NewsEdit Σύνθετες λύσεις στα σύνθετα προβλήματα – με έμφαση στο φαινόμενο της διασύνδεσης μεταξύ των καταστροφών
Της Ρένας Δούρου
«Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τη χειρότερη ξηρασία εδώ και 500 χρόνια», «η ξηρασία επιδεινώνεται στην Ευρώπη», «η χειρότερη ξηρασία των τελευταίων αιώνων». Αυτοί και άλλοι παρεμφερείς τίτλοι ειδήσεων κάνουν τον γύρο του πλανήτη τις τελευταίες εβδομάδες, συνοδευόμενοι από τις σχεδόν εξωπραγματικές εικόνες των μεγάλων ευρωπαϊκών ποταμών να έχουν στερέψει, αποκαλύπτοντας ναυάγια, βόμβες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, μεγαλιθικά μνημεία αλλά και… προειδοποιήσεις των μελλοντικών γενεών για επερχόμενα δεινά από τις λεγόμενες «Hungersteins» («πέτρες πείνας») στην Κεντρική Ευρώπη, που συσχετίζουν τη μείωση της στάθμης των νερών με τον λιμό. Όπως αυτή που πρόσφατα αποκαλύφθηκε στον ποταμό Έλβα, στο ύψος της τσέχικης πόλης Děčín κοντά στα σύνορα με τη Γερμανία, έχοντας πάνω της χαραγμένες τις λέξεις «αν με δεις, κλάψε»…
Τη φετινή κρίση ξηρασίας στην Ευρώπη σκιαγραφεί αναλυτικά στην τελευταία του Έκθεση το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, επισημαίνοντας ότι οι «συνθήκες ξηρασίας σχετίζονται με ευρεία και επίμονη έλλειψη βροχών σε συνδυασμό με διαδοχικά κύματα ζέστης από τον Μάιο και μετά», σημειώνοντας τις επιπτώσεις στους μεγάλους ποταμούς της Γηραιάς Ηπείρου, τις σοβαρές συνέπειες στον ενεργειακό τομέα, τις καλλιέργειες και προειδοποιώντας για «θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες από τις συνηθισμένες στη δυτική ευρωμεσογειακή περιοχή τους επόμενους μήνες, έως το Νοέμβριο του 2022».
Το φαινόμενο των εκτεταμένων ξηρασιών δεν αφορά μόνο την Ευρώπη. Στις 17 Ιουνίου ο γ.γ. του ΟΗΕ Α. Γκουτέρες, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Δράσης κατά της Ξηρασίας και της Ερημοποίησης, παρατηρούσε ότι «οι ξηρασίες σε όλες τις περιοχές γίνονται συχνότερες και πιο επιθετικές», με αποτέλεσμα «η ευημερία εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων να πλήττεται από αμμοθύελλες, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, κατεστραμμένες σοδειές, μετακινήσεις και συγκρούσεις». Και προειδοποιούε ότι «έως τα μέσα του αιώνα, τα 3/4 των ανθρώπων θα ζουν με ξηρασία. Η κλιματική αλλαγή φέρει μεγάλη ευθύνη, αλλά το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τη γη μας».
Η ειδοποιός διαφορά του χθες με το σήμερα είναι η ταυτόχρονη διασύνδεση σειράς κρίσεων: ενεργειακή, κλιματική, επισιτιστική, με τους λαούς και τους πιο ευάλωτους να πληρώνουν, σε κάθε περίπτωση, το βαρύ τίμημα: ισοπεδωτική ακρίβεια, αυξημένη ευαλωτότητα, διατροφική ανασφάλεια.
Απέναντι στις προκλήσεις αυτών των αλληλοεπηρεαζόμενων κρίσεων που αθροίζονται, το Ινστιτούτο για το Περιβάλλον και την Ανθρώπινη Ασφάλεια, μια ΜΚΟ του ΟΗΕ που εξειδικεύεται στη βιώσιμη ανάπτυξη και τις περιβαλλοντικές απειλές, στην τελευταία του Έκθεση με τίτλο «Διασυνδεδεμένοι Κίνδυνοι Καταστροφής», αφού επισημάνει ότι την περίοδο «2021-2022 ο κόσμος βίωσε ξανά καταστροφές σε όλον τον πλανήτη, από ζέστες που έσπασαν όλα τα ρεκόρ έως πλημμύρες, ακραίες ξηρασίες, ανεξέλεγκτες πυρκαγιές και σεισμούς» που στοίχισαν τη ζωή σε 10.000 ανθρώπους και προκάλεσαν ζημιές 280 δισ. δολαρίων παγκοσμίως, καταθέτει προτάσεις για λύσεις. Σύνθετες λύσεις στα σύνθετα προβλήματα. Δίνοντας μάλιστα έμφαση στο φαινόμενο της διασύνδεσης μεταξύ των καταστροφών: «Οι καταστροφές είναι υποπροϊόντα του παγκόσμιου συστήματός μας, που αποκαλύπτουν τις συνθετότητες, τις διασυνδέσεις και τις ανισότητες που ήδη υπάρχουν». Μέσα από την ανάλυση δέκα μεγάλων καταστροφών στον πλανήτη, από τις μεγάλες πυρκαγιές στη Μεσόγειο έως τον τυφώνα Άιντα στη Ν. Υόρκη και την ξηρασία στην Ταϊβάν, η ΜΚΟ προτείνει 8 λύσεις: βιώσιμη κατανάλωση, σχέδιο υποδομών έναντι απειλών, καινοτομία, έγκαιρη προειδοποίηση, ενίσχυση κυβερνητικών θεσμών, δίκτυα προστασίας, συνέργειες, διεργασίες της φύσης. Τονίζοντας ότι «η ευθύνη των αλλαγών αφορά όλα τα μέρη της κοινωνίας». «Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, είμαστε όλοι μέρη της λύσης». Προς το παρόν στην Ευρώπη ζούμε ακριβώς το αντίθετο…
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, υπεύθυνη για Περιβάλλον, Κλιματική Κρίση, Ενεργειακή Πολιτική