ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ Στην προηγούμενη παγκοσμιοποίηση που ξεκίνησε με την λήξη του προηγούμενου Ψυχρού Πόλεμου και έληξε με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, τα πράγματα ήταν σχετικά απλά.
Τα πάντα γίνονταν διεθνώς με συναλλαγές μόνο με δολάρια, που έτσι μπορούσαν να παραχθούν σωρηδόν από δάνεια. Και να παράγουν, ακόμα πιο ανεξέλεγκτα, φούσκες γκρι χρήματος από τις οποίες χρηματοδοτούσε ο νεοφιλελευθερισμός την επίπλαστη οικονομική επιτυχία του, παράγοντας, όμως έτσι μεγάλες ανισότητες παντού.
Ο έλεγχος της τιμής του δολαρίου επιτυγχάνονταν με τον έλεγχο της ροής (άρα και της τιμής) του πετρελαίου. Κύρια μέθοδος μεταφοράς του τα τάνκερ και πολύ λίγα δίκτυα αγωγών. Αρκούσε μέχρι τώρα η στρατιωτική παρουσία του χωροφύλακα-ΗΠΑ σε κύριες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, μερικοί τοπικοί πόλεμοι και μερικές κυρώσεις μέσω του διατραπεζικού δικτύου SWIFT και τα άτακτα παιδιά συνετίζονταν.
Συνοπτικά αυτό που συνηθίσαμε ως φυσιολογικό μπορείς να το πεις και ως weaponization του δολαρίου
✔️Πρώτη φορά το σύστημα αυτό απειλήθηκε μετά την οικονομική κρίση του 08, όταν οι χώρες BRICS ( Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότιος Αφρική) απείλησαν με εγκατάλειψη του δολαρίου, που τους φόρτωνε την πληθωρισμό των ΗΠΑ ως κόστος, και την αντικατάσταση του από το τότε ανερχόμενο ευρώ.
Μια στέκια στον αδύναμο κρίκο της Ευρωζώνης, την Ελλάδα, αρκούσε τότε για να μετατρέψουν οι μυωπικοί ηγέτες της ΕΕ μια περιφερειακή κρίση χρέους σε μείζονα οικονομική κρίση του ευρώ, που έχασε έκτοτε το λεγόμενο momentum του, αναδεικνύοντας μέχρι σήμερα και όλες του τις αδυναμίες.
✔️Η δεύτερη σοβαρή απειλή του συστήματος δολάριο- ενέργεια ήρθε από το ίντερνετ και τις ψηφιακές τεχνολογίες που εφαρμόζονται σε αυτό. Κυρίως από τής λεγόμενες blockchain, που άρχισαν να αναπτύσσονται και να αναπτύσσουν γρήγορα αποκεντρωμένα συστήματα στα πάντα μετά την πρώτη επιτυχή εφαρμογή τους σε νέου τύπου μέσα συναλλαγών.
Αυτά προέκυψαν ως ανάγκη αντιμετώπισης των συνεπειών νέων τραπεζικών κρίσεων, όπως εκείνη τού 08, και που εντοπίζονται στις απειλές από την τεράστια “φούσκα” τοξικών τραπεζικών προϊόντων που έχει συσσωρευτεί και απειλεί (πραγματικά) όλο τον πλανήτη με πλήρη οικονομική κατάρρευση.
Η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογιών από την Κίνα, κυρίως, και δευτερευόντως και από πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μέσης Ανατολής (ΗΑΕ, Σ. Αραβία) και της Αφρικής (Νιγηρία) άλλαξαν τελείως τους όρους του γεωπολιτικού παίγνιου. Τώρα όλοι τρέχουν να φτιάξουν τέτοιου είδους ψηφιακά μέσα συναλλαγών, που κινούνται εξωτραπεζικά και χωρίς να απαιτούν το SWIFT.
Ποιο απειλητική φαίνεται και η διάθεση της Ρωσίας, ιδιαίτερα μετά τις κυρώσεις που της επιβλήθηκαν μετά από την εισβολή της στην Ουκρανία.
