NewsEdit «Εκτίμηση κατάστασης και διαχείριση αστικών δένδρων» ήταν ο τίτλος του σεμιναρίου που πραγματοποιήθηκε στις 11, 12 και 13 Νοεμβρίου 2022 και απευθυνόταν σε γεωτεχνικούς και εταιρείες με αντικείμενο εργασίας το αστικό δένδρο.
Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες προστρέξαμε στο σεμινάριο που διοργάνωσε η Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Γεωτεχνικών και Επιχειρήσεων Πρασίνου (ΠΕΕΓΕΠ) με την ελπίδα να μάθουμε κάτι παραπάνω από το να εφαρμόζουμε πρακτικές που στόχο έχουν να καταστήσουν τα δένδρα της πόλης ασφαλή, αλλά και λιγότερο “ενοχλητικά”.
Ωστόσο βρεθήκαμε απροετοίμαστοι και σταθήκαμε έκπληκτοι μπροστά στο κόσμο που ανοίγεται όταν παρατηρείς και αξιολογείς τα δένδρα με “τα μάτια του δένδρου”. Ξεχνάμε ότι τα δένδρα είναι ζωντανοί οργανισμοί και οι πόλεις δεν είναι το φυσικό τους περιβάλλον. Αντιθέτως, το αστικό περιβάλλον είναι πολύ εχθρικό για αυτά, η ζωή τους σε αυτό παρουσιάζει πολυάριθμες δυσκολίες και όπως είπε και ο βασικός εισηγητής του σεμιναρίου Giovanni Morelli “τα δέντρα είναι φυλακισμένα μέσα στις πόλεις”.
Στο σεμινάριο θυμηθήκαμε βασικές αρχές φυσιο-μορφολογικής ανάπτυξης του δένδρου και μάθαμε να εκτιμάμε τους χειρισμούς που έχει δεχτεί στο παρελθόν, διαβάζοντας τη γλώσσα του σώματος του. Καρατομήσεις στη κόμη και στο ριζικό σύστημα αφήνουν τα δένδρα “ανάπηρα” και απαιτούνται ειδικοί κλαδευτικοί χειρισμοί επί σειρά ετών, προκειμένου να αποκτήσουν τη σταθερή δομή που θα είχαν αν δεν είχαν δεχτεί τέτοιου είδους επεμβάσεις.
Οι κλαδευτικοί χειρισμοί θα πρέπει να γίνονται από επαγγελματίες φροντίδας δένδρων. Οι δενδροκόμοι/γεωτεχνικοί σε συνέργεια με τους εξειδικευμένους κλαδευτές, είναι σε θέση να προβλέψουν τις αντιδράσεις του δένδρου σε κάθε πιθανό χειρισμό και κατά συνέπεια να επιλέξουν τους χειρισμούς που θα δώσουν δένδρα με σταθερή σκελετοδομή.
Αντιληφθήκαμε πως χρόνια τώρα εφαρμόζονται τεχνικές κλάδευσης, που αν αποσκοπούσαν στην αύξηση της παραγωγής καρπών ή βιομάζας, θα κρίνοντας επιτυχείς, όμως στην πραγματικότητα τέτοιου είδους τεχνικές αποδυναμώνουν το δένδρο, μειώνουν το χρόνο ζωής του, το καθιστούν πιο ευάλωτο σε ασθένειες, πιο εύθραυστο και εν τέλει πιο επικίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια.
Αν θέλουμε δένδρα υγιή και κατ΄ επέκταση ασφαλή θα πρέπει να τα ενοχλούμε κατά το ελάχιστο δυνατό, αποφεύγοντας παρεμβάσεις τόσο στο ριζικό τους σύστημα όσο και στην κόμη τους.
Μάθαμε πως εκτός από την απλή οπτική παρατήρηση υπάρχουν τρόποι -διαγνωστικά πρωτόκολλα- που μπορούν δώσουν αξιόπιστες απαντήσεις σε ότι αφορά την εκτίμηση του κινδύνου ενός δένδρου.
Τα διαγνωστικά πρωτόκολλα βασίζονται είτε σε απεικονιστικά εργαλεία όπως η ηχητική τομογραφία είτε σε μηχανικούς ελέγχους όπως οι δοκιμές έλξης.
Χρησιμοποιώντας τέτοιου είδους πρωτόκολλα υπάρχει το ενδεχόμενο κάποια δένδρα να κριθούν ανίκανα να αντέξουν σε σοβαρές ανεμοπιέσεις, μεγάλα φορτία χιονιού ή ισχυρές βροχοπτώσεις.
