ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Κι ενώ η συζήτηση για το πότε θα γίνουν οι εκλογές καλά κρατεί, ελάχιστοι ασχολούνται με το “μετά”, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Οι εκλογές με απλή αναλογική, με βάση τα σημερινά δεδομένα, θα γίνουν εντός του Απριλίου ή το αργότερο αρχές Μαΐου. Ανεξάρτητα από το ποιο κόμμα θα είναι πρώτο, είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να υπάρξει αυτοδυναμία σε αυτή, την πρώτη αναμέτρηση. Έτσι λοιπόν είτε θα προκηρυχθούν νέες εκλογές, αυτή τη φορά με ενισχυμένη αναλογική είτε θα επιδιωχθεί να υπάρξει κυβέρνηση συνεργασίας δύο ή περισσοτέρων κομμάτων.
Ο πρωθυπουργός έχει κατ’ επανάληψη δηλώσει ότι η Νέα Δημοκρατία επιδιώκει την αυτοδυναμία και άρα, εάν είναι πρώτο κόμμα, θα επιστρέψει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης και θα προκηρύξει νέες εκλογές. Αντίθετα, ο Αλέξης Τσίπρας δηλώνει πως εάν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έλθει πρώτος “ακόμη και με μία ψήφο διαφορά” θα επιδιώξει το σχηματισμό προοδευτικής κυβέρνησης συνασπισμού. Ταυτόχρονα όμως αποκλείει το σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας εάν το κόμμα του έλθει δεύτερο. Οπότε και πάλι πηγαίνουμε σε δεύτερη κάλπη.
Σε αυτές -τις σχεδόν βέβαιες- δεύτερες εκλογές, εάν και πάλι δεν υπάρξει αυτοδυναμία τότε το πρώτο κόμμα είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένο να προχωρήσει σε κυβερνητική συνεργασία με έναν ή περισσότερους εταίρους ώστε να μην συρθεί η χώρα και σε τρίτες κάλπες. Τα σενάρια πιθανών συνεργασιών έχουν παρατεθεί και αναλυθεί ξανά και ξανά σε όλες τους τις παραλλαγές: Με πρώτη τη Νέα Δημοκρατία θα μπορούσε θεωρητικά να υπάρξει συνεργασία είτε με το ΠΑΣΟΚ είτε με την Ελληνική Λύση είτε (μάλλον απίθανο) και με τους δύο. Με πρώτο τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα μπορούσε -και πάλι θεωρητικά- να συνεργαστεί είτε με το ΠΑΣΟΚ είτε με το Μέρα25 είτε και με τα δύο και σίγουρα όχι με το ΚΚΕ ή το κόμμα του Βελόπουλου.
Αυτά είναι τα κύρια σενάρια, χωρίς να αποκλείονται και εκπλήξεις όπως η συνεργασία του πρώτου κόμματος με ομάδες βουλευτών άλλων κομμάτων που θα ανεξαρτητοποιηθούν μετά την εκλογή τους, κάτι που είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει αλυσιδωτές συνέπειες στο πολιτικό σκηνικό.
Τα πράγματα ακούγονται απλά όμως δεν είναι καθώς οι μικρότεροι εταίροι θα πρέπει να ζυγίσουν με μεγάλη προσοχή τις αποφάσεις τους αλλά και τους όρους της όποιας συνεργασίας με τα μεγάλα κόμματο. Κι αυτό διότι η μέχρι τώρα εμπειρία, από το 1989 μέχρι και το 2019, είναι μάλλον πικρή για μικρότερα κόμματα που συμμετείχαν σε κυβερνήσεις συνεργασίας και είτε συρρικνώθηκαν (Συνασπισμός, ΚΚΕ μετά το ’89 – ΠΑΣΟΚ το 2012) είτε εξαφανίστηκαν εντελώς από την πολιτική σκηνή (ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ, ΑΝΕΛ).
Μοναδικό όπλο ενός μικρού κόμματος ώστε να έχει πιθανότητα να διασωθεί μίας κυβερνητικής συνεργασίας είναι να αυτοδεσμευτεί και ταυτόχρονα να δεσμεύσει και τον μεγάλο εταίρο με συγκεκριμένους προγραμματικούς όρους διακυβέρνησης που αν παραβιαστούν θα σημαίνουν τον «ξαφνικό θάνατο» της συνεργασίας άρα και την πτώση της κυβέρνησης.
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για την όποια κυβερνητική συνεργασία θα έχει σοβαρές συνέπειες και πιθανές επιπλοκές και στο άμεσο μέλλον. Και ας το εξηγήσουμε αυτό: Η θητεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη είχε τη σπάνια τύχη να είναι ανέφελη και με καθαρό ορίζοντα καθώς δεν μεσολαβούσαν άλλες εκλογικές αναμετρήσεις όπως αυτή για τις Περιφέρειες και τους Δήμους ενώ είχαν προηγηθεί οι Ευρωεκλογές αλλά ούτε και θέμα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας καθώς αυτή έγινε στις αρχές τις τετραετίας (22 Ιανουαρίου 2020) με νωπή ακόμη τη λαϊκή εντολή.