Παρ όλα αυτά, είναι ακόμα αδύνατη η συμφωνία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ για μια κοινή στρατηγική αντιμετώπισης του κινδύνου στο συστημικό τους τραπεζικό σύστημα από την ολοένα μεγαλύτερη και διαρκώς πιο ευφάνταστη ανάπτυξη νέων αποκεντρωμένων οικονομικών εργαλείων, όπως τα NFTs ή οι “χρηματο”πιστωτικές συναλλαγές από ένα νέο “τραπεζικό” σύστημα χωρίς τράπεζες, γνωστό ως DeFi. Πόσο μάλλον όταν χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα δημιουργούν τώρα ευνοϊκά περιβάλλοντα για την ανάπτυξη τους, προσελκύοντας ταυτόχρονα εκεί και τα καλύτερα μυαλά στις σχετικές τεχνολογίες.
✔️Έτσι, απέμεινε μόνο ο έλεγχος των ροών της ενέργειας και των δικτύων των logistics για να καθορίζει τους κλασσικούς χάρτες επιρροών των ζωνών με τα κράτη επί της νέας παγκοσμιοποίησης.
Mε δυο λόγια, έχουμε περάσει στο “weaponization των δικτύων”.
Βεβαίως και μέχρι το 2050 περίπου, η ενέργεια θα είναι κυρίως η περιεχόμενη στο μεταβατικό στρατηγικό καύσιμο του πλανήτη, το φυσικό αέριο.
Αυτό όμως διανέμεται κυρίως μέσω αγωγών και δευτερευόντως με καράβια μεταφοράς του υγροποιημένο με την μορφή του LNG.
Από τους ίδιους αγωγούς σχεδιάζουν ότι θα μεταφέρεται και το επόμενο στρατηγικό καύσιμο, το υδρογόνο, πάλι πάνω κάτω από τις ίδιες περιοχές παραγωγής του φυσικού αερίου προς τις μεγάλες αγορές κατανάλωσης ενέργειας. Τις ΗΠΑ, την ΕΕ, την Κίνα και την ανερχόμενη βιομηχανικά Ινδία.
Η στρατηγική “όλα από ΑΠΕ” και πράσινο υδρογόνο, δηλαδή η αντίστοιχη αποκέντρωση (decentraizaion) στα συστήματα παραγωγής και διανομής ενέργειας έχει, δυστυχώς, πολλές ακόμα αδυναμίες (έλλειψη σπανίων μετάλλων, κόστη επενδύσεων και κόστος παραγωγής που επιτείνει τις ανισότητες) που μόνο στραβοί γραφειοκράτες και κάτι άσχετοι πολιτικοί δεν τις βλέπουν.
Τις βλέπουν όμως οι απειλούμενοι τραπεζίτες που συνεχίζουν να χρηματοδοτούν ΜΟΝΟ φαραωνικού τύπου ιεραρχικά ενεργειακά συστήματα, ανεξαρτήτως πράσινου ή άλλου χρώματος αποτύπωσης των επιπτώσεων τους στο περιβάλλον. Οι ενεργειακές κοινότητές, και οι ενεργειακοί συνεταιρισμοί, σε καθυστερημένες πολιτικά χώρες, όπως η Ελλάδα, αντιμετωπίζονται πολύ εχθρικά.
Ο στόχος τους είναι μπας και σώσουν τις τράπεζες και τον τρόπο που παράγουν κεντροποιημένα το χρήμα σήμερα, όχι το κλίμα!
Όμως ο έλεγχος της ροής της ενέργειας μέσω αγωγών (και δευτερευόντως και των logistics) προϋποθέτει τον γεωπολιτικό έλεγχο με ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΝΝΕΧΕΣ! Και πάνω σε αυτή την νέα πραγματικότητα, γίνονται τώρα καραμπόλες, που με την σειρά τους γενούν και θα συνεχίζουν να γενούν διαρκώς κρίσεις και συγκρούσεις οριοθέτησης ζωνών για αρκετά χρόνια.
Ας επισημανθούν μερικές των τελευταίων 18 μηνών μόνο:
🔹Η ήττα των ΗΠΑ και η εγκατάλειψη του Αφγανιστάν το 21, το άφησε χωρίς λεφτά (τα 9δις αποθέματα της Κεντρικής του Τράπεζας κατασχέθηκαν και αποχώρησαν μαζί με τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ).
