NewsEdit Στην παγκόσμια βιβλιογραφία και την πολιτική έρευνα το ζήτημα του «κέντρου» έχει αποκτήσει ιδιαίτερο βάρος. Θέτω τον όρο σε εισαγωγικά επειδή μέχρι σήμερα δεν έχουμε ως παγκόσμια πολιτική κοινωνία καταλήξει σ’ ένα θεωρητικό δεσμευτικό σχήμα όσον αφορά το κέντρο.
Θεόδωρος Γεωργίου*
Εάν ανατρέξει κανείς στην ιστορική γραμματολογία, θα διαπιστώσει ότι κάθε φορά που κανείς χρησιμοποιεί τον όρο «κέντρο», ουσιαστικά αναφέρεται σε μια δομή η οποία εξασφαλίζει την πολιτική, την οικονομική και την κοινωνική σταθερότητα. Θυμάμαι που μου έλεγε ο Αμερικανός φιλόσοφος και προσωπικός φίλος μου Richard Rosty, μόλις πριν πεθάνει το 2007, ότι ο κόσμος μας λειτουργεί χωρίς κέντρο. Και τότε του έλεγα ότι αυτή η συνθήκη λειτουργεί απελευθερωτικά για τα πολιτικά αιτήματα της εποχής μας
Σήμερα, βρισκόμαστε σε μια δίνη κρίσεων και καθεστώτων ανασφάλειας και επαναπροσδιορισμού των πολιτικών κατακτήσεων των δύο τελευταίων αιώνων. Και το ερώτημα σχετικά με το «κέντρο» επαναδιατυπώνεται ως εξής: ποιος είναι ο λειτουργικός ρόλος μιας πολιτικής δομής όπως αυτή είναι το «κέντρο», για να μπορέσει η κοινοβουλευτική δημοκρατία να επιβιώσει στις συνθήκες του εικοστού πρώτου αιώνα; Το ερώτημα αυτό χαρακτηρίζεται ως θεμελιώδες. Πράγμα που σημαίνει ότι όποιο πολιτικό υποκείμενο (σε επίπεδο κόμματος και κοινωνικών αγώνων) το αγνοήσει, το ίδιο αυτό πολιτικό υποκείμενο θα τοποθετηθεί στο ιστορικο-πολιτικό περιθώριο.
Διευκρινίζω όμως ότι το «κέντρο» είναι μια φαντασιακή δομή που δεν έχει καμιά πραγματική ή πραγματολογική αναφορά με όσα συμβαίνουν στη σύγχρονη κοινωνία. Η κοινωνία μας είναι ταξική κοινωνία. Οσες προσπάθειες και αν έγιναν μεταπολεμικά για την εγκαθίδρυση θεσμών κοινωνικής δικαιοσύνης απέτυχαν (βλ. κοινωνικό κράτος, κ.λπ.). Οσες προσπάθειες και αν έγιναν μεταπολεμικά για την ενίσχυση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας χρεοκόπησαν (βλ. επιτελικός συντονισμός του κράτους έναντι της κοινωνίας).
Οπως φαίνεται στον ιστορικο-πολιτικό ορίζοντα, η «κατασκευή» του «κέντρου» θα έχει την ίδια μοίρα που είχε η ίδρυση του επιτελικού κράτους. Αυτό σημαίνει πως η διεθνής πολιτική κοινωνία καταφεύγει σε μια «πολιτική κατασκευή», δηλαδή στο «κέντρο», προκειμένου να εντοπίσει τους μηχανισμούς επιβίωσής της.
Θα κάνω ένα σχόλιο για την Ελλάδα, για την ελληνική πολιτική κοινωνία, όπως αυτή ανασυγκροτείται στην πολιτικο-δημοσιογραφική γλώσσα: στην Ελλάδα όσοι μιλάνε για «κέντρο» εννοούν τον κοινωνικό μεσαίο χώρο. Δεν καταλαβαίνουν ότι αυτή η νέα πολιτική δομή που ονομάζεται κέντρο χωρίς εισαγωγικά δεν έχει να κάνει με «μεταγραφές» πολιτευτών ή παραγόντων της πολιτικής ζωής στο πλαίσιο της πελατειακής αντιπροσώπευσης.
Το κέντρο ως πολιτική δομή του σύγχρονου πολιτικού συστήματος εκφράζει τη δυναμική μιας κοινωνίας (τάξεων, στρωμάτων και πληθυσμού γενικότερα) η οποία υπερβαίνει τις αντιφάσεις της, τους διαχωρισμούς της και επιδιώκει να εκφραστεί ως πολιτική ολότητα.
* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Πρώτη δημοσίευση στην efsyn.gr