Τώρα τα πράγματα δεν είναι έτσι. Λίγους μήνες μετά τη δεύτερη (ή και την τρίτη;) κάλπη, τον ερχόμενο Οκτώβριο θα έχουμε εκλογές στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Κι εδώ αρχίζουν τα ζόρια.
Πως θα μπορούσαν να υπάρξουν συνεργασίες και κοινοί υποψήφιοι μεταξύ, π.χ. ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ εάν το δεύτερο συμμετέχει σε κυβερνητικό σχήμα με τη Νέα Δημοκρατία;
Αν πάλι η Νέα Δημοκρατία συνεργαστεί με την Ελληνική Λύση -κάτι που μέχρι σήμερα αποκλείει- τι θα γίνει αν η αντιπολίτευση (ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ΚΚΕ) κερδίσει σημαντικό αριθμό Περιφερειών και μεγάλων Δήμων;
Ανάλογα με τις συμμαχίες και τη σύνθεση του κυβερνητικού σχήματος μπορούν να τεθούν διαφορετικά ερωτήματα και διλήμματα για τα κομματικά επιτελεία μικρών και μεγάλων κομμάτων. Σχεδιασμοί και συμφωνίες που έχουν ήδη κλειστεί σε επίπεδο Περιφερειών και Δήμων μπορούν να τιναχτούν στον αέρα αμέσως μετά το σχηματισμό κυβέρνησης…
Και σαν να μην έφτανε ο σκόπελος των εκλογών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση τον Οκτώβριο του 2023, έρχεται και ο δεύτερος, την Άνοιξη του 2024: Οι Ευρωεκλογές!
Θα εκφραστεί η δυσαρέσκεια για τα πεπραγμένα της νέας κυβέρνησης (όποια κι αν είναι αυτή) πριν προλάβει να κλείσει χρόνο; Θα έχουμε άραγε επανάληψη του φαινομένου των Ευρωεκλογών του 2014 όταν με κυβέρνηση Σαμαρά πρώτος αναδείχθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ οδηγώντας τον λίγους μήνες μετά στην εξουσία; Τι ποσοστά θα πάρουν τα μικρότερα κόμματα που θα συμμετέχουν στο τότε κυβερνητικό σχήμα; Πόσο θα επηρεάσει η φθορά των εταίρων την κυβέρνηση;
Για να το κάνουμε συγκεκριμένο: Τι θα γίνει, για παράδειγμα, εάν το ΠΑΣΟΚ πάρει ένα 10-13% στις εθνικές εκλογές του 2023, συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνεργασίας είτε με τη ΝΔ είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και δει τα ποσοστά του στις Ευρωεκλογές να πέφτουν κάτω από το 10%; Πόσο μπορεί να αντέξει ένα ηττημένο κυβερνητικό σχήμα;
Βεβαίως, ο προβληματισμός για τους σκοπέλους των επερχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων το Φθινόπωρο του 2023 και την Άνοιξη του 2024 δεν αφορούν μόνο μία πιθανή κυβέρνηση συνεργασίας αλλά σε σημαντικό βαθμό και μία αυτοδύναμη κυβέρνηση αν τα ποσοστά γυρίσουν τούμπα.
Σε κάθε περίπτωση, οι πονοκέφαλοι στα επιτελεία όλων των κομμάτων, ανεξάρτητα του ποιο θα είναι πρώτο, δεύτερο, τρίτο ή τέταρτο, δεν πρόκειται να τελειώσουν την ημέρα τις ορκωμοσίας της επόμενης κυβέρνησης. Μάλλον τότε θα ενταθούν. Και θα κρατήσουν μέχρι το 2024, αν όχι και μέχρι τον Ιανουάριο του 2025 οπότε και λήγει η θητεία της σημερινής Προέδρου της Δημοκρατίας.
Για τη Νέα Δημοκρατία που σε κάθε περίπτωση θα παραμείνει σε πορεία φθοράς ακόμη κι αν κερδίσει τις εκλογές και σε έναν ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ που δεν δείχνει να έχει συνέλθει πλήρως από τη φθορά του 2019, τα πράγματα δεν είναι ρόδινα για τους επόμενους πολλούς μήνες ή και χρόνια. Ακόμη πιο δύσκολα όμως είναι τόσο για το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ όσο και για οποιοδήποτε άλλο κόμμα αποφασίσει να στηρίξει την επόμενη κυβέρνηση…
Ούτε ψύλλος στον κόρφο τους! Και ιδιαίτερα του νικητή της επόμενης κάλπης και των συνεργαζόμενων καθώς οι ηττημένοι έχουν μία ελπίδα να γελάσουν τελευταίοι!