Η νέα πυρηνική εποχή και το τέλος της αθωότητας

Στην κατάθεσή της ενώπιον του Κογκρέσου, τον περασμένο μήνα, η επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών των Ηνωμένων Πολιτειών, Έιβριλ Χέινς, ισχυρίστηκε πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να καταφύγει στη χρήση του πυρηνικού του οπλοστασίου μόνο στην περίπτωση που «εκτιμούσε πως χάνει τον πόλεμο στην Ουκρανία και ότι το ΝΑΤΟ είτε επεμβαίνει είτε είναι έτοιμο να επέμβει».

Η ίδια εκτίμησε, μάλιστα, αναφερόμενη στον Βλαντιμίρ Πούτιν, ότι «υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσε να κάνει στο πλαίσιο της κλιμάκωσης προτού φτάσει στα πυρηνικά όπλα».

«Για την ώρα, δεν έχουμε ενδείξεις ότι η Ρωσία έχει την πρόθεση να κάνει χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία, αν και η περιστασιακή ρητορική που χρησιμοποιεί, κραδαίνοντας τη δαμόκλειο σπάθη των πυρηνικών, είναι από μόνη της επικίνδυνη και εξαιρετικά ανεύθυνη», έγραψε και ο Τζο Μπάιντεν στους New York Times, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα.

Τι λέει το ρωσικό δόγμα…

Από την πλευρά τους, οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ρωσίας, όπως ο Σεργκέι Λαβρόφ και ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, χρησιμοποιούν το ίδιο μοτίβο απάντησης κάθε φορά που ερωτώνται σχετικά: Όλα περιλαμβάνονται στο αμυντικό δόγμα της Ρωσίας. Κάτι που σημαίνει, πρακτικά, πως το πυρηνικό οπλοστάσιο θα ενεργοποιηθεί μόνο εάν η χώρα βρεθεί αντιμέτωπη με υπαρξιακή απειλή – είτε εάν δεχθεί ολοκληρωτική συμβατική επίθεση από μια συντριπτικά ανώτερη δύναμη.

Για την ώρα, βεβαίως, δεν φαίνεται να συντρέχει κανείς από τους παραπάνω λόγους. Η Ρωσία, για του λόγου το αληθές, δείχνει να κερδίζει έδαφος στα πεδία των μαχών τις τελευταίες εβδομάδες και ημέρες. Το ΝΑΤΟ εμπλέκεται μεν στον πόλεμο, με την μαζική αποστολή όπλων στην Ουκρανία, αλλά όχι σε βαθμό που να μπορεί να θεωρηθεί ότι ετοιμάζεται να επιτεθεί στη Ρωσία. Όσο για τις ΗΠΑ, ο Μπάιντεν κρατά το χέρι του μακριά από το κουμπί των πυρηνικών.

Η συζήτηση που ξανάρχισε

Γιατί, λοιπόν, ο The Economist επιλέγει να κάνει πρώτο θέμα στο τελευταίο του τεύχος την πυρηνική απειλή, ενώ και οι New York Times δημοσίευσαν, αμέσως μετά το άρθρο Μπάιντεν, μια μεγάλη ανάλυση για το συγκεκριμένο ζήτημα; Τι νέο έχει συμβεί που να οδηγεί τα δύο παγκοσμίως γνωστά ΜΜΕ στην απόφαση να το ξαναφέρουν στο προσκήνιο; Να είναι, άραγε, μόνο η αποστροφή του προέδρου των ΗΠΑ – «κάθε χρήση πυρηνικών όπλων σε αυτή τη σύγκρουση, σε οποιαδήποτε κλίμακα, θα ήταν απολύτως απαράδεκτη για εμάς και τον υπόλοιπο κόσμο και θα επέφερε σοβαρότατες συνέπειες» – που έκανε πολλούς αναρωτηθούν τι είδους συνέπειες θα είναι αυτές και κατά πόσο θα αφορούν μια αντίστοιχη απάντηση από την πλευρά της Δύσης;

Η απάντηση φαίνεται να βρίσκεται στην εκτίμηση ότι τα όσα έχουν προηγηθεί της εισβολής στην Ουκρανία (αύξηση πυρηνικού οπλοστασίου της Κίνας, εκσυγχρονισμός των αντίστοιχων ΗΠΑ και Ρωσίας, κατασκευή νέων υπερηχητικών βαλλιστικών πυραύλων που μπορούν να μεταφέρουν κεφαλές κ.λπ), σε συνδυασμό με τα νέα δεδομένα που δημιουργεί αυτός ο πόλεμος, αυξάνουν σημαντικά την πυρηνική απειλή. Για την ακρίβεια, όπως σημειώνουν τόσο ο Economist όσο και οι New York Times, οι εξελίξεις σηματοδοτούν την έναρξη μιας «νέας και πιο επικίνδυνης πυρηνικής εποχής».

Η δίδυμη απειλή και ο «χρησμός» του Κίσινγκερ

Όπως σημειώνει το βρετανικό περιοδικό στο κεντρικό του άρθρο, υπάρχουν δύο επιπτώσεις που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία: «Η μία είναι ότι οι ευάλωτες χώρες που βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια της Ουκρανίας να αισθανθούν ότι ο καλύτερος τρόπος να αμυνθούν απέναντι σε ένα επιτιθέμενο με πυρηνική δύναμη είναι να αποκτήσουν το δικό τους τέτοιο οπλοστάσιο. Η άλλη είναι οι υπόλοιπες πυρηνικές δυνάμεις να πιστέψουν πως μπορούν να βγουν κερδισμένες αντιγράφοντας την τακτική του Πούτιν».

«Εάν έτσι έχουν τα πράγματα – εκτιμά το άρθρο – τότε κάποιος, κάπου, κάποτε θα μετατρέψει την απειλή σε πράξη». Και έτσι, όπως συμπεραίνει, «ο Πούτιν έχει ήδη διαταράξει την πυρηνική τάξη πραγμάτων», επιλέγοντας να… υπενθυμίσει στη Δύση την καταστροφική ισχύ που διαθέτει η χώρα του, απειλώντας κάθε χώρα που θα αναμειγνυόταν άμεσα στον πόλεμο της Ουκρανίας με συνέπειες «που δεν θα είχε βιώσει ποτέ άλλοτε στην ιστορία της».

Παρά τη γνωστή και συνήθη μονομέρεια της περιόδου όσον αφορά στην επίρριψη ευθυνών για οτιδήποτε κακό συμβαίνει, η αλήθεια είναι πως η ανθρωπότητα πλέει σε αχαρτογράφητα νερά. «Ζούμε σε μια εντελώς νέα περίοδο πλέον», όπως διαπίστωσε και η αλεπού της αμερικανικής διπλωματίας, Χένρι Κίσινγκερ, στην πολυσυζητημένη συνέντευξη που παραχώρησε πρόσφατα στους Financial Times. Σημειώνοντας, παράλληλα, πως «δεν έχει γίνει σχεδόν καμία συζήτηση διεθνώς για το τι θα συμβεί εάν αυτά τα όπλα όντως χρησιμοποιηθούν».