ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ Από την υιοθέτηση από το Βιετναμ της πολιτική του Doi Moi το 1986, με μία σειρά από συνεπείς εγχώριες μεταρρυθμίσεις και διεθνή ολοκλήρωση, το Βιετνάμ έχει σημειώσει αξιοσημείωτες επιτυχίες στην κοινωνικοοικονομική του ανάπτυξη.
Το Βιετνάμ εντάχθηκε στην τάξη των χωρών μεσαίου εισοδήματος το 2010 ( η Κίνα αυτό το πέτυχε το 2020) και ήταν από τις πιο επιτυχημένες χώρες στην εφαρμογή των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Το εμπνευσμένο ταξίδι του Βιετνάμ από το χαμηλό έως το μεσαίο εισόδημα που βοήθησε να βγουν περισσότεροι από 40 εκατομμύρια Βιετναμέζοι από τη φτώχεια μεταξύ 1993 και 2014 ήταν υποδειγματικό. Από την ένταξη του στον ΠΟΕ το 2007, το Βιετνάμ διπλασίασε την αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, μείωσε εντυπωσιακά τη φτώχεια από 14 τοις εκατό σε 2 τοις εκατό και έγινε μία από τις είκοσι μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες στον κόσμο. Αυτό είναι «ένα θαύμα» και ένα πρότυπο προς μίμηση για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.
Η κατοχή ενός σχετικά φθηνού εργατικού δυναμικού και του τρίτου μεγαλύτερου πληθυσμού στη Νοτιοανατολική Ασία (σχεδόν 100 εκατομμύρια), οι μισοί από τους οποίους είναι σχετικά νέοι, καλά μορφωμένοι και ικανοί είναι το σημαντικότερο πλεονέκτημα του Βιετνάμ.
Η δραστική μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε από την κυβέρνηση για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την προώθηση της καινοτομίας, την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και τη μετάβαση σε μια ψηφιακή οικονομία είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε στα αξιοσημείωτα οικονομικά αποτελέσματα του Βιετνάμ τα τελευταία χρόνια. Παρά τις πολλές ανατροπές που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία την τελευταία δεκαετία, το Βιετνάμ διατηρεί μέσο ρυθμό ανάπτυξης 5,9 τοις εκατό ετησίως κατά την περίοδο 2011-2020, κατατάσσοντάς το μεταξύ των οικονομιών με τις καλύτερες επιδόσεις στον κόσμο.
Αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις από την πανδημία COVID-19, η Εθνοσυνέλευση και η κυβέρνηση του Βιετνάμ δείξανε αποφασισμένες να εφαρμόσουν τη δεκαετή στρατηγική κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης (2021–2030) που εγκρίθηκε στο XIII Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Βιετνάμ (VCP) στο Ιανουάριος 2021. Στόχος είναι να μετατραπεί το Βιετνάμ σε μια αναπτυσσόμενη χώρα με σύγχρονη βιομηχανία και υψηλό μεσαίο εισόδημα έως το 2030 και να επιδιώξουμε την επίτευξη του καθεστώτος υψηλού εισοδήματος έως το 2045 στην 100ή επέτειο από την ίδρυση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Βιετνάμ.
Σημαντική παρατήρηση: το Βιετνάμ κατατάσσεται ανάμεσα στις χώρες με τον χαμηλότερο δείκτη κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων όπως και των αντίστοιχων κοινωνικού αποκλεισμού, πλησιάζοντας πλέον τους αντίστοιχους δείκτες των Σκανδιναβικών χωρών.
Για να πραγματοποιηθεί αυτή η εθνική φιλοδοξία, αυξανόμενες συζητήσεις για «ένα ισχυρό, ευημερούν Βιετνάμ» έχουν διεγερθεί σε εθνικό επίπεδο τον περασμένο χρόνο. Σε αυτές, που περιλαμβάνονται και πολλές μορφές “λαϊκών συνελεύσεων”, με φυσική ή διαδικτυακή παρουσία, με ποσοστά συμμετοχής των νεωτέρων ηλικιών σε αυτές να παραμένουν εντυπωσιακά υψηλά.
