ρεπορτάζ που συνυπέγραψε με το Reporters United και το Investigate Europe ήταν υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Δημοσιογραφίας 2021.
Όπως αναφέρει το Solomon, πρόκειται για το ρεπορτάζ με την ιστορία ενός 12χρονου παιδιού από τη Συρία, που διέμενε για μήνες με την οικογένειά του υπό διοικητική κράτηση στην Κω, όταν μια ζωγραφιά του έγινε πρωτοσέλιδο στην γαλλική εφημερίδα Le Monde. Η ζωγραφιά του Τζαμάλ έφτασε να εκτεθεί στο Μουσείο Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πολιτισμών της Μασσαλίας, ενώ ο ίδιος συνέχισε να βρίσκεται υπό κράτηση. «Εγώ απλώς ζωγραφίζω τις συνθήκες εδώ, και θα συνεχίζω να ζωγραφίζω ότι είμαι σε μια φυλακή», είπε το 12χρονο παιδί όταν τον ενημέρωσαν πού είχε ταξιδέψει η ζωγραφιά του.
«Πού οφείλεται το έντονο ενδιαφέρον της ΕΥΠ για τη δουλειά του Solomon; Γιατί αναζητά πληροφορίες σχετικά με τα ρεπορτάζ που δουλεύουμε; Και, ακόμα περισσότερο, πώς ακριβώς γνωρίζει η ΕΥΠ ποια θέματα ερευνούμε και με ποιες πηγές συνομιλούμε;» διερωτάται το Solomon.
«Αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία και την κοινωνία μας η δημοσιογραφία; Με ποιον ακριβώς τρόπο αποτελούν αυτές οι δραστηριότητες, που γίνονται με πλήρη διαφάνεια, κίνδυνο για την ασφάλεια των πολιτών;» προσθέτουν οι δημοσιογράφοι.
Η ομάδα του Solomon τονίζει ότι «θα κινήσει κάθε προβλεπόμενη διαδικασία για την προάσπιση των δικαιωμάτων των μελών της. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων που ο νόμος διασφαλίζει, ούτως ώστε η ιδιωτικότητά μας, καθώς και των ανθρώπων που μας εμπιστεύονται πληροφορίες, να προστατευθεί. Και το περιεχόμενο των ερευνών μας να γίνεται γνωστό όταν αυτές δημοσιεύονται ― όχι πριν, ούτε πλαγίως».
Αναλυτικά η ανακοίνωση:
Η δημοσιογραφική δουλειά του Solomon στο στόχαστρο της ΕΥΠ. Τι συμβαίνει;
Διαβάζοντας το Σάββατο το αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του Δημήτρη Τερζή στην Η Εφημερίδα των Συντακτών, διαπιστώσαμε ότι παρακολουθούμαστε από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών.
Συγκεκριμένα, σε σήμα με το οποίο ζητούνται πληροφορίες, γίνεται ονομαστική αναφορά στο Solomon και στον συνάδελφό μας Σταύρος Μαλιχούδης, για ρεπορτάζ που η ΕΥΠ είχε πληροφόρηση «από πηγή υψηλής αξιοπιστίας» ότι η ομάδα μας ετοίμαζε. Προκειμένου να προστατευθεί η ανωνυμία των πολιτών που βρίσκονται υπό παρακολούθηση, οι συνάδελφοι στην ΕΦΣΥΝ έχουν καλύψει με μαύρο τα ονόματά τους. Εμείς μπορούμε να επιβεβαιώσουμε πως το συγκεκριμένο αίτημα παροχής πληροφοριών αφορά εμάς.
Το επίμαχο ρεπορτάζ δημοσιεύτηκε στις 27 Απριλίου 2021. Καταγράφει την ιστορία ενός 12χρονου παιδιού από τη Συρία, που διέμενε για μήνες με την οικογένειά του υπό διοικητική κράτηση στην Κω, όταν μια ζωγραφιά του έγινε πρωτοσέλιδο στην γαλλική εφημερίδα Le Monde. Η ζωγραφιά του Τζαμάλ έφτασε να εκτεθεί στο Μουσείο Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πολιτισμών της Μασσαλίας, ενώ ο ίδιος συνέχισε να βρίσκεται υπό κράτηση. «Εγώ απλώς ζωγραφίζω τις συνθήκες εδώ, και θα συνεχίζω να ζωγραφίζω ότι είμαι σε μια φυλακή», είπε το 12χρονο παιδί όταν τον ενημέρωσαν πού είχε ταξιδέψει η ζωγραφιά του.
