Χρόνης Διαμαντόπουλος Στις 19/07/2022 η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής του 2021, ότι ο πληθυσμός της χώρας μας είναι 10.432.481 μόνιμοι κάτοικοι.
Ο πληθυσμός αυτός είναι κατά 6,2% μειωμένος σε σχέση με τον μόνιμο πληθυσμό της απογραφής του 2011 ο οποίος ήταν 11.123.392 μόνιμοι κάτοικοι και ήταν στο μέγιστο σημείο του, δεδομένου ότι μέχρι το συγκεκριμένο έτος ο πληθυσμός της χώρας μας συνεχώς αυξάνονταν. Το 2011 το 50,9% (5.669.948) του πληθυσμού ήταν γυναίκες και το 49,1% άνδρες (5.453.444), ενώ στην απογραφή του 2021 οι άνδρες ήταν το 48,6% (5.075.249) μειωμένοι κατά 6,9% και οι γυναίκες το 51,4% (5.357.232) μειωμένες κατά 5,5%.
Στην απογραφή του 2011 το 14,6% του πληθυσμού ήταν ηλικίας 0-14 ετών, το 66,6% ηλικίας 15-64 ετών και το 19,3% ηλικίας 65 ετών και άνω. Αντίστοιχα μετά από 10 έτη η ηλικιακή δομή του πληθυσμού της χώρας μας είχε διαμορφωθεί ως εξής 14,1% ηλικίας 0-14 ετών, 63,7% ηλικίας 15-64 ετών και 22,2% ηλικίας 65 ετών και άνω. Το 2011 η φυσική κίνηση του πληθυσμού, δηλαδή η διαφορά γεννήσεων και θανάτων, ήταν αρνητική κατά 4.671 άτομα αφού ο αριθμός των θανάτων (111.099) υπερτερούσε για πρώτη φορά μετά το 2002, των γεννήσεων (106.428). Από το 2011 και μετά για 10 συνεχόμενα έτη ο ετήσιος αριθμός των θανάτων ξεπερνά τον ετήσιο αριθμό γεννήσεων με αποτέλεσμα το 2021 η φυσική κίνηση του πληθυσμού να είναι αρνητική κατά 58.240 άτομα αφού οι θάνατοι ήταν 143.586 αυξημένοι κατά 29,2% σε σχέση με τον αριθμό θανάτων του 2011 και οι γεννήσεις μόλις 85.346 μειωμένες κατά 19,8% σε σχέση με το 2011 (βλ. Διάγραμμα 1).
Διάγραμμα 1
Σε10 χρόνια ο πληθυσμός της χώρας μας απώλεσε 690.911 κατοίκους. Παράλληλα, ο νόμιμος πληθυσμός (δυνατότητα συμμετοχής στη διαδικασία του εκλέγειν και εκλέγεσθαι) της χώρας μας στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα μειώθηκε κατά 187.397 άτομα. Συγκεκριμένα, ο νόμιμος πληθυσμός της χώρας το 2011 ήταν 9.904.286 κάτοικοι, ενώ με την απογραφή του 2021 που ανακοινώθηκε στις 29/12/2022, ο νόμιμος πληθυσμός της χώρας μας υπολογίστηκε σε 9.716.889 κατοίκους μειωμένος κατά 1,9% σε σχέση με αυτόν του 2012. Συγκρίνοντας τα πληθυσμιακά στοιχεία των «μόνιμων» και των «νόμιμων» κατοίκων των ετών 2011 και 2021 παρατηρούμε ότι το 2011 ο μόνιμος πληθυσμός υπερτερούσε του «νόμιμου» πληθυσμού κατά 1.219.106 κατοίκους, ενώ αντίστοιχα το έτος 2021 ο μόνιμος πληθυσμός υπερτερούσε του «νόμιμου» κατά 715.569 κατοίκους. Δηλαδή, από συνολικά 690.911 κατοίκους που μειώθηκε ο πληθυσμός της χώρας μας, οι 187.397 κάτοικοι ήταν «νόμιμος» πληθυσμός και οι 503.514 «μόνιμος» πληθυσμός. Επιπλέον, στο ίδιο χρονικό διάστημα της δεκαετίας 2011 – 2021, ο ολικός δείκτης γονιμότητας μειώθηκε από 1,4 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία σε 1,32 παιδιά. Επίσης, το προσδόκιμο ζωής στη γέννηση για τους άνδρες αυξήθηκε από 78 έτη το 2011 σε 79 έτη το 2021 και αντίστοιχα για τις γυναίκες από 83,6 έτη σε 84,5 έτη. Η συνολική ηλικιακή διάμεσος (μέση ηλικία) του πληθυσμού αυξήθηκε από τα 41,5 έτη στα 45,5 έτη ηλικίας και ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων (πληθυσμός ατόμων ηλικίας 65 και άνω προς τον πληθυσμό ατόμων ηλικίας 15-64 ετών) αυξήθηκε από το 29,2% το 2011 στο 36,1% το 2021.
Με άλλα λόγια, αυτός ο δείκτης που αποτελεί ένα δείκτη γήρανσης του πληθυσμού αυξήθηκε κατά περίπου 7 ποσοστιαίες μονάδες την δεκαετία (2011-2021). Στις δημογραφικές προβολές της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostatτο 2009 προβλέπονταν ότι ο πληθυσμός της χώρας μας το 2060 θα ήταν 11 εκατ. άτομα, ενώ στις πιο πρόσφατες αντίστοιχες δημογραφικές προβολές (2019) προέβλεπαν ότι ο πληθυσμός της χώρας μας το 2070 θα είναι 8,6 εκατ. άτομα. Επιπλέον, το εργατικό δυναμικό της χώρας μας στην δεκαετία 2011 – 2021 μειώθηκε κατά 266.000 άτομα από 4,936 εκατ. άτομα σε 4,670 άτομα το 2021 (βλ. Διάγραμμα 2) παραμένοντας περίπου στο ίδιο επίπεδο4,680 εκατ. και τον Δεκέμβριο του 2022.
Διάγραμμα 2
Η μείωση του πληθυσμού είναι αναπόφευκτη πια δεδομένου ότι τόσο η ηλικιακή δομή του πληθυσμού, όσο και οι γυναίκες που είναι σε αναπαραγωγική ηλικία ακόμα κι εάν αυξάνονταν ο δείκτης γονιμότητας στο 1,7 από 1,3 παιδιά που είναι σήμερα, δεν θα αποτρέπονταν η μείωση του πληθυσμού. Όμως είναι δυνατόν να ανακοπεί ο ετήσιος ρυθμός μείωσης του πληθυσμού και να μην μειωθεί ο πληθυσμός κάτω από τα 9,5 εκατ. άτομα.
Στην κατεύθυνση αυτή μια ολοκληρωμένη δημογραφική πολιτική (συνδυασμός οικονομικών, κοινωνικών και δημογραφικών μέτρων)που θα αυξήσει τον δείκτη γονιμότητας στο 1,7 παιδιά ανά γυναίκα σε αναπαραγωγική ηλικία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ο πληθυσμός της χώρας μας το 2070 να είναι 9,5 εκατ. άτομα και όχι 8,6 εκατ. άτομα που είναι η εκτίμηση εάν συνεχιστεί ο ρυθμός μείωσης του πληθυσμού που παρατηρείται την τελευταία 10-ετία στη χώρα μας.
Των
Σάββα Γ. Ρομπόλη
Ομότ. Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου
Βασίλειου Γ. Μπέτση
Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου