Κ. Μελάς: Οι υψηλές τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν και το 2022

«Αναμφίβολα η παρούσα κρίση συνδέεται, εκτός από τις αιτίες ανισορροπίας προσφοράς και ζήτησης, της  πανδημίας και τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς και με την εν εξελίξει ενεργειακή μετάβαση προς μια οικονομία με λιγότερο άνθρακα και τις συνακόλουθες πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής», σύμφωνα με τον καθηγητή πολιτικής οικονομίας Κώστα Μελά.

Όσον αφορά στο ερώτημα “αν οι πρωτοφανείς υψηλές τιμές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας των τελευταίων μηνών θα εξακολουθήσουν να παραμένουν σε αυτά τα επίπεδα για μεγάλο ακόμη χρονικό διάστημα” όπως επισημαίνει δεν έχει απάντηση.

Και αυτό κάνει την κατάσταση ανησυχητική. 

Οι υψηλές τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν και το 2022

Στην Ευρώπη,  από τα μέσα του περασμένου καλοκαιριού, επικρατούν συνθήκες αυξημένης ζήτησης αερίου, αλλά, ταυτόχρονα, και μειωμένων εισαγωγών αερίου αγωγών και LNG, μια κατάσταση που ωθεί τις τιμές προς τα πάνω, χωρίς πρακτική ανταπόκριση από την πλευρά της προσφοράς. Έτσι, ενώ το φθινόπωρο του 2020 η τιμή του αερίου στα Ευρωπαϊκά traded Hubs ήταν κατά μέσο όρο περίπου 15 Ευρώ/MWh, την αντίστοιχη περίοδο του 2021 η τιμή του αερίου εκτοξεύθηκε στα 90 Ευρώ/MWh.

Από τότε οι τιμές του αερίου στην Ευρώπη αυξάνονται συνεχώς όπως φαίνεται στη Γραφική παράσταση 1.

Μια αύξηση εντελώς δυσανάλογη με τις τιμές που διαμορφώνονται στην αγορά ΗΠΑ.

Η κρίση προσφοράς και των πολύ υψηλών τιμών φυσικού αερίου και LNG, ήταν απολύτως αναμενόμενο ότι θα μετατρεπόταν γρήγορα σε μια γενικευμένη κρίση ενέργειας, που, με δεδομένο ότι η ενέργεια αποτελεί βασική συνιστώσα κάθε κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας, δημιουργεί έντονες πληθωριστικές πιέσεις και δραματικές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία. 

Παρά την σημαντική αύξηση της χρήσης των ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια, το φυσικό αέριο εξακολουθεί να έχει ένα πολύ σημαντικό μερίδιο στην κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, ήτοι στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, στις θερμικές και χημικές χρήσεις στη βιομηχανία, στις εμπορικές και αστικές χρήσεις και τελευταία και στις μεταφορές.

Κατά συνέπεια, η πρωτόγνωρη αύξηση των τιμών αερίου και κατ’ επέκταση και της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, υπονομεύουν ευθέως την λειτουργία, ακόμη και την ίδια την ύπαρξη, πολλών κλάδων της βιομηχανίας (ειδικά τις πολύ ενεργοβόρες όπως είναι η χαλυβουργία, η παραγωγή αλουμινίου, η τσιμεντοβιομηχανία, η βιομηχανία χαρτιού, η λιπασματοβιομηχανία κλπ.), καθώς και τη λειτουργία και το κόστος διαβίωσης των εμπορικών και οικιακών καταναλωτών, πολλοί από τους οποίους αντιμετωπίζουν πλέον βάσιμα τον κίνδυνο της ενεργειακής φτώχειας.

Οι επιπτώσεις της ενεργειακής  κρίσης για την οικονομία και την κοινωνία είναι δραματικές.

Το ερώτημα που συνεχώς τίθεται, αλλά δύσκολα βρίσκει απάντηση, είναι αν οι πρωτοφανείς υψηλές τιμές αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας των τελευταίων μηνών θα εξακολουθήσουν να παραμένουν σε αυτά τα επίπεδα για μεγάλο ακόμη χρονικό διάστημα, προσδίδοντας έτσι στη σημερινή ενεργειακή κρίση μονιμότερα χαρακτηριστικά.

Αναμφίβολα η παρούσα κρίση συνδέεται, εκτός από τις αιτίες ανισορροπίας προσφοράς και ζήτησης, της  πανδημίας και τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς και με την εν εξελίξει ενεργειακή μετάβαση προς μια οικονομία με λιγότερο άνθρακα και τις συνακόλουθες πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Ο παραλογισμός της εναντίωσης κάποιων φανατικών υπέρμαχων μονόπλευρων ενεργειακών επιλογών για την προστασία του περιβάλλοντος κατά του φυσικού αερίου, που το εξομοιώνουν με τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα (λιθάνθρακα και πετρέλαιο), κατά παράβαση κάθε στοιχειώδους λογικής ως προς  την πραγματικότητα της διάρθρωσης των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων σήμερα και για τις επόμενες 2-3 δεκαετίες, μοιραία οδηγεί σε ενίσχυση της αβεβαιότητας και της αναβλητικότητας επενδυτικών αποφάσεων κατά μήκος της αλυσίδας του φυσικού αερίου και του LNG, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα στην ομαλή τροφοδοσίας των αγορών. 

Οι οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Ρωσία και τα οικονομικά αντίμετρα που αυτή λαμβάνει, στην αγορά του φυσικού αερίου, έχουν συμβάλλει στον υπερακοντισμό των τιμών του για όλο το 2022. Μάλλον με τις σημερινές συνθήκες, οι τιμές θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα δημιουργώντας μια κατάσταση μονιμότητας.