ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Σχετικά με τον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών, το βλέμμα μας λογικά εστιάστηκε στην άνοδο της ακροδεξιάς (αθροιστικά) και στον μεγάλο κίνδυνο να βρεθεί η Μαρίν Λεπέν στην είσοδο του μεγάρου των Ηλυσίων Πεδίων. Οι προσεκτικοί παρατηρητές, ωστόσο, έκαναν ένα βήμα παρακάτω και εντόπισαν έναν εκρηκτικό συνδυασμό: το κοινωνικό τσουνάμι κατά της ακρίβειας, ως συνέπεια της ενεργειακής και πολεμικής κρίσης αλλά και εξαιτίας των πολιτικών του Εμανουέλ Μακρόν, και το υψηλό ποσοστό αποχής που άγγιξε το 25%, υψηλότερο από εκείνο στις εκλογές του 2017 (22,23%) αλλά μικρότερο από το ρεκόρ σε εκείνες του 2002 (28,4%).
Η αποστασιοποίηση μεγάλων τμημάτων του εκλογικού πληθυσμού από τα εκλογικά διακυβεύματα είναι, δίχως άλλο, ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Το φαινόμενο υποτιμάται διαρκώς, παρότι εδώ και χρόνια παγιώνεται και οδηγεί σε μία κοινωνία 2/3 που συμμετέχει και 1/3 που κρατά επίμονα αποστάσεις από την πολιτική και την εκλογική διαδικασία.
Κι αν κάποιοι έκαναν τις σχετικές επισημάνσεις ως προς τις εκλογές στη Γαλλία, είναι ανησυχητικό το γεγονός πως ο δημόσιος λόγος στην Ελλάδα αρνείται να δει τον ελέφαντα.
Η αποχή από τις εθνικές εκλογές αυξήθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Ενώ στις βουλευτικές εκλογές του 1996, του 2000 και του 2004 η αποχή κυμαίνεται στο 24% (δηλαδή περίπου στα γαλλικά ποσοστά των τελευταίων ετών), από το 2007 καταγράφεται μια σημαντική αύξηση της αποχής που κορυφώνεται στο 44% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Στις, δε, εκλογές του Ιουλίου του 2019, η συμμετοχή έφθασε το 57,78%. Το ποσοστό αποχής στη χώρα μας, δηλαδή, κυμαίνεται σε ποσοστά περίπου διπλάσια από αυτά στις γαλλικές εκλογές! Ασχολείται κανείς;
Στις επόμενες εθνικές εκλογές είναι πολύ πιθανό να συνδυαστούν και τα δύο χαρακτηριστικά που συναντήσαμε στις πρόσφατες γαλλικές. Και η απόγνωση των πολιτών, ως αποτέλεσμα της έκρηξης της ακρίβειας και την συρρίκνωσης της αγοραστικής δύναμης/εισοδήματος των πολιτών (το “pouvoir d’ achat”, δηλαδή, που ήταν κεντρικό κοινωνικό αίτημα και διακύβευμα που συσπείρωσε την ψήφο κατά του Μακρόν), αλλά και η ενίσχυση της αποστασιοποίησης των πολιτών. Δεν πρέπει να θεωρείται απίθανο να βρεθούμε μπροστά σε μία νέα έκρηξη της αποχής από τις εκλογές, ήτοι σχεδόν ένας στους δύο πολίτες να μην προσέλθει στις κάλπες.
Τα πρόσφατα αποτελέσματα του Ευρωβαρόμετρου σχετικά με την κατάσταση των Ελλήνων είναι ενδεικτικά:
Πάνω από 3 στους 4 Έλληνες (77%, έναντι 33% στην ΕΕ των 27) ανέφερε αδυναμία πληρωμής των μηνιαίων λογαριασμών. Η αδυναμία αυτή είναι πάγια για το 29% των Ελλήνων, ενώ για το 48% ήταν το χειμώνα περιστασιακή, δηλαδή πριν την κορύφωση της κρίσης και της ακρίβειας μετά την εκδήλωση της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
Στον αντίποδα αυτών, το 66% των κατοίκων στις 27 χώρες μέλη της ΕΕ δήλωσαν ότι δεν αντιμετωπίζουν καμιά δυσκολία στην πληρωμή των λογαριασμών!
Παράλληλα, στη χώρα μας υπάρχει και σημαντικά μεγαλύτερη απογοήτευση για τον ρόλο της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης για τα μέτρα που έλαβε η Κυβέρνηση σχετικά με την πανδημία, καθώς απογοητευμένοι για τα μέτρα που έλαβαν οι περιφερειακές και τοπικές Αρχές δηλώνουν πάνω από 3 στους 5 (61%), έναντι μόλις 39% στην ΕΕ.
Ας αντιληφθούμε τη διαφορά: Το 77% των Ελλήνων αναφέρει αδυναμία πληρωμής των μηνιαίων λογαριασμών, ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες το σχετικό ποσοστό κυμαίνεται στο 34%! Οι Έλληνες βιώνουν τις συνέπειες της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας πάνω από δύο φορές περισσότερο απ΄ ότι ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης.
Αυτή η εύφλεκτη κοινωνική ύλη δεν έχει, προφανώς, καμία σχέση με τις εντυπώσεις περί “κανονικότητας” που καλλιεργήθηκαν το προηγούμενο διάστημα και, κατά ορισμένους αναλυτές, παραπέμπει στην ατμόσφαιρα της πρώτης μνημονιακής περιόδου.
Η κατάσταση εξηγεί την ογκούμενη δυσφορία προς την κυβέρνηση και αποτυπώνεται (μόνο έως ένα βαθμό) στις δημοσκοπήσεις, χωρίς, ωστόσο, να δημιουργεί κάποιο ρεύμα ανατροπής προς όφελος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πρόκειται πιθανότατα για ένα “βουβό κύμα” που αναζητά διέξοδο και θα “σκάσει” εάν οι σημερινές συνθήκες οικονομικής ασφυξίας συνεχιστούν. Θα “σκάσει”, δε, μάλλον ασύντακτα: με μεγάλη αύξηση της ήδη μεγάλης αποχής, ή και με ενίσχυση ακραίων πολιτικών τάσεων που προσώρας κρύβονται, είτε στην αδιευκρίνιστη ζώνη των μετρήσεων, είτε στην άρνηση των πολιτών που ερωτώνται να τοποθετηθούν και δηλώσουν προθέσεις.
Ο ελέφαντας στο ελληνικό εκλογικό δωμάτιο μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερος από εκείνον που είδαμε στο αντίστοιχο γαλλικό. Και ο κίνδυνος αυτός αυξάνει όσο η κυβέρνηση -που έχει την ευθύνη των πρωτοβουλιών για αντισταθμιστικές πολιτικές- επιμένει στην άποψη πως η διαχωριστική γραμμή τοποθετείται μεταξύ προόδου και συντήρησης…