Τι πάει καλά στον κόσμο

Δεν το κρύβω ότι, στις τρεις εβδομάδες που έλειψα προκειμένου να μαζέψω ελιές, είχα την ευκαιρία να το συζητήσω ουκ ολίγες φορές με κλασικούς τύπους της Αριστεράς που πάντα όλα τα βλέπουν μαύρα.

Δημήτρης Παπανικολόπουλος

Θα μου πείτε πως στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί και να έχουν δίκιο, αφού η μία κρίση διαδέχεται την άλλη ή, για την ακρίβεια, προστίθεται στην άλλη. Δεν θα διαφωνήσω. Θα θυμίσω, όμως, μερικά βασικά πράγματα.

Πάντα «πάμε κατά διαόλου»

Σε όποια εποχή γραπτού λόγου και αν ανατρέξετε, θα διαπιστώσετε ότι οι δημοσιολογούντες (και όχι μόνο) θεωρούσαν ότι η εποχή τους περνούσε «κρίση», τα χρόνια ήταν «κρίσιμα», «κίνδυνοι» και «μεγάλες προκλήσεις» ελλόχευαν παντού, και γενικώς «τα πράγματα πήγαιναν κατά διαόλου». Αυτό συνέβαινε, γιατί, ακόμα και αν οι δείκτες της «απόλυτης αποστέρησης» βελτιώνονταν, οι δείκτες της «σχετικής αποστέρησης» αποδεικνύονταν πιο πεισματάρηδες, αφού οι άνθρωποι συγκρίνουν την κατάστασή τους κυρίως με τις προσδοκίες τους, οι οποίες τείνουν γενικά να υπερακοντίζουν την πραγματικότητα. Οπότε, ποτέ δεν λείπουν οι αιτίες για να πει κάποιος/α ότι «τα πράγματα είναι σκατά», εστιάζοντας σε αυτά που λείπουν, θεωρώντας τις κατακτήσεις δεδομένες. Και συχνά ωραιοποιώντας περασμένες εποχές, με τη βοήθεια  της γενικής άγνοιας για τις ιστορικές κοινωνίες.

Και όμως κάποια πράγματα πάνε καλά

Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τη λίστα με τις δυστυχίες που μπορεί κάποιος/α να παραθέσει, η εποχή μας προσφέρει λόγους για να είμαστε αισιόδοξοι/ες και για να απολαμβάνουμε κάποιες πολύ θετικές εξελίξεις. Θα αναφερθώ σε μερικές από τις πιο σημαντικές.

Πρώτον, προσωπικά είμαι ενθουσιασμένος που είμαι μέλος μιας γενιάς, οι γυναίκες της οποίας διεκδικούν την πλήρη ισοτιμία σε όλα τα επίπεδα, χωρίς να κάνουν εκπτώσεις. Δεν θέλουν να βελτιώσουν τη θέση τους, ούτε να αποκαταστήσουν ιστορικές αδικίες, θέλουν τα εξαλείψουν το έμφυλο χάσμα όπου και αν εμφανίζεται. Μπαίνουν σε όλα τα επαγγέλματα, σπουδάζουν περισσότερο από τους άντρες, ασχολούνται με την πολιτική όσο και οι άντρες, δεν ανέχονται τη σεξουαλική παρενόχληση, δεν υπομένουν κακοποιητές συζύγους, χωρίζουν όταν δεν τους ικανοποιεί η σχέση τους, ζητούν να τους απευθύνονται με σεβασμό, δεν αποδέχονται τις έμφυλες ιεραρχίες, μιλούν οι ίδιες για τον εαυτό τους, δεν χρειάζονται προστάτες, πρωταγωνιστούν σε πολλούς χώρους, έχουμε πολλές «γυναίκες δημιουργούς» σε κάθε χώρο τέχνης και πολλές διανοούμενες, ερευνήτριες και ακαδημαϊκούς. Είναι ωραία να ζεις σε μια εποχή που επιτέλους γενικεύονται οι περιπτώσεις όπου και τα δύο φύλα (περιορίζομαι σε αυτά, μην ανοίγουμε όλα τα θέματα στο άρθρο) αντιμετωπίζουν την απόλυτη ισοτιμία σαν κάτι φυσιολογικό, προφανές, αναμενόμενο, αναντίρρητο, και όχι ζητούμενο. Από αυτή τη σκοπιά, οι κοινωνίες μας είναι πιο πλούσιες και ενδιαφέρουσες. Η φεμινιστικοποίηση ή θηλυκοποίηση της ζωής μας φαντάζει η ατμομηχανή της εποχής μας.