Όσον αφορά τη διεθνή αξιολόγηση, το Βιετνάμ κατατάσσεται στην «Επόμενους έντεκα», που περιλαμβάνει αναδυόμενες οικονομίες που έχουν τη δυνατότητα να γίνουν μελλοντικές οικονομικές δυνάμεις μετά τη Βραζιλία-Ρωσία-Ινδία-Κίνα-Νότια Αφρική.
Η χώρα προβλέπεται να είναι μεταξύ των πιο δυναμικών αγορών στον κόσμο έως το 2030.
Πολλές χώρες και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και μεταποίησης από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα έχουν μετατοπίσει όλο και περισσότερο τις επενδύσεις τους στο Βιετνάμ στη στρατηγική τους «Κίνα συν ένα», προκειμένου να μειώσουν την εξάρτησή τους από την κινεζική αγορά και να «διαφοροποιήσουν τις συμμετοχές τους. επενδύσεις, πρότυπα εμπορίου στην Ασία» ( Nikkei Asia, 2021).
Η τελευταία έκθεση του δείκτη ισχύος της Ασίας που διεξήχθη από το Ινστιτούτο Lowy με έδρα την Αυστραλία (2021) κατέταξε επίσης το Βιετνάμ ως περιφερειακή μεσαία δύναμη (κατατάσσεται δωδέκατη μεταξύ είκοσι έξι ασιατικών χωρών υπό έρευνα) με καλά μέτρα για τους μελλοντικούς πόρους, τη διπλωματική επιρροή και τα αμυντικά δίκτυά του.
Οι τρέχουσες τάσεις προβλέπουν ότι θα μετακινηθεί στο Νο. 10 στην κατάταξη ισχύος της Ασίας στο εγγύς μέλλον.
Χάρη στην εξωτερική του πολιτική διαφοροποίησης και πολυμεροποίησης των σχέσεων, το Βιετνάμ έχει επεκτείνει τις διπλωματικές του σχέσεις με 189 χώρες από τα 193 κράτη μέλη του ΟΗΕ. έχοντας οικονομικές σχέσεις με περισσότερες από 230 χώρες παγκοσμίως·
Από μια οικονομία κεντρικού σχεδιασμού και αυτοδύναμης οικονομίας, το Βιετνάμ είναι πλέον μια από τις πιο εξωστρεφείς χώρες με εκτεταμένους οικονομικούς δεσμούς και εμπορικό άνοιγμα.
Επιπλέον, το Βιετνάμ είναι μέλος σε σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς και πολυμερή φόρουμ με πολύ πετυχημένη παρουσία
Ενδεικτικά, το 2019, το Βιετνάμ εξελέγη για δεύτερη φορά ως μη μόνιμο μέλος του Σουμβουλιου Ασφαλειας του ΟΗΕ με ρεκόρ ψήφων υπέρ των κρατών μελών του ΟΗΕ (192 από 193).
Η προώθηση της ήπιας ισχύος και της εθνικής επωνυμίας (national brand) αποτελεί μέρος του διαλόγου που ηγείται η κυβέρνηση σχετικά με το όραμα του 2045 για εθνική ευημερία. Η Έκθεση Global Soft Power Index για το 2021 της Brand Finance με έδρα το Λονδίνο κατατάσσει επίσης το Βιετνάμ στην θέση 47 από τις 100 υπό έρευνα χώρες για την ήπια ισχύ, σημειώνοντας άνοδο τρεις θέσεις από το 2020
Για να βελτιώσει την αξία και την κατάταξη των εθνικών εμπορικών σημάτων του Βιετνάμ, η κυβέρνηση ενέκρινε ένα Εθνικό Πρόγραμμα Επωνυμίας για την περίοδο 2020–2030 και ταυτόχρονα έθεσε τον στόχο να μετατρέψει περισσότερα από 1000 προϊόντα σε ισχυρές εθνικές μάρκες.
Επιπλέον, η έννοια της «ήπιας δύναμης» αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα έγγραφα του XIII Συνεδρίου του Κόμματος. Συνεπώς, το VCP υποστηρίζει σθεναρά την «οικοδόμηση μιας προηγμένης βιετναμέζικης κουλτούρας εμποτισμένης με εθνική ταυτότητα, έτσι ώστε ο πολιτισμός να μπορεί πραγματικά να γίνει μια ενδογενής δύναμη, μια κινητήρια δύναμη για την εθνική ανάπτυξη και άμυνα» .
