Πρωταρχική ανάγκη του ανθρώπου ήταν και είναι η αναζήτηση της ταυτότητάς του. Σε αυτή την αγωνιώδη και επίπονη πορεία, οι μνήμες και τα ντοκουμέντα του παρελθόντος έχουν κορυφαία σημασία καθώς μέσα από αυτά καταφέρνει ν’ανασυστήσει την ιστορία του και να φτάσει πιο κοντά στην αυτογνωσία του.
Γιώργος Ιωακειμίδης – Δήμαρχος Νίκαιας – Αγ. Ι. Ρέντη
Αισθάνομαι τυχερός και ευλογημένος που ζω σε μια πόλη όπου η μνήμη και οι ιστορίες των κατοίκων είναι αποτυπωμένες σε κάθε ρυτίδα του προσώπου τους. Ο Δήμος μας είναι γεμάτος από εικόνες πλημμυρισμένες από το χρώμα των λουλουδιών στις γλάστρες, τη μυρωδιά του βασιλικού στα πεζοδρόμια και τη γεύση της Μικρασίας στα χείλη. Δυο είναι οι βασικοί πόλοι της τοπικής ιστορίας: η άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων και η Εθνική Αντίσταση, που αποτελούν τα προσδιοριστικά στοιχεία της πόλης και συγκρότησαν τη συλλογική μνήμη της .
Με αυτό το σκεπτικό της ζωτικής ανάγκης η ιστορία να είναι ζώσα και δρώσα μέσα στο παρόν, σχεδιάζουμε ειδικές πολιτιστικές παρεμβάσεις και δρώμενα αφιερωμένα στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε συνεισφέροντας αποφασιστικά στην εμπέδωση της συλλογικής συνείδησης της πόλης μας.
Η συγκυρία της συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή του ’22 λειτούργησε θετικά προκειμένου να υλοποιηθούν τα σχέδιά μας για την ίδρυση του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού. Ξεπερνώντας λοιπόν γραφειοκρατικά εμπόδια, πετύχαμε την έγκριση για τον χαρακτηρισμό προσφυγικής πολυκατοικίας επί των οδών Μαινεμένης-Καραολή και Δημητρίου-Ικονίου σε μουσείο. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά αποτελεί έναν από τους μοχλούς ανάπτυξης της τοπικής ιστορίας. Στόχος μου είναι η διάσωση και άλλων κτισμάτων έτσι ώστε η προσφυγική κατοικία ως φυσικός αστικός χώρος να μετατραπεί σε ζωντανό μουσείο πόλης. Με προγραμματισμό και συγκεκριμένες προτάσεις και με τη βοήθεια των συνεργατών μου προχωράμε σε παρεμβάσεις που θα επιδιώξουν την ανάδυση της ιστορικής μνήμης του τόπου και των κατοίκων.
Ήδη έχει ξεκινήσει η ανάπλαση των προσφυγικών τετραγώνων του ιστορικού κέντρου της Νίκαιας. Για εμένα είναι σημαντικό να καταφέρω τα προσφυγικά σπίτια της Νίκαιας να συμφιλιώσουν το παρελθόν με το παρόν σε μια αρμονία οικιστικής πρωτοτυπίας, αναδεικνύοντας τη ζωντάνια, την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητα των οικιστών. Η προσφυγική κατοικία ως φυσικός-αστικός χώρος και ως πολιτικός σχεδιασμός αλλά και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των κατοίκων της, δημιουργούν ένα πρόσφορο τοπίο συντονισμένων δράσεων και ενεργειών εντός του οποίου θα αναπτυχθούν επιμέρους έργα, παρεμβάσεις και υπηρεσίες. Παράλληλα έχει δρομολογηθεί η αναπαλαίωση ενός γερμανικού στην περιοχή Κρήνης και ενός προσφυγικού στον Αγ.Ι. Ρέντη.
Ακόμη στο ιστορικό κέντρο της Νίκαιας αναβαθμίζονται 23 εσωτερικοί κοινόχρηστοι χώροι προσφυγικών κατοικιών, συνολικής επιφάνειας 12.600 μ². Πρόκειται για ένα έργο συνολικού προϋπολογισμού 980.000 €. Η τεχνική υπηρεσία του Δήμου μελέτησε τους εσωτερικούς κοινόχρηστους χώρους, οι οποίοι έχουν τον χαρακτήρα εσωτερικής αυλής μέσα στα οικοδομικά τετράγωνα με στόχο την αισθητική και περιβαλλοντική αναβάθμιση των προσφυγικών τετραγώνων.
Με την ιδιότητα του μηχανικού μπορώ να πω ότι έχει τεράστια σημασία να διασώσουμε το δομικό πολιτισμό μιας εποχής. Και ο δομικός πολιτισμός των προσφύγων του ’22 είναι τα προσφυγικά, τα «γερμανικά», σε αυτά κατοίκησαν οι άνθρωποι, σε αυτά στηρίχτηκε η πόλη και στη συνέχεια μεγάλωσε.
Σε συνεργασία με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων και συγκεκριμένα το Εργαστήρι Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, υπό την ευθύνη του καθηγητή κ. Νίκου Μπελαβίλα θα γίνει έρευνα για τη διάσωση της προσφυγικής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Νίκαιας. Πρακτικά αυτό σημαίνει πολεοδομική και αρχιτεκτονική αποτύπωση και ιδιοκτησιακό καθεστώς όλων ανεξαιρέτως των προσφυγικών κατοικιών.
Εκτός από τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις που στόχο έχουν την ανάδειξη της προσφυγικής ταυτότητας του Δήμου μας, προγραμματίζουμε και έναν κύκλο εκδηλώσεων.
Θα προχωρήσουμε στην καθιέρωση βραβείου υπό τον ενδεικτικό τίτλο, «Βραβείο Νίκαιας-Ρέντη» το οποίο θα απονέμεται κάθε χρόνο σε μια προσωπικότητα ή φορέα της Ελλάδας ή του εξωτερικού για την συμβολή του στην αντιμετώπιση προσφυγικών προβλημάτων οπουδήποτε κι αν αυτά αναφέρονται. Στον προγραμματισμό μας περιλαμβάνονται εκδόσεις βιβλίων, θεατρικών έργων και παραγωγή ντοκιμαντέρ με επίκεντρο αναφοράς τους πρόσφυγες του 1922 και τη συμβολή τους στην εξέλιξη της Νίκαιας. Και τέλος, εκθέσεις, ομιλίες-παρουσιάσεις, μαθητικές εκθέσεις-διαγωνισμούς, ιστορικούς περιπάτους σε όλη τη διάρκεια του έτους και δεκάδες συναυλιακές παραστάσεις, με κορυφαίες αυτές, του Διονύση Σαββόπουλου, του Μπάμπη Τσέρτου και άλλων.
Δημότες αλλά και επισκέπτες από ολόκληρο το λεκανοπέδιο της Αττικής θα μπορούν με μια βόλτα να απολαύσουν την πολιτιστική διαδρομή της Νίκαιας και να αφουγκραστούν τον παλμό της μέσα στους προσφυγικούς συνοικισμούς γνωρίζοντας παράλληλα τη διαχρονική ιστορία του Δήμου. Δεν θα σταματήσω να κάνω το όραμα πράξη, δίνοντας απαντήσεις στις προσδοκίες μιας πόλης που έχει προσφέρει πολλά και βρέθηκε στην πρωτοπορία όλων των εθνικών και κοινωνικών αγώνων της νεώτερης ιστορίας μας.