Πού οφείλεται το έντονο ενδιαφέρον της ΕΥΠ για τη δουλειά του Solomon; Γιατί αναζητά πληροφορίες σχετικά με τα ρεπορτάζ που δουλεύουμε; Και, ακόμα περισσότερο, πώς ακριβώς γνωρίζει η ΕΥΠ ποια θέματα ερευνούμε και με ποιες πηγές συνομιλούμε;
Η λειτουργία της ΕΥΠ, που πλέον υπάγεται απευθείας στο γραφείο του πρωθυπουργού, αφορά τη διασφάλιση της εθνικής ασφάλειας. Απαντώντας στις αποκαλύψεις της ΕΦΣΥΝ κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, στις 15.11.2021, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος ανέφερε πως η ΕΥΠ «επιτελεί σημαντικό έργο σε ό,τι αφορά τις απειλές για την εθνική μας ασφάλεια, τις απειλές για την ασφάλεια των πολιτών, για τον ομαλό κοινωνικό βίο».
Αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία και την κοινωνία μας η δημοσιογραφία;
Η ομάδα του Solomon ασκεί ερευνητική δημοσιογραφία για ζητήματα που αφορούν το προσφυγικό, λαμβάνοντας πανευρωπαϊκή αναγνώριση για τη δουλειά της, καθώς ρεπορτάζ που συνυπέγραψε με Reporters United & Investigate Europe ήταν υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Δημοσιογραφίας 2021.
Υλοποιεί συνεργασίες με φορείς και Μέσα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια, σε ευρωπαϊκά δίκτυα δημοσιογραφίας, και συνεργάζεται με ελληνικά πανεπιστήμια. Διοργανώνει μαθήματα δημοσιογραφίας για νέους δημοσιογράφους και πρόσφυγες.
Με ποιον ακριβώς τρόπο αποτελούν αυτές οι δραστηριότητες, που γίνονται με πλήρη διαφάνεια, κίνδυνο για την ασφάλεια των πολιτών;
Μπορεί κανείς εύκολα να βρει τη διεύθυνση μας, τα βιογραφικά των συνεργατών μας, τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε, τις πηγές χρηματοδότησης που αξιοποιούμε. Δεν αποκρύπτουμε τίποτα, αλλά βλέπουμε να βρισκόμαστε στο στόχαστρο, χωρίς να γνωρίζουμε το γιατί.
Η ομάδα του Solomon θα κινήσει κάθε προβλεπόμενη διαδικασία για την προάσπιση των δικαιωμάτων των μελών της. Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων που ο νόμος διασφαλίζει, ούτως ώστε η ιδιωτικότητά μας, καθώς και των ανθρώπων που μας εμπιστεύονται πληροφορίες, να προστατευθεί. Και το περιεχόμενο των ερευνών μας να γίνεται γνωστό όταν αυτές δημοσιεύονται ― όχι πριν, ούτε πλαγίως.
Δέκα χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου στη Συρία, η γαλλική εφημερίδα Le Monde σε μια ειδική έκδοση παρουσιάζει σχέδια παιδιών από τις εμπόλεμες περιοχές και το σκίτσο του εξωφύλλου είναι αυτό του 12χρονου Τζαμάλ που βρίσκεται σε ένα ελληνικό νησί.
Τα σχέδια του αφιερώματος προέρχονται από το πρότζεκτ «Deflagrations», που έχει ως αποστολή να διασώσει, να διατηρήσει και να εκθέσει τον πόλεμο και τις βίαιες συγκρούσεις και καταστάσεις σε εμπόλεμες ζώνες και καταυλισμούς, μέσα από το βλέμμα των παιδιών. Τα σχέδια του αφιερώματος έχουν παραχθεί από παιδιά, ανάμεσα στο 2012 και το 2020 σε σχολεία της Συρίας ή σε στρατόπεδα προσφύγων στην Ιορδανία, την Τουρκία ή την Ελλάδα.