Όπως και με άλλες μεσαίες δυνάμεις, το Βιετνάμ εκφράζει ολοένα και περισσότερο έντονο ενδιαφέρον για τη «διπλωματία εξειδικευμένων», αν και οι επίσημες αφηγήσεις δεν αναφέρουν τον όρο ως τέτοιο.
Το Ανόι έχει θέσει ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η πλαστική ρύπανση, η ασφάλεια των υδάτων, η ισότητα των φύλων και οι προσπάθειες οικοδόμησης της ειρήνης σε διάφορα διεθνή φόρουμ. Αν και είναι μια αναπτυσσόμενη χώρα που εισήλθε στη διαδικασία εκβιομηχάνισης μόλις πριν από τρεις δεκαετίες, το Βιετνάμ παίζει ενεργό ρόλο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Το Ανόι συχνά φέρνει το θέμα της κλιματικής αλλαγής στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, υπηρετώντας ως μέρος της βασικής ομάδας στο Συμβούλιο (μαζί με το Μπαγκλαντές και τις Φιλιππίνες) για την προώθηση της σημασίας της κλιματικής αλλαγής σε ζητήματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πιο πρόσφατα, στη Σύνοδο Κορυφής COP-26 τον Νοέμβριο του 2021, ο πρωθυπουργός του Βιετνάμ Φαμ Μινχ Τσιν κάλεσε για δικαιοσύνη και δικαιοσύνη στα ζητήματα κλιματικών αλλαγών και περισσότερους οικονομικούς πόρους και μεταφορά τεχνολογίας για να «προωθηθεί ο μετασχηματισμός των αναπτυξιακών μοντέλων προς ένα πράσινο, κυκλικό, βιώσιμο , χωρίς αποκλεισμούς και σε βάρος και ανθρώπινης οικονομίας».
Επίσης, στη Σύνοδο Κορυφής COP-26, το Βιετνάμ δήλωσε τη δέσμευσή του να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050 (ενώ η Κίνα θέτει έναν τέτοιο στόχο μόνο για το 2060 και η Ινδία το 2070). Προς το σκοπό αυτό, το Βιετνάμ θα συμμετάσχει σε παγκόσμιες πρωτοβουλίες για την προστασία των δασών, την προώθηση της μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και την υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό του μεθανίου.
Η οικοδόμηση της ειρήνης αναδεικνύεται ως μια άλλη σημαντική «θέση» για τη διπλωματία του Βιετνάμ τα τελευταία χρόνια. Το Ανόι είχε παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια για να βοηθήσει στην εκτόνωση της κατάστασης στην πολιτεία Rakhine και, από την πολιτική αναταραχή στη Μιανμάρ τον Φεβρουάριο του 2021, έπαιξε το ρόλο της οικοδόμησης γεφυρών στο ζήτημα της Μιανμάρ, καθώς το Βιετνάμ ήταν το μόνο κράτος της ASEAN που είχε έδρα στο ΣΑΗΕ κατά τη διάρκεια την περίοδο 2020-2021. Το Ανόι συνέβαλε επίσης στην ειρηνευτική διαδικασία στην κορεατική χερσόνησο ως «έντιμος μεσολαβητής», ιδίως προσφέροντας καλές υπηρεσίες για την ειρηνευτική σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας τον Φεβρουάριο του 2019.
Υπό την Προεδρία του ASEAN του Βιετνάμ το 2020, το Ανόι συνεργάζεται με άλλες ασιατικές χώρες για τη σύναψη Περιφερειακής Συνολικής Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης, καθώς και για την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας στην περιοχή του Μεκόνγκ και της σταθερότητας στα ζητήματα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Όπως σημειώθηκε από την Washington Times Daily ( 2021 ), «η αξιοσημείωτη επανατοποθέτηση του Βιετνάμ ως μεσαίας δύναμης και ο εξελισσόμενος ρόλος ως οικοδόμος της ειρήνης, καταδεικνύει την αυξανόμενη εμπιστοσύνη του έθνους να διαδραματίσει βασικό ρόλο διαμεσολάβησης στην Ένωση Εθνών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας».
