NewsEdit Το «gaslighting»- η προσπάθεια χειραγώγησης κάποιου- είναι η λέξη της χρονιάς για το λεξικό Merriam-Webster.
Οι αναζητήσεις για τη λέξη αυτή στη διαδικτυακή έκδοση του λεξικού αυξήθηκαν κατά 1.750% φέτος, σε σύγκριση με μία χρονιά νωρίτερα. Όμως δεν ήταν ένα συγκεκριμένο γεγονός που προκάλεσε αυτή την έκρηξη αναζητήσεων, όπως συμβαίνει συνήθως με τη λέξη που επιλέγεται κάθε χρονιά.
«Είναι μία λέξη που αναδύθηκε τόσο γρήγορα στην αγγλική γλώσσα, ιδιαίτερα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, που στην πραγματικότητα αποτέλεσε έκπληξη για πολλούς από εμάς», δήλωσε ο Πίτερ Σοκολόφσκι, του Merriam-Webster, μιλώντας στο Associated Press. «Ήταν μία λέξη που την αναζητούσαν τακτικά, κάθε ημέρα του χρόνου», πρόσθεσε.
Τι είναι το «Gaslighting»
Ο ορισμός του λεξικού για το gaslighting είναι πως πρόκειται για την ψυχολογική χειραγώγηση ενός ατόμου, συνήθως για μεγάλο χρονικό διάστημα που έχει ως συνέπεια «το θύμα να αμφισβητεί την εγκυρότητα των δικών του σκέψεων, την αντίληψη της πραγματικότητας ή τις αναμνήσεις του και συνήθως οδηγεί σε σύγχυση, απώλεια αυτοπεποίθησης και αυτοσεβασμού, αβεβαιότητα για τη συναισθηματική ή πνευματική σταθερότητα κάποιου και εξάρτηση από τον δράστη».
Πρόκειται για μια τακτική που δεν χρησιμοποιείται μόνο από συντρόφους, σε κακοποιητικές σχέσεις. Μπορεί να παρατηρηθεί σε κάθε είδους σχέσεις- για παράδειγμα οικογενειακές ή φιλικές- να αποτελέσει εταιρική τακτική ή τρόπο παραπλάνησης της κοινής γνώμης. Επίσης, ο όρος gaslighting χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που κάποιος γιατρός απαντά σε ασθενή για παράδειγμα «όλα είναι στο μυαλό σου», σε ό,τι αφορά τα συμπτώματα ή τη νόσο του.
Πώς μοιάζει;
Το gaslighting είναι μια εξαιρετικά ύπουλη μέθοδος κακοποίησης που συχνά περνά απαρατήρητη από το θύμα. Είναι έτσι κι αλλιώς διακριτική και συνήθως ξεκινά αργά και σταδιακά εξελίσσεται. Για να μπορέσεις να το αναγνωρίσεις, έχε στο νου σου πρώτα από όλα μερικές από τις πιο συνηθισμένες τακτικές χειραγώγησης:
Άρνηση της πραγματικότητας
Ο δράστης κάνει ότι δεν θυμάται κάτι που έκανε ή είπε και σε κατηγορεί ότι όλα είναι στο μυαλό σου.
Υποβάθμιση του προβλήματος
Αν σε βγάζει διαρκώς υπερβολική, δεν αποκλείεται να είσαι θύμα gaslighting. Σε αυτή την περίπτωση, ουσιαστικά στόχος του είναι να σε κάνει να πιστέψεις πως τα δικά σου όρια, σκέψεις και απόψεις έχουν μικρότερη σημασία από τα δικά του. Εκείνος αξιολογεί αν υπάρχει πρόβλημα όχι εσύ.
Έλλειψη κατανόησης
Δεν έχει κανένα στόχο να συμβιβαστείτε σε μια μέση λύση. Αρνείται να ακούσει τα δικά σου συναισθήματα και σκέψεις, ενώ δεν μοιράζεται ούτε τα δικά του.