Δεύτερον, η εποχή της ψηφιακής επανάστασης και της 4^ης βιομηχανικής επανάστασης είναι γεμάτη καινοτομίες που αλλάζουν τη ζωή μας με τρόπο που περασμένες γενιές θα ζήλευαν. Ας δώσω ένα παράδειγμα σχετικό με ένα μείζον αίτημα κάθε ανθρώπου, την επικοινωνία. Είμαι μόλις 41 χρονών. Ως παιδί, είχαμε μόνο σταθερό τηλέφωνο και γράφαμε γράμματα στο εξωτερικό. Ως έφηβος, κανονίζαμε ραντεβού από το καρτοτηλέφωνο. Όταν πήγα στο πανεπιστήμιο, είχαμε κινητά τηλέφωνα. Στο μεταπτυχιακό, είχαμε πλέον υπολογιστές και ίντερνετ. Στο διδακτορικό, είχαμε smartphones και social media. Πλέον επικοινωνούμε όλοι με όλες ανά πάσα στιγμή, με ελάχιστο ή μηδενικό κόστος, όπου και να βρισκόμαστε. Είναι ασύλληπτα τα άλματα στο επίπεδο των επικοινωνιών, τα οποία πραγματοποιήθηκαν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Και είναι πολύ σημαντικό αυτό, καθώς η επικοινωνία ήταν ανέκαθεν εξίσου σημαντική με τα υλικά αγαθά. Και γίνεται ακόμα πιο σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς τις δυνατότητες οριζόντιας λειτουργίας και οργάνωσης των κοινωνιών που είναι σύμφυτες με τα νέα μέσα.

Τρίτον, όποιος/α παρακολούθησε το ευρωμπάσκετ, όπου η Εθνική Ελλάδος παρατάχθηκε με τα αδέρφια Αντετοκούμπο, θα παρατήρησε ότι σχεδόν όλες οι ομάδες, ακόμα και αυτές του πρώην ανατολικού μπλοκ, είχαν μαύρους παίχτες στη σύνθεσή τους. Ομοίως, στο πρόσφατο Μουντιάλ είδαμε πως ελάχιστες ήταν οι ομάδες που δεν είχαν παίχτες με καταγωγή από άλλες χώρες. Δεν υποστηρίζω πως αυτό είναι δείγμα εξάλειψης του εθνικισμού ή του ρατσισμού, ούτε ότι τα συμφέροντα των ομάδων δεν παίζουν προεξάρχοντα ρόλο σε αυτό το φαινόμενο. Σημειώνω, όμως, ότι ρατσιστές και εθνικιστές είναι υποχρεωμένοι να το βουλώνουν, όταν οι συμπατριώτες τους πανηγυρίζουν τα καλάθια και τα γκολ των πρώην ξένων. Πολύ πιθανό να πανηγυρίζουν και οι ίδιοι. Ομοίως, είναι πολύ ευχάριστος ο διάχυτος πολιτιστικός φιλελευθερισμός και η αποδοχή της διαφορετικότητας που χαρακτηρίζουν τις νέες γενιές.

Τέταρτον, τα προηγούμενα κύματα σεξουαλικής επανάστασης στόχευαν κυρίως στην απελευθέρωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Στην εποχή μας, λόγω της διάδοσης του διαδικτύου, της γνώσης και της πληροφορίας, και φυσικά της πορνογραφίας, σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού κατάφερε να έχει πρόσβαση στους τρόπους με τους οποίους η επιθυμία θα μπορούσε να απελευθερωθεί. Από την απελευθέρωση της επιθυμίας περάσαμε πλέον στην εποχή των φαντασιώσεων, στο σπάσιμο όλων των σεξουαλικών ταμπού, στο bdsm, κ.λπ.

Ο κόσμος μας δεν είναι σκοτεινός. Υπάρχουν πολλοί λόγοι να χαιρόμαστε. Το ποτήρι είναι μισογεμάτο όσο είναι και μισοάδειο. Και μ’ αυτές τις σκέψεις, σας εύχομαι χρόνια πολλά.

Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι διδάκτορας Πολιτικής Επιστήμης και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Πηγή: Εποχή