NewsEdit Οι ευθύνες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των παραδοσιακών ΜΜΕ για την παραπληροφόρηση και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου απασχόλησαν τους ομιλητές του πρώτου πάνελ του 1ου διεθνούς Φόρουμ του Λευκού Πύργου (White Tower Forum), με θέμα «Μετά COVID-19 Εποχή. Υγιείς, Βιώσιμες Πόλεις: Προκλήσεις, Δυνατότητες & Προοπτικές», που ξεκίνησε στις εγκαταστάσεις της HELEXPO-ΔΕΘ.
Ο διευθυντής πληροφορικής στο Media Lab του ΜΙΤ, Μιχάλης Μπλέτσας, υπογράμμισε ότι η παραπληροφόρηση βρήκε το ιδανικό πεδίο εφαρμογής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που είναι στη φύση τους να “ σερβίρουν” ψευδείς ειδήσεις.
Επισήμανε ότι το πρόβλημα δεν βρίσκεται στο γεγονός ότι τα social media δίνουν φωνή σε όσο γίνεται περισσότερο κόσμο, αλλά είναι καταστροφική η αλγοριθμική ενίσχυση της είδησης που για οποιοδήποτε λόγο προκαλεί το ενδιαφέρον και η στόχευσή της στο ακροατήριο όπου έχει τη μεγαλύτερη απήχηση. “ Παλαιότερα βάζαμε “ σκουπίδια” σε τηλεόραση ή εφημερίδες, αλλά δεν το κάναμε τόσο στοχευμένα”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Δήλωσε απαισιόδοξος σε ότι αφορά την αντιμετώπιση της αλγοριθμικής διάδοσης των ψευδών ειδήσεων, μια και “ ότι μας προκαλεί εντύπωση έχουμε την τάση να το διαδώσουμε”.
Παίρνοντας αφορμή από τον τίτλο του πάνελ “ Μπορώ να σε εμπιστευτώ; Η σημασία της παραπληροφόρησης στην ψηφιακή εποχή”, ο κ. Μπλέτσας τόνισε ότι πρέπει να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και την κρίση μας και να την χρησιμοποιούμε. Επισήμανε, ωστόσο, ότι το εκπαιδευτικό σύστημα, που προωθεί την παπαγαλία δεν βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση, ιδίως τις μεγαλύτερες γενιές.
Το εκπαιδευτικό σύστημα, πρόσθεσε, πρέπει να κάνει κομμάτι του τον γραμματισμό πάνω στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (media literacy) και οι δημοσιογράφοι να κάνουν καλύτερα τη δουλειά τους. “ Αν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι μέρα και κάποιος άλλος ότι είναι βράδυ, δεν είναι δουλειά του δημοσιογράφου να τους βάλει να τσακώνονται, αλλά να πάει στο παράθυρο”, συμπλήρωσε.
Ο κ. Μπλέτσας επισήμανε ότι θα πρέπει να ενισχυθεί η τάση ανατροπής του επιχειρηματικού μοντέλου δωρεάν παροχής πληροφοριών, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να πληρώνουν φόρο σε κάθε χώρα ανάλογα με τους χρήστες. Με αυτό τον τρόπο, θα έχουν κίνητρο να απευθύνουν υπηρεσίες στους χρήστες όχι στους διαφημιζόμενους.
Η δημοσιογραφία και η προπαγάνδα
Η δημοσιογραφία και η προπαγάνδα έχουν δημιουργήσει μια συναίρεση που είναι δύσκολο να αναιρεθεί, ανέφερε μιλώντας στο φόρουμ ο καθηγητής του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Δεμερτζής.
Σε ότι αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος, σημείωσε ότι πολλά θα εξαρτηθούν από το κατά θα εφαρμοστούν πολιτικές εποπτείας και ρύθμισης, έχουν σχεδιαστεί πόσο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Επισήμανε την ανάγκη να ενισχυθούν οι οργανισμοί επαλήθευσης ειδήσεων και δηλώσεων πολιτικών προσώπων (fact checking), όπως το check4facts.gr για το οποίο συνεργάζονται το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (του οποίου είναι πρόεδρος), το Εργαστήριο Κοινωνικής Έρευνας στα ΜΜΕ του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά.
Ο κ. Δεμερτζής υπογράμμισε ότι οι ιστοσελίδες αυτές δεν είναι πολύ δημοφιλείς και πολλές φορές τέτοιου είδους προσπάθειες, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των δημιουργών, χρησιμοποιούνται στον πολιτικό ανταγωνισμό. Σε μια κοινωνία με αυξημένη δυσπιστία, πρόσθεσε, αυτές οι ιστοσελίδες είναι σημαντικό να είναι ανεξάρτητες, χωρίς διαφημίσεις και άδηλους πόρους.
Κορονοιός,ενημέρωση και… συνωμοσιολογία
Την εκτίμηση ότι βρισκόμαστε στο επίκεντρο του κυκλώνα δυσπιστίας προς τους θεσμούς (στη χώρα μας η εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς είναι 20%), που σαρώνει, πλέον και την ιατρική διατύπωσε ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Νίκος Παναγιώτου.
Σε αυτό το πλαίσιο οι δημόσιοι θεσμοί δεν είναι εύκολο να παρακινήσουν, σημείωσε και έφερε ως παράδειγμα βίντεο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τα αίτια του κορονοϊού είχε 25.000 προβολές, την ώρα που αντίστοιχο συνωμοσιολογικό είχε 25.000.000.
Το Εργαστήριο Ειρηνευτικής Δημοσιογραφίας, του οποίου είναι διευθυντής ο κ. Παναγιώτου θα παρουσιάζει έρευνα που πραγματοποίησε το 2020 κατά τη διάρκεια της καραντίνας, σχετικά με την ενημέρωση για τα θέματα δημόσιας υγείας. Από αυτή, όπως ανέφερε, προκύπτει ότι στην αρχή της κρίσης οι πολίτες εμπιστεύθηκαν τα παραδοσιακά ΜΜΕ, αλλά μετά τα απαξίωσαν.
Το Φόρουμ του Λευκού Πύργου διοργανώνουν το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μηχανικής – EnvE Lab του ΑΠΘ και η ερευνητική ομάδα HERACLES. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ είναι χορηγός επικοινωνίας.