Οι ταλιμπάν, ως αναμένονταν, το γύρισαν στις εξαγωγές όπιου μέσω του Πακιστάν κυρίως. Για να αποφευχθεί η διάδοσή των ναρκωτικών, έκλεισαν τα λιμάνια της Ινδίας σε όλα τα container από το Πακιστάν, και αυξήθηκαν οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι σε όλα τα γύρω από το 6% στο 10%
Αποτέλεσμα: φρακάρισμα των συστημάτων logistics αρχικά σε όλη την Ασία, που επεκτάθηκε γρήγορα σε όλο τον πλανήτη απορρυθμίζοντας σχεδόν όλες τις αλυσίδες παραγωγής τον Σεπτέμβρη του 21!
🔹 Ακολούθησε η προσπάθεια της Τουρκίας να επωφεληθεί από το νέο σκηνικό εντείνοντας τις προσπάθειες διείσδυσης της προς την κεντρική Ασία, μέσω του Συνδέσμου των τουρκόφωνων χώρων της περιοχής. Προσωρινά έδειξε να το πετυχαίνει με την ένταξη σε αυτήν την μίνι ζώνη εμπορίου και του φιλήσυχου Τουρμκενιστάν, του κύριου τροφοδότη της Κίνας με φυσικό αέριο μέσω του αγωγού Τουρκμενιστάν-Χονγκ Κόνγκ. Σε αυτόν τον αγωγό θα πέσουν και τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ιράν μέσω Αφγανιστάν. Αυτή η αντιστροφή της ροής προς τα ανατολικά ήταν το έναυσμα για την έναρξη της ενεργειακής κρίσης στην ΕΕ, που αντέδρασε λάθος και μυωπικά με την αύξηση της φορολογίας στα καύσιμα δια του παραλόγου συστήματος “δικαιωμάτων ρύπων” τον Ιούνιο του 21.
🔹Η κίνηση της Τουρκίας θεωρήθηκε απειλητική ως στοχεύοντας στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας. Και εξουδετερώθηκε με την επέμβαση της Μόσχας στο Καζακστάν πριν τέσσερις μήνες, για την καταστολή μιας εξέγερσης με χαρακτηριστικά Αραβικής Άνοιξης που φαίνεται ότι προκλήθηκε με υποστήριξη της Άγκυρας.
🔹Η καραμπόλα συνεχίστηκε αυτές τις μέρες στην Ουκρανία, πάλι με τους ίδιους πρωταγωνιστές αλλά αυτή την φορά και με άμεση εμπλοκή και των ΗΠΑ.
Και σε αυτή την περίπτωση φαίνεται πλέον πεντακάθαρα η τακτική weaponization των δικτύων που εφαρμόζουν και οι δύο φαινομενικά κύριοι αντίπαλοι. Στοχεύουν στο μαλακό υπογάστριο της ΕΕ, το ζαλισμένο της νόμισμα, που τείνει να εξαφανιστεί από τον χάρτη των σοβαρών διεθνών νομισμάτων για εμπορικές συναλλαγές.
Με την λήξη αυτής της κρίσης, θα έχει επιτευχθεί ο αρχικός της στόχος, η οικονομική αιμορραγία της ΕΕ μέσω πανάκριβου αέριου από τις ΗΠΑ και την Ρωσία αλλά και κάποιος συμβιβασμός ΗΠΑ-Ρωσίας για τα όρια ισχύος της ζώνης υπό την Κίνα στα δυτικά. Η συμφωνία CAI EE- Κίνας και ο Nordstream2 μπαίνουν στο ψυγείο, μέχρι νεωτέρας διαταγής.
Οι μεγάλοι χαμένοι αυτής της κρίσης, εκτός από την Ουκρανία, είναι πάλι η ΕΕ, ιδιαίτερα η Γερμανία και η Τουρκία που είχε επεκταθεί και προς τα εκεί. Τώρα η Ρωσία μπορεί με την ησυχία της να πάει να παίξει τον ρόλο του δεύτερου βιολιού στην ζώνη περί την Κίνα, με το ρούβλι (συμβατικό ή/και ψηφιακό) ενισχυμένο, ως άμεσα συνδεδεμένο πλέον με την ενέργεια που πουλάει.
