ΝΙΚΟΛ ΛΕΙΒΑΔΑΡΗ Μοιάζει με τραγική ειρωνεία, μπορεί όμως να είναι και ο ορισμός της οικονομικής αυτοχειρίας.
Την ώρα που η Γερμανία καταγράφει εμπορικό έλλειμμα για πρώτη φορά μετά το 1991, το πλεόνασμα του ρωσικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εκτοξεύεται στα 70,1 δις δολάρια και σε ρεκόρ 30ετίας. Και την ώρα που το ρούβλι χτυπάει ρεκόρ επταετίας, το ευρώ πέφτει για πρώτη φορά στην ιστορία του στην απόλυτη ισοτιμία με το δολάριο.
Το ευρώ δεν υπήρξε ποτέ πιο φθηνό στα 20 χρόνια από την γέννησή του. Ισούται πια με ένα δολάριο και στην Αμερική μπορούν να κάνουν πάρτι. Το ακριβό νόμισμα σημαίνει ακόμη μεγαλύτερα κέρδη από τις εξαγωγές πετρελαίου και LNG που πωλούνται σε δολάρια (και τα οποία πληρώνει, κατά κόρον, η Ευρώπη). Σημαίνει επίσης επαναβεβαίωση του status του δολαρίου ως σκληρού αποθεματικού νομίσματος σε καιρούς κρίσης, με ό,τι κέρδος μπορεί να συνεπάγεται αυτό για την αμερικανική οικονομία, την Wall Street και τις big oils
Στην Μόσχα επίσης μπορούν να ανοίγουν σαμπάνιες. Ο Πούτιν κέρδισε τον ευρωπαϊκό πόλεμο πριν καν κατέβει στο πεδίο της μάχης. Με παγωμένα τα συναλλαγματικά αποθέματα της Ρωσίας, με το ρούβλι εξοστρακισμένο από τις διεθνείς συναλλαγές και με την Δύση να ανακοινώνει το ένα πακέτο κυρώσεων μετά το άλλο, στο Κρεμλίνο μέτρησαν πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών 138,5 δις δολαρίων για το πρώτο εξάμηνο του 2022. Ηταν το προίόν, όπως λέει το Bloomberg, της εκρηκτικής ανόδου των τιμών των εμπορευμάτων και της εξίσου εκρηκτικής ζήτησης για τις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι οποίες, εν καιρώ πολέμου και εισβολής στην Ουκρανία, ρέουν αφειδώς προς την Κίνα και την Ινδία για να καταλήξουν στην συνέχεια, σε μεγάλο μέρος τους, στις Ηνωμένες Πολιτείες «μεταβαπτισμένες» και εξαγνισμένες.
Το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερο εάν η Ευρώπη ήταν ο επιτιθέμενος και η Ρωσία φρουρός του διεθνούς δικαίου. Εν προκειμένω, και καθ΄ότι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, κάποιοι απλώς πυροβολούν τα πόδια τους. Για πρώτη φορά στην ιστορία εκείνος που επιβάλει κυρώσεις πληρώνει πολύ πιο βαρύ τίμημα από εκείνον που τις υφίσταται. Και πλέον η Ευρώπη πληρώνει με την απώλεια ισχύος και της κορωνίδας της, του κοινού νομίσματος.
Το αντεπιχείρημα των σταθερά αισιόδοξων είναι πως το φθηνό ευρώ δίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και τονώνει τις αναπτυξιακές προοπτικές γιατί ευνοεί τις εξαγωγές. Είναι η εν μέρει αλήθεια, γιατί βαριά εξαγωγική οικονομία είναι μόνον η Γερμανία και, σε κάποιο βαθμό, η Ιταλία. Για τους υπόλοιπους, και κυρίως για την υπερχρεωμένη ευρωπεριφέρεια, η καθίζηση του ευρώ σημαίνει ακόμη μεγαλύτερο ενεργειακό κόστος – άρα και νέο κύμα ακρίβειας – σε περίοδο ιστορικής κρίσης διαβίωσης. Σημαίνει επίσης πως οι αγορές ποντάρουν ήδη σε ύφεση της οικονομίας της ευρωζώνης. Και πως η Αμερική έχει σταθερά το πάνω χέρι, αφού η ΕΚΤ δεν μπορεί να την ανταγωνιστεί την Fed σε επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων υπό τον φόβο του στασιμοπληθωρισμού.
Οι αναλυτές λένε ότι τα πράγματα μπορεί να γίνουν ακόμη χειρότερα. Η Nomura βλέπει την ισοτιμία του ευρώ στα 90 λεπτά ανά δολάριο εάν ο Πούτιν κρατήσει επ’ αόριστον κλειστό τον Nord Stream, ενώ η αμερικανική TD Securities προεξοφλεί κάθοδο ακόμη και στα 85 σεντ.
Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας Φατίχ Μπιρόλ λέει πως σίγουρα όλα θα γίνουν χειρότερα. «Τα χειρότερα της ενεργειακής κρίσης είναι ακόμη μπροστά μας», δήλωσε χθες προειδοποιώντας για «πολύ δύσκολο χειμώνα, ειδικά στην Ευρώπη». Ο γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς προσαύξησε, προειδοποιώντας με την σειρά του ότι η ενεργειακή κρίση δεν θα τελειώσει ούτε εύκολα, ούτε σύντομα και πως οι τιμές θα παραμείνουν υψηλές «για πολύ καιρό».
Πιο καθαρά απ’ όλους μάλλον το είπε ο γερμανός υπουργός Οικονομίας, ο «πράσινος» Ρόμπερτ Χάμπεκ. Ενώπιον της απειλής ενεργειακής ασφυξίας, ύφεσης και επιβολής δελτίου στα καύσιμα, μίλησε για «σενάριο πολιτικού εφιάλτη». Εάν δεν μπει φρένο, όπως είπε, «η κοινωνική αλληλεγγύη θα εξωθηθεί και θα δοκιμαστεί στα άκρα, και ίσως ακόμη πιο πέρα».
Είναι ο εφιάλτης που όλοι βλέπουν να έρχεται αλλά ουδείς κάνει κάτι για να τον αποτρέψει. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες παραμένουν μοιραίοι θεατές, πάντοτε από την «σωστή πλευρά της ιστορίας»…