NewsEdit Για την ενεργειακή επάρκεια της Ευρώπης και της Ελλάδας, για το τι πράττουν ήδη άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και για τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση της τιμής της ενέργειας που βαραίνει τα νοικοκυριά μίλησε Στο Κόκκινο ο Νικόλαος Φαραντούρης καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο Ανταγωνισμού, Ενέργειας και Μεταφορών.
Στον Νίκο Σβέρκο εξήγησε τα εξής σχετικά με το αν υπάρχει τρόπος να μειωθεί η τιμή της ενέργειας:
«Υπάρχει τρόπος και τον έχουν εφαρμόσει πολλά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανάλογα με το ενεργειακό τους μίγμα, με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες τους, εδώ και πάρα πολλούς μήνες. Δεν περιμένουν τις Βρυξέλλες και δεν περιμένουν τα συμβούλια κορυφής ή τα συμβούλια υπουργών, που κάθε μήνα κλωτσάνε το τενεκεδάκι λίγο παρακάτω. Το ίδιο έγινε και χθες, το ίδιο είχε γίνει και την 25η Μαρτίου 2022. Το ίδιο έγινε και τον Δεκέμβρη, το ίδιο έγινε και το Νοέμβρη.
Το ίδιο έγινε και τον Οκτώβριο του 2021. Τι θέλω να πω. Δύο πράγματα απασχολούν την επικαιρότητα σε σχέση με τα ενεργειακά. Το πρώτο είναι το ενεργειακό κόστος και η ακρίβεια και το δεύτερο είναι η επάρκεια του ενεργειακού εφοδιασμού. Και τα δύο θέματα δεν μπορούμε να τα μετακινήσουμε στις Βρυξέλλες, διότι απλούστατα οι Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αποδεικνύεται εδώ και ένα χρόνο γενικώς ότι είναι διχασμένες. Κάθε χώρα προσπαθεί να οχυρωθεί στο εσωτερικό της με διάφορα μέτρα ή η Ιταλία με φορολογία των κερδών των επιχειρήσεων και μείωση των φόρων. Αντίστοιχα η Γαλλία με πλαφόν στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, η Πορτογαλία και η Ισπανία με αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από το ηλεκτρικό ρεύμα. Κάθε χώρα κάτι διεκδικεί και κάτι παίρνει, κάτι εφαρμόζει στο εσωτερικό της.
Εμείς εδώ και μήνες προσπαθούμε να μετακινήσουμε τις αποφάσεις είτε από ολιγωρία είτε -αν μου επιτρέπετε και από σκοπιμότητα- στις Βρυξέλλες. Άρα λοιπόν και στα δύο θέματα (της ασφάλειας ή του ενεργειακού εφοδιασμού και στα αιτήματα του κόστους) το κάθε κράτος αναμετριέται με την αξιοπιστία του. Υπάρχουν χώρες που έχουν εφαρμόσει μέτρα ρυθμιστικά στο εσωτερικό τους. Για την ακρίβεια εδώ και μήνες, και έχουν μειώσει το ενεργειακό κόστος και υπάρχουν επίσης χώρες και εταιρείες που ήδη έχουν αποφασίσει με ποιο τρόπο θα προχωρήσουν τις δοσοληψίες τους προκειμένου να μην κοπεί το φυσικό αέριο. Εμείς ακόμα περιμένουμε να δούμε τι θα αποφανθούν οι Βρυξέλλες. Οι Βρυξέλλες όμως δεν αποφαίνονται. Και αποφασίστηκε χθες ότι δεν αποφασίζουμε, μετακινήθηκε για ακόμα ένα συμβούλιο κορυφής οποιαδήποτε απόφαση. Ούτε καν έναν οδηγό δεν μπόρεσε να εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το αν συναινεί ή όχι για το ποιες είναι οι έννομες συνέπειες».
Για το αν απειλείται η ενεργειακή επάρκεια, ύστερα και από τις δηλώσεις της Γερμανίδας υπουργού Εσωτερικών επισήμανε ότι: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι έτοιμη να εγκαταλείψει 150 δισεκατομμύρια κυβικά ρωσικού φυσικού αερίου, το οποίο ρέει αυτή τη στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να έχει έτοιμες άλλες υποδομές, θα πρέπει να προετοιμαστεί να απεξαρτηθεί σταδιακά, θα πρέπει το ενεργειακό μείγμα κάποιων χωρών, που είναι πολύ εξαρτημένα από το ρωσικό φυσικό αέριο, να εμπλουτιστεί και να τροποποιηθεί. Αυτά όμως δεν μπορούν να γίνονται μέσα σε μια μέρα, σε ένα μήνα ούτε σε μερικές μέρες και εδώ έχουμε μπροστά μας διλήμματα.
