NewsEdit “Γεννήθηκα στην ανώτερη τάξη, αλλά ανήκω στο εργατικό κίνημα. Μπήκα σε αυτό δουλεύοντας για την εργατική τάξη με τους δικούς της όρους, δουλεύοντας για ελευθερία, ισότητα και αδελφότητα μεταξύ των ανθρώπων”.
— Ούλωφ Πάλμε
•/
Ο Σβεν Ούλωφ Γιοαχίμ Πάλμε γεννήθηκε στις 30.01.1927, στο προάστιο Ουστερμάλμ της Στοκχόλμης. Αν και γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας, εντούτοις, ο πολιτικός του προσανατολισμός επηρεάστηκε από τις σοσιαλδημοκρατικές ιδέες και ιδανικά, και ο ίδιος υπήρξε αναμφίβολα μια από τις πιο σημαντικές μορφές της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας.
Ως παιδί υπέφερε συχνά από την ασθενική του κράση, ξεχώρισε όμως από νωρίς για τη φιλομάθειά του και την έφεσή του στις ξένες γλώσσες, μεταξύ των οποίων τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά και λίγα ρωσικά.
Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο και την εκπλήρωση της στρατιωτικής του υποχρέωσης, σπούδασε με υποτροφία Πολιτικές και Οικονομικές επιστήμες στο Κολέγιο Κένυον στο Οχάιο (1947 – 1948), ενώ ως το 1951 είχε λάβει και πτυχίο Νομικής από το πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης.
Πολύ σημαντική εμπειρία στη ζωή του ήταν το ταξίδι του με ωτοστόπ σε 34 πολιτείες των ΗΠΑ, με ένα μπάτζετ των 300 δολλαρίων.
Βλέποντας “πόσο φτωχοί ήταν κάποιοι άνθρωποι στην πιο πλούσια χώρα του κόσμου”, αποφάσισε να ξεκινήσει την πολιτική του δράση, εντασσόμενος στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Σουηδίας, το 1950.
Εκλέχθηκε πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης φοιτητών, ενώ το 1954 επιλέχθηκε ως προσωπικός γραμματέας του πρωθυπουργού Tage Erlander.
To 1956 εξελέγη για πρώτη φορά στη σουηδική Βουλή, ενώ έγινε υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου το 1963, υπουργός Επικοινωνιών δύο χρόνια αργότερα, ενώ το 1967 αναδείχθηκε σε υπουργό Παιδείας.
Στη διάρκεια των υπουργικών του θητειών, μεταξύ άλλων ήταν υπεύθυνος για την επιβολή αυστηρών περιορισμών στην προβολή σκηνών βίας στις ταινίες, σε αντίθεση με μια χαλαρότερη πολιτική σε ό,τι αφορούσε τις ερωτικές σκηνές. Από συντηρητικούς κύκλους είχε κατηγορηθεί για εισαγωγή μαρξιστικών ιδεών στο αναλυτικό πρόγραμμα των σουηδικών σχολείων, από την άλλη ωστόσο είχε συγκρουστεί και με το φοιτητικό κίνημα για προωθούμενες μεταρρυθμίσεις στην ανώτατη εκπαίδευση.
Το 1968 άρχισε να γίνεται γνωστός σε διεθνές επίπεδο, όταν περπάτησε πλάι στον πρεσβευτή του Βόρειου Βιετνάμ στην ΕΣΣΔ, σε διαδήλωση κατά της αμερικανικής επέμβασης στο Βιετνάμ στη Στοκχόλμη.
Ο Πάλμε ήταν από τους αυστηρότερους επικριτές του πολέμου, φτάνοντας να συνδέσει τη διαταγή του Ρίτσαρντ Νίξον για το βομβαρδισμό του Ανόι με τις ενέργειες του Αδόλφου Χίτλερ. Μάλιστα, ως πρωθυπουργός από τις 14 Οκτβρίου 1969 –στα 42 του, ο νεαρότερος ηγέτης της Ευρώπης– μετά την απόσυρση του προηγούμενου πρωθυπουργού από τα κοινά, έδωσε άσυλο σε Αμερικανούς λιποτάκτες.
Στήριξε επίσης τον ελληνικό αντιδικτατορικό αγώνα, μεταξύ άλλων διευκολύνοντας την παραμονή αντιπάλων της χούντας στο σουηδικό έδαφος.
Τήρησε, ακόμη, ευνοϊκή στάση απέναντι στον αγώνα του Παλαιστινιακού λαού για ανεξαρτησία, αλλά και απέναντι στην Κουβανική επανάσταση, επισκεπτόμενος τον Φιντέλ Κάστρο στην Αβάνα, το 1975.
Στο εσωτερικό ακολούθησε τυπική σοσιαλδημοκρατική πολιτική, από εκείνη που καθιέρωσε τον όρο “σουηδικό μοντέλο.
Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομική κρίση των αρχών της δεκαετίας του ’70 δεν άφησε ανεπηρέαστη τη Σουηδία, ούτε την κυβέρνηση Πάλμε, η οποία, το 1976, έχασε την εξουσία μετά από 44 χρόνια σοσιαλδημοκρατικής διακυβέρνησης.
Εκείνο που εδραίωσε τη φήμη του πάντως, εξακολούθησε να είναι η εξωτερική του πολιτική.
