NewsEdit Η ανακοίνωση του αποτελέσματος για τον διαγωνισμό για την επέκταση τους Αρχαιολογικού Μουσείου, και ο τρόπος που παρουσιάζεται το αποτέλεσμα, καταδεικνύει κατά τη γνώμη ακόμα μια φορά το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε στην Ελλάδα όταν μιλάμε για την αρχιτεκτονική, την πόλη, τον δημόσιο χώρο, τα έργα που σχεδιάζονται και μας αφορούν όλους.
Του Χάρη Χεϊζάνογλου*
Αρχικά, οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί, ειδικά για τόσο μεγάλα έργα, πρέπει να γίνονται και να είναι ανοιχτοί, τα προϊόντα τους δημόσια, και να αποτελούν κομμάτι μιας ανοιχτής συζήτησης, όχι μόνο μεταξύ ειδικών αλλά μέσα στην κοινωνία. Δεν βάζω τον όρο διαβούλευση γιατί κάνει τα πράγματα πιο σύνθετα, αλλά σε κάθε περίπτωση τα έργα που στοχεύουν στην κοινωνία προϋποθέτουν την συμμετοχή της με κάποιο τρόπο.
Από εκεί και πέρα υπάρχει μια απόφαση επέκτασης του Αρχαιολογικού Μουσείου, με βάση τις ανάγκες που προκύπτουν. Η απόφαση είναι για επέκταση και όχι για μεταφορά ή κάτι άλλο. Ουσιαστικά δηλαδή η ιδέα είναι ότι το Μουσείο παραμένει εκεί που είναι και επεκτείνεται με κάποιο τρόπο το κτίριο. Δεν γνωρίζω αν αυτή η απόφαση ελήφθη από την Υπουργό, κάποια επιτροπή, από το Μουσείο κλπ αλλά κι αυτό ακόμα είναι ένα ερώτημα για εμένα. Το ποιος δηλαδή και πώς κρίνει προκαταβολικά αν γίνεται να επεκταθεί in situ ένα μουσείο, με τι κόστος, τί συνέπειες κλπ. Αυτό το ερώτημα μπορεί να έχει κάποια πολύ λογική και έντιμη απάντηση, απλά λέω ότι δεν είναι προφανής, και όταν επικοινωνείς την απόφαση της επέκτασης και της διοργάνωσης ενός διαγωνισμού για τον σχεδιασμό της, πρέπει να λες και πώς ελήφθη, με ποιο σκεπτικό κλπ.
Εδώ αντί για εξηγήσεις, απαντήσεις κλπ έχουμε και πάλι μια διαδικασία black box, όπου καλούνται δέκα γραφεία να σχεδιάσουν σε έναν κλειστό διαγωνισμό, μια επιτροπή έξι ατόμων αποφασίζει και το Υπουργείο ανακοινώνει το αποτέλεσμα απλά δημοσιεύοντας ένα ρέντερ και ένα κείμενο που είναι περισσότερο διαφημιστικό παρά ενημερωτικό!
Εύλογα, απολύτως εύλογα, με την πρώτη εικόνα αρχίζει και η αμφισβήτηση ακριβώς γιατί η διαδικασία που έχει προηγηθεί είναι τόσο ερμητικά κλειστή, που αφενός κανείς δεν είναι διατεθειμένος να την εμπιστευθεί, αφετέρου κανείς δεν είναι διατεθειμένος να υπερασπιστεί το αποτέλεσμά της, ακόμα κι αν τα γραφεία που συμμετείχαν στον διαγωνισμό είναι βραβευμένα με Pritzker!
Όταν λοιπόν μετά από αυτή τη διαδικασία, έρχεσαι και δείχνεις στον κόσμο απλά μια εικόνα που επιχειρεί να κρύψει περισσότερα πράγματα από όσα δείχνει, αντιμετωπίζοντας ένα έργο που είναι επέκταση του σημαντικότερου και πιο ιστορικού Μουσείου της χώρας σου, με εκθέματα παγκόσμιας ακτινοβολίας, σαν διαφημιστικό promo ενός νέου δημόσιου χώρου (ενώ δεν είναι αυτό), τότε μοιραία εισπράττεις την αμφισβήτηση.
Καθαρά αρχιτεκτονικά τώρα, περιμένοντας να δω το σύνολό της πρότασης την οποία δεν θέλω να αμφισβητήσω προκαταβολικά, δύο πράγματα:
Ο χώρος μπροστά από το Αρχαιολογικό Μουσείο, είναι ίσως από τα ελάχιστα σημεία της Αθήνας που υπάρχει μια οπτική και χωρική συνέχεια, που υπάρχει ένας δημόσιος χώρος σχεδιασμένος, που μπορεί κανείς να κινηθεί ανεμπόδιστα. Υπάρχει πράσινο, υπάρχουν φοίνικες και είναι από τα ελάχιστα σημεία που αισθάνεσαι ότι είσαι σε ένα σημείο που μπορείς να σταθείς. Δεν ξέρω αν είναι αναγκαία η δημιουργία ενός νέου χώρου για την υλοποίηση και εξυπηρέτηση της επέκτασης. Ωστόσο αν είναι, τότε ζητούμενο πρέπει να είναι η διατήρηση κατά το δυνατόν της οπτικής και χωρικής συνέχειας και η επέκτασή της, ενδεχομένως προς την Τοσίτσα και σε σύνδεση με το Πολυτεχνείο, ενδεχομένως με συνολικότερες πολεοδομικές παρεμβάσεις κλπ που θα είχαν σαν πυρήνα τις δύο μεγάλες αυτές χρήσεις και τα εμβληματικά κτίρια που τις στεγάζουν. Δεν μπορώ να καταλάβω από αυτό που βλέπω αν η πρόταση στοχεύει σε αυτό ή αν δημιουργεί ένα νέο χωρικό “απόσπασμα”. Προσωπικά δεν θα το ήθελα αλλά θα περιμένω να δω δημοσιευμένη την πρόταση στο σύνολό της και θα επανέλθω.
Από εκεί και πέρα, επειδή το βλέπω να έρχεται στα σχόλια, να ξεκαθαρίσω ότι δεν θα μπω σε μια κριτική της “αισθητικής” της μιας δημοσιευμένης εικόνας και θα πώ όπως πάντα ότι αυτό είναι υποκειμενικό. Σε καθένα η εικόνα που βλέπει μπορεί να αρέσει ή όχι, η ουσία είναι ότι στην Αρχιτεκτονική και τον Πολεοδομικό σχεδιασμό παράγουμε χώρους, όχι μόνο εικόνες, και για την παραγωγή αυτών των χώρων έχουμε σχέδια, διαγράμματα, επιχειρήματα κλπ. Η εικόνα είναι εικόνα, η Αρχιτεκτονική είναι χώρος, λειτουργίες, άνθρωποι, δραστηριότητες κλπ κλπ.
*αρχιτέκτονας