Το Βιετνάμ υποστηρίζει σταθερά την πολυμέρεια, ειδικά τον κεντρικό ρόλο των Ηνωμένων Εθνών στην παγκόσμια διακυβέρνηση, τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αποτελεσματική απάντηση στις παγκόσμιες προκλήσεις, ιδιαίτερα στις μη παραδοσιακές προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, οι επιδημίες και την ασφάλεια των τροφίμων.
Τα τελευταία σαράντα πέντε χρόνια από την εισαγωγή του στον ΟΗΕ το 1977, το Βιετνάμ έχει κάνει πολλές προορατικές, υπεύθυνες και ολοκληρωμένες συνεισφορές στις δραστηριότητες του ΟΗΕ και σε άλλες πολυμερείς πλατφόρμες. Έχει καταφέρει να είναι μέρος της διαδικασίας λήψης αποφάσεων του ΟΗΕ μέσω της ένταξής του στο ΣΑΗΕ, στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ (ECOSOC), στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP), στο Ταμείο Πληθυσμού του ΟΗΕ (UNFPA) και στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. καθώς η ενεργή συμμετοχή της, μεταξύ άλλων, στο Κίνημα των Αδεσμεύτων,
Το Βιετνάμ δηλώνει ότι επιθυμεί να υποστηρίξει την πολυμερή προσέγγιση στην αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων και να στηρίξει τη μεταρρύθμιση του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και την αναζωογόνηση του διεθνούς εμπορικού συστήματος για αειφόρο ανάπτυξη και χωρίς αποκλεισμούς και για ανάκαμψη μετά τον COVID-19.
Το 2020, με πρωτοβουλία του Βιετνάμ, ο ΟΗΕ επέλεξε ομόφωνα την 27η Δεκεμβρίου – τα γενέθλια του Λουί Παστέρ – ως Διεθνή Ημέρα Ετοιμότητας για Επιδημίες. Μιλώντας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2021, ο Πρόεδρος Nguyen Xuan Phuc ανέφερε ότι το πιο επείγον καθήκον του κόσμου είναι ο έλεγχος του COVID-19 και ότι ο κόσμος δεν μπορεί να είναι ασφαλής όταν υπάρχουν άνθρωποι ή χώρες που παραμένουν ανασφαλείς από την πανδημία. Ταυτόχρονα, επιβεβαίωσε ότι προϋπόθεση για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη μετά την COVID-19 είναι να διασφαλιστεί ένα ειρηνικό, ασφαλές και σταθερό περιβάλλον σε κάθε χώρα, περιοχή και στον κόσμο.
Το Ανόι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση του οράματος APEC 2040 και συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης για την αποτελεσματική εφαρμογή αυτού του οράματος. Στο διπλό του ρόλο ως προέδρου της ASEAN και μη μόνιμο μέλος του ΣΑ του ΟΗΕ το 2020, το Βιετνάμ συνέβαλε στην προώθηση του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Εθνών και περιφερειακών οργανισμών όπως η ASEAN. Όπως παρατηρεί ο Πρόεδρος του Nguyen Xuan Phuc, η πολυμερής διπλωματία του Βιετνάμ επιδιώκει να εναρμονίσει τα εθνικά του συμφέροντα «με την κοινή φιλοδοξία της διεθνούς κοινότητας για έναν κόσμο βιώσιμης ειρήνης χωρίς πολέμους, συγκρούσεις.
Η θέση της μεσαίας δύναμης του Βιετνάμ εκτίθεται προφανώς μέσω της ανεξάρτητης και αυτοδύναμης εξωτερικής πολιτικής του εν μέσω αυξημένου στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων στην Ασία, ιδιαίτερα της γεωπολιτικής ΗΠΑ-Κίνας. Οι αμοιβαίες ανησυχίες για τη διεκδίκηση της Κίνας στα θαλάσσια ζητήματα έχουν φέρει την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της πιο κοντά στο Ανόι τα τελευταία χρόνια. Με τη στρατηγική του θέση απευθείας απέναντι από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και τις ικανές στρατιωτικές του δυνάμεις, το Βιετνάμ φαίνεται μεγάλο σε στρατηγικές πρωτοβουλίες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, όπως το «Pivot to Asia» και το «Free and Open Indo-Pacific» (FOIP) καθώς και η της Κίνας με την Πρωτοβουλία Δρόμος του Μεταξιού (BRI), η φιλοδοξία της Ιαπωνίας για «κανονικό κράτος» και η ινδική ματιά στην ανατολική πολιτική, που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Παρόλο που έχει εδαφικές διαφορές με την Κίνα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και είναι σκεπτικιστής για την Κίνα» Με φιλοδοξίες για ιστορικούς λόγους, ενώ φλερτάρεται από διάφορες δυνάμεις (ιδιαίτερα το Quad) με στρατιωτικά, διπλωματικά και οικονομικά μέσα στις προσπάθειές τους να ελέγξουν την άνοδο της Κίνας, το Ανόι δεν έχει ενταχθεί σε κανένα μπλοκ της ισορροπίας δυνάμεων εναντίον της Κίνας. Αντίθετα, έχει εφαρμόσει μια στρατηγική «ήπιας εξισορρόπησης» στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, επιδιώκοντας να εσωτερικοποιήσει το ζήτημα μέσω του ASEAN και να εισαγάγει δυνάμεις που δεν διεκδικούν, ενώ εξακολουθεί να αφήνει ανοιχτή την πόρτα για διμερή διευθέτηση με το Πεκίνο.