Η ζωγραφιά του μικρού Τζαμάλ, στο εξώφυλλο μιας ειδικής έκδοσης της Le Monde
Προκειμένου τα παιδιά να προστατευθούν και να μην αντιμετωπίσουν κανενός είδους τιμωρία έχει διατηρηθεί η ανωνυμία τους. Μέρος αυτών των αρχείων εκτίθεται προς το παρόν στο Mucem, στη Μασσαλία, και δημοσιεύονται στον κατάλογο «Dessins d’enfants et violences de masses » που εκδόθηκε από τον Zérane S. Girardeau, 2021).
Το πρότζεκτ Deflagrations έθεσε μέρος των αρχείων του στη διάθεση της παγκόσμιας κοινότητας. «Δέκα χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου, η πρόσβαση στη Συρία έχει γίνει δύσκολη για δημοσιογράφους και φωτογράφους», γράφουν. «Η λογοκρισία που επιβάλλει το καθεστώς και οι Ρώσοι σύμμαχοί του έχει επιδεινωθεί με περιορισμούς στα σύνορα που ελέγχονται από την Τουρκία και το Ιράκ. Ο φόβος που απειλεί τους Σύρους είναι ένα άλλο σχεδόν ανυπέρβλητο εμπόδιο. Πώς, λοιπόν, να δείξουμε στη Συρία; να προκαλέσει τη συνάντηση απαραίτητη για την έκθεση, για την έρευνα;», αναρωτήθηκαν οι άνθρωποι πίσω από το πρότζεκτ.
«Η αποτυχία να ξεκινήσουμε ένα διάλογο με βάση την πραγματικότητα, μας οδήγησε στην απόφαση να δημοσιεύσουμε σχέδια παιδιών από τη Deraa, τη Rakka, το Aleppo και άλλες περιοχές. Η αναπαραγωγή των σχεδίων δίνει στους νέους ένα μέρος του δικαιώματός τους να εκφράσουν – μια ελευθερία που είχαν διεκδικήσει το 2011 – να εκθέσουν τη δική τους πλευρά της ιστορίας.
Σχέδιο που έγινε το 2012 από ένα παιδί της Συρίας (η ακριβής ηλικία του δεν είναι γνωστή) σε ένα στρατόπεδο προσφύγων που βρίσκεται στην Αντιόχεια, μια τουρκική πόλη κοντά στα σύνορα με τη Συρία.Ο Τζαμάλ έφυγε από το Χαλέπι όταν ήταν πέντε ή έξι ετών. Έφτασε στην Ελλάδα με μια λέμβο από καουτσούκ και τώρα βρίσκεται ανάμεσα στους αιτούντες άσυλο. Ήταν 12 ετών, το 2020, όταν έκανε αυτό το σχέδιο «για τον πόλεμο» με τη βοήθεια ενός άλλου παιδιού, του Αχμάντ, «Παλαιστίνιου φίλου»στο στρατόπεδο : «Το σχέδιό μου δείχνει την καταστροφή. Η Συρία καταστρέφεται. Τίποτα δεν είναι στη θέση του, όπως τα χρώματα σε αυτό το σχέδιο».
Ο Χαϊντάρ έκανε αυτό το σχέδιο το 2012 στη Ράκκα. Ήταν 11 χρονών εκείνη την εποχή και η πόλη του, όπως και πολλές πόλεις στη Συρία, ήταν η σκηνή διαδηλώσεων που το καθεστώς βομβάρδιζε με βόμβες που έπεφταν από στρατιωτικά ελικόπτερα.Κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία το 2011, τα παιδιά δε γλύτωσαν από καμία από τις βιαιοπραγίες (βομβαρδισμοί, μάχες, κράτηση, βασανιστήρια) που είχαν επιβληθεί σε ενήλικες. Οι νεότεροι ήταν ο στόχος των εθνοτικών αντιποίνων, των σφαγών, των απαγωγών και της κράτησης για λύτρα ή να καμφθεί η αντίσταση των ηλικιωμένων συγγενών τους. Ο ρόλος τους όμως δεν περιορίζεται στον ρόλο του θύματος. Εγγράφοντας το πρώτο επαναστατικό σύνθημα στον τοίχο ενός σχολείου, ήταν οι εμπνευστές της λαϊκής εξέγερσης, ηθοποιοί στις διαδηλώσεις και παιδικοί στρατιώτες. Παντού και πάντα, άμεσοι μάρτυρες του πολέμου και της εξορίας.