Σε 20 μέρες η Ελλάδα, σε μερικές μέρες η Γερμανία, θα πρέπει να πουν τι θα κάνουν τόσο οι κρατικές εταιρείες φυσικού αερίου στην Ελλάδα όσο και οι ιδιωτικές στην Ελλάδα υπάρχουν και ιδιωτικές εταιρείες που προμηθεύονται φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Το ίδιο ισχύει και στη Γερμανία το ίδιο ισχύουν και για άλλες χώρες. Και ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διχασμένη κάποιες χώρες έχουν δηλώσει και κάποιες εταιρείες έχουν δηλώσει την επιφυλακτικότητα τους να διακοπεί το αέριο και μάλιστα φέρονται έτοιμες να συναινέσουν στο μηχανισμό Πούτιν για την πληρωμή του φυσικού αερίου. Κάποιες άλλες διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους λένε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να συναινέσουμε. Οι χώρες που λένε ότι δεν συναινούμε, όπως η Γαλλία -ειρήσθω εν παρόδω- έχουν πυρηνικά. Έχουν τελείως διαφοροποιημένο ενεργειακό μίγμα. Χώρες οι οποίες διατηρούν επιφυλάξεις σε σχέση με την απόλυτη θέση της Επιτροπής έναντι της Ρωσίας είναι πολύ πιο εξαρτημένες από το ρωσικό αέριο και συνεπώς πιο ευάλωτες.
Τώρα στην Ελλάδα. Εγώ έχω δηλώσει κατ’ επανάληψη ότι υπάρχει έξυπνος νομικά τρόπος προκειμένου να συνεχιστούν οι ροές φυσικού αερίου. Άλλωστε ο μηχανισμός Πούτιν δεν μιλάει για πληρωμή σε ρούβλια, όπως ευρέως λέγεται. Μιλάει για πληρωμή σε ευρώ και έναν παράλληλο λογαριασμό ποιος θα μετατρέπει τα ευρώ στο εσωτερικό της Γκάζπρομ. Δεν πρέπει δηλαδή οι εταιρείες να αναζητήσουν ρούβλια σε ευρώ, θα πληρώσουν απλά. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε δηλώσεις της λέγει ότι αυτός ο παράλογος μηχανισμός παρακάμπτει τις οικονομικές κυρώσεις. Ουσιαστικά το θέμα είναι ένα πολιτικό μπρα ντε φερ το οποίο κινδυνεύουν να το πληρώσουν οι καταναλωτές».
[…] Δεν μπορούμε και δεν επιτρέπεται να μετακυλίεται οποιαδήποτε απόφαση, τόσο για την ακρίβεια και το ενεργειακό κόστος όσο και για την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, στη διχασμένη Ευρώπη. Μακάρι ενδεχομένως η Ευρωπαϊκή Ένωση να είχε αυτές τις δυνατότητες, έτσι ώστε να ληφθεί μια απόφαση για ενιαίο μπλοκ. Σήμερα κάθε κράτος επαναλαμβάνω αναμετριέται με την αξιοπιστία του και δεν επιτρέπεται να κρύβεται πίσω από τις αυλές των Βρυξελλών».
Για το πού πρέπει να επιβληθεί πλαφόν, στη χονδρική ή στη λιανική τιμή ενέργειας σημείωσε τα εξής:
«Ήμουν νιος και γέρασα. Εδώ και ένα χρόνο επιμελητήρια, φορείς, κόμματα, αναλυτές, πανεπιστημιακοί φωνάζουμε και λέμε ότι το ενεργειακό κόστος θα δυναμιτίσει την κοινωνική και την οικονομική συνοχή. Ναι λοιπόν, χρειαζόμαστε ρυθμιστικές παρεμβάσεις σε ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα του ενεργειακού επιχειρείν, και στη χονδρική και στην λιανική.
