ΠΑΝΟΣ ΖΕΡΒΑΣ Στις 22 Ιανουαρίου 1938 ο πενηνταοχτάχρονος δεινός πότης Κεμάλ Ατατούρκ (είχε γεννηθεί στη Θεσσαλονίκη το 1880) διαγνώστηκε με κίρρωση του ήπατος. Οι γιατροί του έδωσαν 9 μήνες ζωής, υπό την προϋπόθεση ότι θα έκανε αυστηρή δίαιτα, δεν θα έπινε και θα ξεκουραζόταν.
Λίγες μέρες αργότερα (2.2.1938) οι τοπικές αρχές της Προύσας έκαναν μια χοροεσπερίδα προς τιμήν του, στο δημαρχιακό μέγαρο. Ο Κεμάλ πήγε, αφού διέσχισε τους δρόμους της πόλης μέσα σε ανοιχτό αυτοκίνητο, υπό καταρρακτώδη βροχή.
Όταν έφτασε η ώρα του χορού, ο Κεμάλ ξεκίνησε έναν κύκλο με βαλς. Ο χορός του με τις κυρίες και η παρουσία του ενθουσίασαν τους παριστάμενους. Είχε πιεί λίγο και ήταν σε εύθυμη διάθεση. Ώσπου, διέταξε την ορχήστρα:
– Ζεϊμπέκικο!
Υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Μεχμέτ από το Αζερμπαϊτζάν, άρχισαν να παίζουν.
Αλλά ο χορευτής ήξερε τι ακριβώς ήθελε:
– Όχι… όχι αυτό… Το «Σαρί Ζεϊμπέκ!»
Περιγραφή αυτόπτη: «Άρχισε να εκτελεί τις φιγούρες του ηρωικού ζεϊμπέκικου, που θα
θάμπωνε ακόμα και τους εφέδες (τα παλικάρια) των νομών Οντεμισίου και Αϊδινίου. Ήταν μια αληθινή ιεροτελεστία παλικαριάς. Οι γιατροί του είχαν πει ότι, αν εφαρμόσει τις οδηγίες τους, θα ζήσει το πολύ εννιά μήνες, κι όμως, ο άνθρωπος αυτός χτυπούσε τα γόνατά του στο πάτωμα και χόρευε ζεϊμπέκικο».
Οι παριστάμενοι ήξεραν ότι ο Κεμάλ πεθαίνει. Βλέποντάς τον να χορεύει έτσι, πολλοί δάκρυσαν.
«Αυτός, λες και κατάλαβε τη λύπη, που εκφραζόταν με τα δάκρυα, λες κι ενοχλήθηκε απ’ αυτόν τον οίκτο, έβαλε πιο μεγάλη ορμή στο χορό του. Ο ήχος των γονάτων του, που χτυπούσαν το ξύλινο πάτωμα, έμοιαζε με μουγκρητό λιονταριού, που ήθελε να λυτρωθεί απ’ αυτά τα κλαμένα μάτια. Όταν η ορχήστρα τελείωσε τις τελευταίες νότες του ζεϊμπέκικου, άντρες και γυναίκες προσπάθησαν να κρύψουν τα δάκρυά τους με τα μεταξωτά μαντήλια τους και άρχισαν να γελάνε έντονα…»
Την άλλη μέρα, στο βαπόρι που τον πήγαινε στην Κωνσταντινούπολη, ο Ατατούρκ βογκούσε και διπλωνόταν από τον πόνο. Πέθανε στις 10 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς.
*
Πηγή ο Νέαρχος Γεωργιάδης (Ο ακρίτας που έγινε ρεμπέτης, Σύγχρονη Εποχή, 1999). Το τελευταίο (; ) ζεϊμπέκικο του Κεμάλ έχει γίνει μύθος στη γειτονική μας χώρα. Είχα εντοπίσει μια αναπαράστασή του και την είχα συμπεριλάβει σ’ ένα δικό μου θέμα για το «σπίτι του Κεμάλ», στη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν γνώριζα τότε τις λεπτομέρειες που είδαμε παραπάνω.
*
Το Sari Zeybek (Ο ξανθός ζεϊμπέκης) σε σημείο όπου μπορεί κανείς να δει τους στίχους,
στα τουρκικά :