Υπεκφυγές
Αντί να συζητήσει το θέμα που θέτεις προσπαθεί να το αποφύγει και να ξαναπάρει τον έλεγχο της κατάστασης. Για παράδειγμα σε εγκαλεί για ένα άλλο ζήτημα ή ακόμη και για την ίδια την επιμονή σου σε μια συζήτηση που δεν έχει τελείωσει.
Φυσικά, τίποτα από τα παραπάνω δεν συνιστά από μόνο του gaslighting. Όμως αν όλα ή κάποια από αυτά τα στοιχεία εμφανίζονται διαρκώς είναι πολύ πιθανό να σου συμβαίνει στ’ αλήθεια.
Άλλο ένα πράγμα που μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις, είναι οι τυχόν αλλαγές στη δική σου ψυχολογία.
Για παράδειγμα, αν είσαι θύμα gaslighting ενδέχεται να:
- Νιώθεις συνέχεια μπερδεμένη κι αμφισβητείς τον εαυτό σου
- Θυμάσαι ότι κάτι συνέβη με έναν συγκεκριμένο τρόπο, όμως ο σύντροφός σου επιμένει ότι τα πράγματα έγιναν αλλιώς
- Αισθάνεσαι άγχος και αβεβαιότητα για τις αναμνήσεις σου και δυσκολεύεσαι να προγραμματίσεις πράγματα για το μέλλον
- Έχεις ενοχλητικά συναισθήματα, όμως ο σύντροφός σου δεν σου επιτρέπει να ασχοληθείς μαζί τους
- Βρίσκεις δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του, ενίοτε κατηγορώντας τον εαυτό σου.
- Ο σύντροφός σου σε κατηγορεί για κάθε πρόβλημα που προκύπτει
- Νιώθεις τακτικά την ανάγκη να απολογηθείς, ακόμη και σε ανθρώπους εκτός της σχέσης, για πράγματα που στην πραγματικότητα δεν αποτελούν πρόβλημα
Πώς θα το αντιμετωπίσεις:
Πρώτα από όλα πάρε τις αποστάσεις σου και «άκου» τα συνασθήματά σου. Υπάρχει λόγος που αισθάνεσαι θλίψη ή θυμό. Ο εαυτός σου κάτι προσπαθεί να σου πει.
Όταν σιγουρευτείς ότι υφίστασαι gaslighting, μίλα σε κοντινούς σου ανθρώπους για την κατάσταση – αλλά και στον ίδιο τον θύτη. Και ιδανικά, φύγε. Οι άνθρωποι μπορεί και να αλλάζουν ενίοτε, όταν όμως κάποιος μας κακοποιεί με οποιονδήποτε τρόπο, το καλύτερο για εμάς είναι να μην του δώσουμε καν την ευκαιρία να το αποδείξει.
Οι κορυφαίες αναζητήσεις
Το Merriam-Webster διαλέγει τη λέξη της χρονιάς με βάση τις αναζητήσεις. Δεν γίνεται διάκριση των λόγων για την αναζήτηση, π.χ. μπορεί να πρόκειται απλά για έναν έλεγχο ορθογραφίας.
Το gaslighting ήταν όλο το 2022 ανάμεσα στις 50 κορυφαίες λέξεις που αναζητούσαν οι χρήστες του λεξικού. Ο όρος προέρχεται από το θεατρικό «Gas Light», που έγραψε ο Πάτρικ Χάμιλτον το 1938 και μεταφέρθηκε δύο φορές στον κινηματογράφο. Σε αυτή ο πρωταγωνιστής προσπαθεί να κάνει τη σύζυγό του να αμφισβητήσει τη λογική της, αρνούμενος πράγματα που όντως συμβαίνουν.
Πίσω από το gaslighting, δεύτερη λέξη της λίστας του 2022 είναι ο «ολιγάρχης», λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και ακολουθεί η Όμικρον, η μετάλλαξη του κοροναϊού. Πέρυσι, η λέξη της χρονιάς για το Merriam-Webster ήταν το εμβόλιο.