Η ασφάλεια των ανθρώπων προέχει και είναι ξεκάθαρο ότι τα δένδρα που έχουν κριθεί επικίνδυνα, βάσει αξιόπιστων πρωτόκολλων εκτίμησης κινδύνου, θα πρέπει να απομακρύνονται.
Όμως ποιοι είναι εκείνοι που θα αποφασίσουν για την “τύχη ενός δένδρου”; Οι αιρετοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που απαρτίζουν τις Επιτροπές Ποιότητας Ζωής και τα Δημοτικά Συμβούλια(τα όργανα εκείνα που εκ του Νόμου είναι αρμόδια να λαμβάνουν αποφάσεις για την κοπή ή την μη κοπή των δένδρων); Οι πολίτες που πιέζουν με κάθε τρόπο για επαναλαμβανόμενα κλαδέματα στο πεζοδρόμιό τους ώστε να είναι «καθαρό»; Ή οι Γεωτεχνικοί (Γεωπόνοι, Δασολόγοι κ.α.) που βρίσκονται στους Δήμους αφού τους δοθούν τα κατάλληλα εργαλεία;
Όλες αυτές τις μέρες γίναμε κοινωνοί γνώσεων και τεχνικών που εφαρμόζονται σε πολλές χώρες της Ευρώπης, διαπιστώνοντας με θλίψη ότι έχουμε τεράστιες τεχνοπολιτιστικές διαφορές και πολύ δρόμο μέχρι να εφαρμοστούν αυτές και στη χώρα μας.
Ο Giovani Morelli ανέφερε παραδειγματικά ότι στη Ιταλία υπάρχουν δένδρα-μνημεία τα οποία προστατεύονται σε επίπεδο Περιφέρειας, με κόστος που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 20.000 ευρώ ετησίως, ανά δένδρο.
Υπάρχουν υλοποιήσιμες προτάσεις;
Αν θέλουμε να έχουμε πόλεις ανθεκτικές και βιώσιμες θα πρέπει τα δένδρα να αντιμετωπίζονται ως ζωντανοί οργανισμοί με δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή διαβίωση και όχι σαν διακοσμητικά στοιχεία της πόλης ή ακόμη χειρότερα σαν ενοχλητικά εμπόδια.
Το αστικό πράσινο θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για τους δημόσιους διαχειριστές, με την αρχή να γίνεται από τους εμβληματικούς Δήμους της Χώρας όπως ο Δήμος Αθηναίων. Οι μεγάλοι Δήμοι της χώρας με τους περισσότερους πόρους είναι αυτοί που μπορούν να λειτουργήσουν σαν εφαρμοστές της καινοτομίας και όχι όπως τελευταία, ως αντι-παραδείγματα.
Η διάθεση πόρων είναι απαραίτητη για το σχεδιασμό προγραμμάτων φροντίδας και διαχείρισης των δένδρων, προγραμμάτων που θα σχεδιαστούν από εξειδικευμένους επιστήμονες και θα υλοποιηθούν από ειδικά εκπαιδευμένους εργαζόμενους, με κύριο στόχο την εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών συνθηκών ανάπτυξης τους.
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη δόμηση προγραμμάτων διαχείρισης, που θα αντιπροσωπεύουν τις ανάγκες των δένδρων κάθε πόλης είναι :
Α) η καταγραφή-αποτύπωση του φυτικού υλικού των πάρκων και των δενδροστοιχιών, η οποία θα συνοδεύεται από σημαντικές πληροφορίες όπως η ακριβής θέση του δένδρου, το είδος, η ηλικία, η φυτουγειονομική του κατάσταση και
Β) η αξιολόγηση της επικινδυνότητας ανά περιοχή μέσα σε κάθε Δήμο, με βάση συγκεκριμένα μοντέλα αξιολόγησης.
Η ενημέρωση, η εκπαίδευση και κυρίως η έμπρακτα ορθή διαχείριση των δένδρων με μείωση των επεμβάσεων σε αυτά, ελπίζουμε ότι σε βάθος χρόνου θα επιφέρουν αλλαγή νοοτροπίας και ότι τα δένδρα θα αποκτήσουν τη θέση που τους αξίζει μέσα στις πόλεις.
Ελένη Νατιώτη
Γεωπόνος Δήμου Νέας Σμύρνης
Παναγιώτης Σκοτειδάκης
Γεωπόνος
Πρώην Πρόεδρος Ι.Γ.Ε.
