ΜΑΡΙΑ ΔΕΔΟΥΣΗ Χάζευα τα ποστ σας και τα κείμενα στον Τύπο για τη Μάρθα Καραγιάννη και σκεφτόμουν το ίδιο πράγμα που σκέφτηκα και προχθές με την Ειρήνη Παπά:
Δεν είδα πουθενά έστω μια φωτογραφία τους από τα πρόσφατα χρόνια.
Και οι δύο πέθαναν σε κάπως μεγάλη ηλικία, η Παπά περισσότερο, αλλά θα νόμιζε κανείς ότι ο χρόνος γι αυτές σταμάτησε πενήντα χρόνια νωρίτερα.
Σκεφτόμουν, λοιπόν, ότι αν πεθάνουν -που θα πεθάνουν κάποια στιγμή- η Μέριλ Στριπ, ή η Τζούντι Ντεντς, ή η Έλεν Μίρεν, κ.λπ., ναι φυσικά θα παίξουν και παλιές τους φωτό, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ ότι τα διεθνή Μέσα θα τρέξουν την είδηση με φωτογραφίες 50 ετών και μόνο…
Εδώ πάλι, η μόνη που εγώ θυμάμαι να γερνάει, αυτό το πάρα πολύ νομοτελειακό πράγμα δηλαδή, είναι η Ντίνα Κώνστα. Οκ και η Ζωή Λάσκαρη, η οποία κακοποίησε αρκετά την εικόνα της προσπαθώντας όχι να μεγαλώσει καλά, αλλά να μην μεγαλώσει ποτέ.
Πράγμα το οποίο είναι ανέφικτο και προσωπικά δεν βλέπω και γιατί να είναι επιθυμητό.
Γιατί, λοιπόν, στην Ελλάδα οι (κυρίως) γυναίκες ηθοποιοί μένουν ξεχασμένες στο χρόνο;
Πρώτον διότι παύουν να είναι ενεργές. Δεν παράγεται ούτε σινεμά, ούτε τηλεόραση, ούτε καν θέατρο που να ευνοεί τη συνέχεια της καριέρας τους. Κι αν παράγεται είναι περιορισμένο.
Γενικά δεν παράγεται πολιτισμός στο επίπεδο αυτό, ώστε να χωράει σε μια συνέχεια το έμψυχο υλικό και υπάρχει μια διαρκής ανάγκη για το νέο, το φρέσκο, το φτηνό ενδεχομένως, η οποία αναγκαστικά παραγκωνίζει τους παλιούς.
Γενικά δεν παράγεται τίποτα που να αξιοποιεί την εμπειρία ως κεφάλαιο στα καθ’ ημάς.
Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις αλλά δεν είναι εκεί το θέμα μας.
Δεύτερον, διότι σαν κοινωνία που δεν έχει πραγματικά εκσυγχρονιστεί ποτέ, παραμένουμε φοβικοί με το γήρας.
Ούτως ή άλλως είμαστε προσκολλημένοι στην επιφανειακότητα της εικόνας και η εικόνα αυτή στο συλλογικό μας μυαλό ταυτίζεται με τη νεότητα.
Έπεσα πριν από λίγο, όπως τα σκεφτόμουν αυτά, πάνω σε ένα ποστ στο οποίο τρεις γυναίκες (προφανώς φίλες μεταξύ τους), γύρω στα 45, καυτηρίαζαν πολύ αυστηρά την «ψευτιά των σόσιαλ» και τις νέες κοπέλες που βάζουν ξερωγώ εξτένσιον και ψεύτικες βλεφαρίδες και «δεν είναι ο εαυτός τους».
Στο μεταξύ στις φωτογραφίες τους, και οι τρεις, είναι τόσο φιλτραρισμένες που φαίνονται σαν 15χρονα με πρόωρη γήρανση…
Η Ειρήνη Παπά, που ήταν ειδική περιπτωσάρα, είχε πει ότι «εγώ δεν θα γεράσω ποτέ» κ όταν την έκραξαν, το εξήγησε: «Δεν μου επιτρέπεται να γεράσω».
Παρόλα αυτά, το προσπάθησε. Και όταν το προσπάθησε, πέρασε στο περιθώριο. Στον αντίποδα, η Σοφία Λόρεν γύρισε ταινία πέρυσι, ως αυτό που είναι: Μια θεαματικότατη γηραιότατη γυναίκα.
Τα σκέφτομαι πολύ όλα αυτά τον τελευταίο καιρό, ζούμε και μεγαλώνουμε σε μια κουλτούρα που ακόμη δεν έχει ξεφύγει, νομίζω, παρά ελάχιστα από τη λογική της «χήρας με τα μαύρα και το τσεμπέρι», μια κουλτούρα στην οποία υπερβολικά σύντομα στη ζωή σου οφείλεις να γίνεσαι σε ένα βράδυ «θείτσα» ή «γιαγιάκα» και να το δείχνεις με όλα: Πώς ντύνεσαι, πώς εργάζεσαι, που πηγαίνεις, κ.λπ.
Σε μια κουλτούρα η οποία σε πηγαίνει απ’ ευθείας από το στάτους «αντικείμενο του πόθου», σε αυτό της σχεδόν ολοκληρωτικής απόσυρσης.
Λες και δεν υπάρχουν άλλα.
Προσωπικά δεν είμαι καθόλου αυτής της λογικής, απολαμβάνω πάντα τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες στις οποίες οι άνθρωποι της λεγομενης «τρίτης ηλικίας» (σιχαμένη έκφραση) κινούνται, ζουν και χαίρονται, συνεχίζουν να δημιουργούν ή απλώς χαζολογάνε όπως όλοι οι υπόλοιποι.
Το βλέπεις στο Παρίσι, στις σκανδιναβικές πόλεις, ακόμη και στην Ιταλία -από τη Ρώμη και πάνω. Για την Αμερική δεν το συζητώ καν, στα 80 κάνουν τον πέμπτο γάμο.
Προφανώς είναι και οικονομικό το θέμα, μην το κουβεντιάσουμε καν. Αλλά και η οικονομική απαξίωση των ηλικιωμένων ανθρώπων, είναι μέρος της γενικότερης κατάστασης και αντίληψής μας.
Τέλος πάντων, μας έχει φάει η εικόνα, όλους ανά φάσεις, είναι δύσκολο πράγμα να απεμπλακείς από την εικόνα όταν απουσιάζει σχεδόν τελείως από γύρω σου η ουσία και η εκτίμησή της.
Εγώ παλεύω με αυτό πάρα πολύ, να βρω τη θέση μου με ουσία μέσα στην αυτοκρατορία του εύκολου, του γρήγορου, του επιφανειακού, τελικά του «ό,τι μάς γυαλίσει και μόνο», δεν πολυβλέπω φως εδώ που μας πέταξε η τύχη, αλλά εντάξει, δεν υπάρχει μόνο το εδώ.
Έγραψα και κάτι γι αυτό, προχθές που πέθανε η Ειρήνη Παπά, άμα θέλετε το διαβάζετε.