ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ Για χρόνια, το World Economic Forum που οργανώνει τις ετήσιες συνοδους των επιχειρηματικών ελιτ με τις πολιτικές ηγεσίες στο Νταβος, τις παρουσίασε ως η επιτομή μιας ιδέας: ότι αν οι ηγέτες του κόσμου συγκεντρωθούν για να μιλήσουν, θα άρχιζαν να λύνουν τα προβλήματα των κοινωνιών τους.
H αλήθεια είναι ότι τα αποτελέσματα των προηγούμενων συνόδων επηρέασαν αποφασιστικά τις πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται μετά στις συνόδους των G7, με πιο χαρακτηριστική την περσινή στην Κορνουάλη, που έθεσε και το επίσημο τέλος της νεοφιλελεύθερης περιόδου της προηγούμενης παγκοσμιοποίησης, αυτής που ξεκίνησε το 89 με την “Συνεννόηση της Ουάσινγκτον”.
Φέτος έλειπαν δύο σημαντικοί ηγέτες και οι αντιπροσωπείες τους. Και όμως το WEF ξόδεψε φέτος πολύ χρόνο μιλώντας για τη Ρωσία και την Κίνα. Έτσι αβίαστα συνάγεται αυτό που φαινόταν να ενσαρκώνει μια “νέα ιδέα”: αυτή ενός διασπασμένου κόσμου, παρά μιας συνεκτικής παγκοσμιοποίησης.
Σε πάνελ μετά από πάνελ, οι ομιλητές αναρωτιόντουσαν εάν η παγκοσμιοποίηση αλλάζει ή ακόμη και οπισθοδρομε ή έχει τελειώσει οριστικά. Διάφοροι παράγοντες -ο πόλεμος της Ουκρανίας, οι κρίσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού, με έμφαση τον επισιτισμό, η θεση της Κίνας προς τα μέσα παραγωγής που διαθέτει, ο Covid, οι ενεργειακοί κίνδυνοι- δημιουργούν νέα μπλοκ συνεργασίας, στα οποία τα έθνη κοιτάζουν πρώτα σε “ιδεολογικά συμβατά έθνη” για να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες.
Δεν διευκρινίστηκε καθόλου πάντως που εντοπίζονται αυτές οι “ιδεολογικές διαφορές”, αφού και η Κίνα και οι Ρωσία ακολουθούν σήμερα, ως καλοί μαθητές, τις διδαχές του νεοφιλελευθερισμού που κυριάρχησε στην προηγούμενη 30ετια.
Η αρμονική παγκόσμια αγορά —αν υπήρξε ποτέ πραγματικά— διαπιστώθηκε μόλις φέτος ότι είναι γεμάτη διχόνοια. Η Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, επικεφαλής του ΔΝΤ, είπε ότι φοβόταν «που υπνοβατούμε μετά τον καυτό πόλεμο σε έναν άλλο ψυχρό πόλεμο». Άλλη μία διαπίστωση της επικεφαλής οικονομολόγου του πλανήτη που λέει, σε απλά ελληνικά “πάλι πέσαμε έξω σε ότι σχεδιάζαμε τόσα χρόνια”.
Δεν συμμερίζονται όλοι αυτό το ακραίο άγχος, αφού έχουν ήδη βγάλει τα συμπεράσματά τους. Ο συντηρητικός οικονομολόγος Adam Tooze, αποκαλώντας την έννοια του τέλους της παγκοσμιοποίησης BS (before shutdown), είπε ότι “μόνο οι αφελείς ή οι αποκαλυπτικοί θα πιστεύουν ότι το τζίνι μπορεί να ξαναμπεί στο μπουκάλι του. Παγκοσμιοποίηση τέλος!” το συμπέρασμα ενός από τους ακραιφνείς θιασώτες της.
Οι περισσότεροι πάντως συμφώνησαν ότι κάτι θεμελιώδες βρίσκεται σε εξέλιξη: μια περιφερειοποίηση των οικονομικών δικτύων, ίσως, ή μια αναδιοργάνωση της οικονομικής μόχλευσης, του τρόπου δηλαδή που παράγεται πρωτογενώς το νέο χρήμα. Γίνονται έρευνες για να δουν τι ακριβώς.
Βραχυπρόθεσμα, είπαν, ότι όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας, στρατιωτικές εντάσεις ή υψηλότερο κόστος προϊόντων που έχουμε υποθέσει ότι μπορούν να κατασκευαστούν φθηνά σε μακρινές, επιφανειακά φιλικές αγορές. Η δεύτερη διαπίστωση: δεν υπάρχει κανένα απολύτως σχέδιο ή έστω ιδέα το πώς αυτή η κατάσταση δεν θα οδηγήσει σε μεγαλύτερες και σοβαρότερες κρίσεις ή και καταρρεύσεις.
Και αφού τα είπαν όλα αυτά, φιλήθηκαν και έδωσαν ραντεβού για του χρόνου. Ένα είναι σίγουρο. Η περίφημη ατζέντα “Global Reset” των προηγούμενων συνόδων, αυτή με τις βίαιες “πράσινες” και ψηφιακές μεταβάσεις ως οι μεγάλες ιδέες ανανέωσης του καπιταλισμού, εγκαταλείφτηκε ή παραπέμφθηκε, χαλαρά, ως απόλυτη προτεραιότητα σε κάποιες καλένδες.
Άντε τώρα να ξανασχεδιάζουν στα Επιτελεία της ΕΕ ή οι εδώ “Επιτροπές Πισαριδη” την εξειδίκευση τους, φτου και από την αρχή. Σε δουλειά να βρισκόμαστε δηλαδή. Να δεις που πάλι για την αποτυχία των προηγούμενων θα φταίνε κάποιοι άλλοι, κάπου εκεί έξω…
Τώρα, τα όσα αφορούν, έναντι αυτών, τους κανονικούς ανθρώπους:
Αχαρτογράφητα τα νερά μπροστά! Αναζητείται πυξίδα για λύσεις έξω από το βολικό κουτί των προηγούμενων δοκιμασμένων συνταγών, που φαίνεται ότι τελικά απουσίαζε επιδεικτικά από όλες τις μέχρι τώρα συναντήσεις στο Νταβός.
“Κοινός νους” λέγονταν αυτό παλαιότερα.