Και χρειάζονται μαζί δημοσιονομικές παρεμβάσεις και έλεγχοι, ένα τρίπτυχο δηλαδή ρυθμιστικών, δημοσιονομικών και ελεγκτικών μέτρων, ελεγκτικών για να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν επιτρέπονται εναρμονισμένες πρακτικές (αισχροκέρδεια, αθέμιτος ανταγωνισμός) και για να ενισχυθεί το εισόδημα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Και πάμε και στα ρυθμιστικά, διότι παρατηρούνται ατέλειες και αρρυθμίες στις αγορές οι οποίες αποδεικνύονται αίφνης (τώρα το ανακαλύπτουμε!) ότι δεν είναι τέλειες και δεν λειτουργούν τέλεια οι αγορές. Λοιπόν εν πάση περιπτώσει, χρειαζόμαστε ρυθμιστικές παρεμβάσεις, όπως έχουν κάνει όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο επίπεδο της λιανικής και στο επίπεδο της χονδρικής μας.
Τι σημαίνει αυτό; Η χονδρική είναι εκεί που παράγεται το ηλεκτρικό ρεύμα παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα. Τέσσερις μεγάλες εταιρείες μεταξύ των οποίων και η εταιρεία ΔΕΗ, η οποία πέρυσι τον Οκτώβρη του 21 μείωσε τη συμμετοχή και τον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου στο μετοχικό της κεφάλαιο. Παρατηρείται λοιπόν ότι παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα σε υψηλότατες τιμές. Εκεί χρειάζεται λοιπόν μια παρέμβαση. Παραδείγματος χάρη Πορτογαλία και Ισπανία. Στο τελευταίο Συμβούλιο Κορυφής διεκδίκησαν και πέτυχαν την αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας την τελική τιμή στη χονδρεμπορική. Πρακτικά τι σημαίνει αυτό. Πάνω από το 30% μείωση των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος που παράγεται στην χονδρεμπορική. Αυτές είναι παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στη χονδρεμπορική.
Στη λιανική επίσης χωρούν παρεμβάσεις, αλλά δεν έχουν γίνει μέχρι στιγμής. Για παράδειγμα, η περίφημη ρήτρα αναπροσαρμογής είναι μια ρήτρα η οποία μετακυλύει στον καταναλωτή πάνω από 6-7 φορές αυξημένη τιμή σε σχέση με το παρελθόν. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί, δεν μπορεί να γίνεται ανεκτό από μια πολιτεία που θέλει να προστατεύει το πιο ευάλωτο μέρος των καταναλωτών. Το γενικό δίκιο της Προστασίας του Καταναλωτή -προκύπτει και από τις γενικές διατάξεις του ρυθμιστικού μας πλαισίου- δίνει όλα τα όπλα στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας να παρέμβει και στην πολιτεία να νομοθετήσει. Τίποτα από αυτά δεν έχει γίνει ούτε στη χονδρική ούτε στη λιανική. Ψάχνουμε να βρούμε τι είναι προτιμότερο, χονδρική και λιανική. Και στα δύο χρειάζονται παρεμβάσεις. Αυτά τα έχουμε πει από Οκτώβρη.
Για τις προ 40 ημερών δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη για την φορολόγηση των υπερ-κερδών των εταιριών ηλεκτρικής ενέργειας ο καθηγητής εξήγησε ότι «Μας έχει συνηθίσει σε διάφορες δηλώσεις, πριν από μερικούς μήνες έλεγε κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχουν υπερκέρδη. Στη συνέχεια στη Βουλή είπε ότι ίσως υπάρχουν υπερκέρδη, μετά είπε ότι θα τα φορολογήσουν τα υπερκέρδη.
Επαναλαμβάνω όλες οι χώρες έχουν πάρει μέτρα. Εμείς τώρα καθόμαστε να ψειρίσουμε τη μαϊμού -αν μου επιτρέπετε. Διότι δεν μπορεί δέκα μήνες να μαίνεται μια κλιμάκωση σε τέτοιο βαθμό της ακρίβειας, να μη λαμβάνονται μέτρα και να έρχεται η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, τώρα ένα χρόνο μετά και να περιμένουμε ακόμα στοιχεία. […] Θα πρέπει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας -και νομίζω ειπώθηκε αυτό από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε όλους τους τόνους πριν την επίσκεψη της Παρασκευής- ότι θα πρέπει να δοθούν καθαρά στοιχεία. Θα πρέπει να δοθούν πραγματικά στοιχεία. Και επιτέλους η κυβέρνηση η οποία όφειλε να τα γνωρίζει εδώ και ένα χρόνο, όπως επίσης και οι ανεξάρτητες αρχές, να έχουν λάβει τα κατάλληλα μέτρα».