🔹 Αυτή η εξέλιξη βάζει σε διλήμματα την παραδοσιακή φίλη της Ρωσίας, την Ινδία, και η οποία συνεχίζει να θεωρεί απειλή της την Κίνα. Το πιθανότερο είναι ότι θα κινηθεί αυτόνομα για να δημιουργήσει μια νέα ζώνη που διαμορφώνεται με Αραβικές Χώρες και χώρες της Αφρικής, όπου ήδη έχει διεισδύσει οικονομικά, κυρίως μέσω της Ν. Αφρικής ως αντίπαλο δέος της πολύ πιο πετυχημένης διείσδυση της Κίνας στην ίδια περιοχή. Αλλά και της Τουρκίας, για λογαριασμό του Κατάρ ή και της Γερμανίας, για τον έλεγχο των στρατηγικής σημασίας μεταλλείων του Σαχέλ, σε σύγκρουση με την Γαλλία.
🔹Ο θείος Σαμ δεν μπορεί να κάνει πλέον και πολλά πράγματα μέχρι αυτό το παιχνίδι ισχύος ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία καταλήξει κάπου. Μέχρι τότε θα επιτηρεί στρατιωτικά την ευρύτερη περιοχή μέσω του AUKUS και ενδεχομένως να οριοθετήσει και τα όρια της δικής της ζώνης στον Τίγρη-Ευφράτη δια της αναγνώρισης Ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους. Και βορειότερα στον Καύκασο με το Αρτζεμπαϊτζαν να κάνει την βρώμικη δουλειά της Τουρκίας.
(Αυτό που κάνει τώρα ο θείος Σαμ στην αγγλική λέγεται conflict of interests και στην διπλωματική γλώσσα στρατηγική “αχταρμά”).
Έτσι, αν δεν πρυτανεύουν στην Ουάσιγκτον άλλες παλαβές ιδέες πανικού και τα κάνουν όλα Κούγκι βλέποντας να χάνεται η βολική παντοκρατορία του δολαρίου από τα νέα ψηφιακά νομίσματα (κρατικά η μη), θα προσπαθήσει, στο τέλος, να τα “βρει” με την Κίνα. Ελπίζοντας να έχει κερδίσει, ίσως, μέρος του χρόνου που απώλεσε επί Τραμπ, που της στοίχισε την τεχνολογική υπεροχή σε 2-3 κρίσιμες τεχνολογίες τής 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Τούτων λεχθέντων πάλι, προκύπτουν δύο ερωτήματα που μας αφορούν άμεσα:
🔸Αν θα το αντέξει όλο αυτό η σημερινή ΕΕ χωρίς να αλλάξει ριζικά και εκ βάθρων και στο ενεργειακό και στον τρόπο που έχει δομηθεί μονόπατα μόνο γύρω από το προβληματικό ευρώ, χωρίς κοινωνικές συγκλίσεις και κάποιο συγκροτημένο σχέδιο ανάπτυξης που θα λαμβάνει όλα τα πιο πάνω υπόψη. Αυτό του Μητσοτάκη-Πισαριδη μόνο ως καλαμπούρι μπορεί να εκληφθεί, ίσης και λιγότερης αξίας με τις γνωστές μαντεψιές του Στουρνάρα για τα μακροοικονομικά μας μοντέλα.
🔸Το τι. πρέπει εμείς ως χώρα να πράξουμε μπας και καταφέρουμε να επιβιώσουμε ή και να αναπτυχθούμε στον νέο πολύπλοκο πολυ-ζωνικο κόσμο που διαμορφώνεται μέσα από αυτή την σύγκρουση κεντροποιημένου ενεργειακού- αποκεντρωμένου ψηφιακού, την κυρία αιτία δημιουργίας των κρίσεων που μόλις αρχίσαμε να βιώνουμε.
Πείτε και εσείς ότι θέλετε επί αυτών, μιας και σε ένα τόσο πολύπλοκο κόσμο κανείς δεν τα ξέρει όλα. Μπας και έτσι τον δούμε πώς αλλάζει, όπως το οφείλετε στα παιδιά σας και τα εγγόνια σας.
Εγώ πολύ τα είπα πάλι γι’ αυτά τα λίγα που κατανοώ. Με καλύπτουν, επί του “δια ταύτα” οι προτάσεις του ΠΡΑΤΤΩ και οι πολιτικές προτάσεις εφαρμογής δια της συνεννόησης του Νίκου Κοτζιά ως πολύ λογικές, σύγχρονες και επί της πραγματικότητας που διαμορφώνουν και όλα τα πιο πάνω.