Η ανεξάρτητη και αδέσμευτη στρατηγική του Ανόι αντανακλάται στην πολιτική του με τα Τέσσερα Όχι,
δηλαδή καμία στρατιωτική συμμαχία με ξένη χώρα,
καμία ευθυγράμμιση με μια χώρα εναντίον άλλης,
καμία ξένη στρατιωτική βάση στο βιετναμέζικο έδαφος και
καμία χρήση βίας ή απειλών στις εξωτερικές σχέσεις.
Ως αντιστάθμισμα για την έλλειψη προστάτη σήμερα, το Ανόι έχει σφυρηλατήσει ένα δίκτυο τριάντα στρατηγικών και ολοκληρωμένων συνεργασιών με σημαντικές μεγάλες και μεσαίες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων και των πέντε μόνιμων μελών του ΣΑΗΕ, επτά κορυφαίων βιομηχανικών χωρών (G7) και δεκαεπτά από τις είκοσι μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο (G20). Το Ανόι ελπίζει ότι επεκτείνοντας τα αμοιβαία συμφέροντα με αυτούς τους εταίρους μέσω του εμπορίου, των επενδύσεων και της στρατηγικής συνεργασίας, θα βοηθήσουν όταν το Βιετνάμ βρεθεί σε δύσκολη κατάσταση.
Ακόμη δεν είναι ξεκάθαρη η πολιτική και ως προς τον επικείμενο νομισματικό πόλεμο ανάμεσα στις δυο ζώνες της νέας μετα-παγκοσμιοποίησης (το δολάριο ή το αντιδολάριο της Ευρασίας-Κίνας-G8).
Κρίνοντας όμως από την πιο πάνω εντυπωσιακή πορεία προόδου του Βιετναμ, το πιθανότερο είναι αυτό θα πρρωτοστατήσει ως “ήρεμη μεσαία δύναμη” και στην διαμόρφωση ενός νέου, τρίτου συστήματος, με την συμμετοχή της Ινδίας και της Αυστραλία. Ενδεχομένως να μην κάνουν και τα ίδια μεθοδολογικά και πολιτικά λάθη, όπως αυτά του Κινεζικού αντίστοιχου εγχειρήματος, στην αγωνιώδη προσπάθεια του να φανεί αρκούντως φιλικό προς το αντίπαλο που προσπαθεί να ανατρέψει, απλώς για να πάρει την θέση του χωρίς να μεταβάλλεται, επί της ουσίας, τίποτα.
Η αναμενόμενη μεταφορά των γεωπολιτικών εντάσεων για την οριοθέτηση των ζωνών της μετα-παγκοσμιοποίησης προς τον Ινδικό -Ειρηνικό, καθιστά τον ρόλο του Βιετνάμ ως της δύναμης με σταθερό brand name υπερ της ειρήνης. Και φύση και θέση ως κρίσιμο για όποιον συμβιβασμό αποφασιστεί μετά το τέλος των σχετικών μπρα ντεφέρ στον νομισματικό πόλεμο σε εξέλιξη.
Ας δούμε τώρα ένα ένα και τα αντίστοιχα επιτεύγματα του ηττημένου στον πόλεμο της Ινδοκίνας:
(…)
Τι δεν καταλαβαίνεις?