Όντας ακόμα στην αντιπολίτευση, προοσπάθησε να μεσολαβήσει στην κρίση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν, ταξιδεύοντας στην Τεχεράνη, ενώ ως ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ, κατά το διάστημα 1980 – 1982, προσπάθησε –ανεπιτυχώς– να μεσολαβήσει στην πολεμική σύγκρουση Ιράν – Ιράκ.
Αναλαμβάνοντας εκ νέου την πρωθυπουργία το 1982, ο Πάλμε αφιερώθηκε στη δημιουργία μιας αποπυρηνικοποιημένης ζώνης στην Ευρώπηॱ για το σκοπό αυτό, συγκάλεσε Διάσκεψη Αφοπλισμού στη Σουηδία, δυο χρόνια αργότερα, καταδικάζοντας την κούρσα των εξοπλισμών και καλώντας τις χώρες του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας σε διάλογο. H πολιτική του αυτή τον έφερε κοντά με χώρες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, ιδίως τη ΓΛΔ, όπου έχαιρε μεγάλης εκτίμησης. Μετά το θάνατό του μάλιστα, το Σεπτέμβριο του 1987 διοργανώθηκε μεγάλη φιλειρηνική διαδήλωση, με κρατική πρωτοβουλία αλλά –ως σημείο των καιρών– και νόμιμη συμμετοχή αντιπολιτευόμενων ομάδων, που διέσχισε σχεδόν όλη την επικράτεια της χώρας κι έφερε το όνομά του.
Ο Πάλμε συχνά κατηγορήθηκε ως φιλοσοβιετικός από τους αντιπάλους του, κυρίως λόγω της υπόθεσης παραβίασης –όπως το έβλεπαν οι αντίπαλοί του– των σουηδικών χωρικών υδάτων από σοβιετικά υποβρύχια το 1982 αλλά και της άρνησής του, μετά την επανεκλογή του το 1985, να επιτρέψει σε δυο πλοία του Αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού να ελλιμενιστούν στη Σουηδία, στο πλαίσιο νατοϊκής άσκησης στη Βαλτική θάλασσα. Κάτι τέτοιο ασφαλώς και δεν ισχύει, όπως καταδεικνύει η στάση του κατά τη σοβιετική επέμβαση στο Αφγανιστάν το 1979, την οποία είχε χαρακτηρίσει “κραυγαλέο έγκλημα κατά του δικαιώματος κάθε έθνους για αυτοδιάθεση”, απαιτώντας την απόσυρση των σοβιετικών στρατευμάτων.
Στενός φίλος του Πάλμε υπήρξε ο Ανδρέας Παπανδρέου, μέλος κι εκείνος της λεγόμενης Κίνησης των Έξι για την Ειρήνη και το Διεθνή αφοπλισμό το 1984 (μαζί με τους ηγέτες της Ινδίας, του Μεξικού, της Αργεντινής και της Τανζανίας). Η φιλία αυτή αλλά και η αγάπη που έτρεφε ο Σουηδός πρωθυπουργός για την Ελλάδα και ιδιαίτερα την Κρήτη, όπου διέθετε κι εξοχική κατοικία, τον έκαναν γνωστό κι ιδιαίτερα αγαπητό στη χώρα μας, ενώ, μετά τη δολοφονία του, σειρά δρόμων και πλατειών ανά την επικράτεια μετονομάστηκαν προς τιμήν του.
Στις 28 Φεβρουαρίου 1986, στη Στοκχόλμη, το ζεύγος Πάλμε έβγαινε από τον κινηματογράφο, όπου έχει δει μια σουηδική κωμωδία, και χωρίς σωματοφύλακες κινήθηκε με τα πόδια προς το σπίτι του.
Στις 23:21, στη γωνία Sveavägen/Tunnelgatan, πέφτουν δύο πυροβολισμοί, ο ένας χτυπά πισώπλατα τον Ούλωφ Πάλμε, και ο άλλος τη γυναίκα του, Λίζμπετ.
Αργότερα, στο νοσοκομείο, ο Πάλμε υποκύπτει στα τραύματά του, ενώ η σύζυγός του γλυτώνει ελαφρά τραυματισμένη. Παρά το ότι δολοφονείται ο πολιτικός που κατέχει το υψηλότερο αξίωμα στη χώρα, οι έρευνες αρχικά καρκινοβατούν, κάτι που επικρίνεται μέχρι σήμερα.
Στη συνέχεια, το ανακριτικό έργο αναπτύσσει δυναμική και καταλήγει να γίνει με απόσταση η πιο εξαντλητική ανακριτική διαδικασία στη σουηδική εγκληματολογική ιστορία. Πάνω από 22.000 ίχνη και στοιχεία έχουν στη διάθεσή τους οι αρχές, πάνω από 10.000 άνθρωποι καλούνται να καταθέσουν, ενώ 134 άτομα προσήλθαν για να δηλώσουν ότι αυτοί σκότωσαν τον Πάλμε.
Στο μικροσκόπιο των ανακριτών βρίσκονται διαφορετικοί ύποπτοι, από μεμονωμένα άτομα μέχρι τις μυστικές υπηρεσίες της Νότιας Αφρικής (λόγω της εναντίωσης του Πάλμε στο απαρτχάιντ και της χρηματοδότησης που παρείχε – και μέσω μυστικών κονδυλίων από την ΕΣΣΔ– στο Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο, την βασική δηλαδή οργάνωση χειραφέτησης των μαύρων κατοίκων της Ν.Αφρικής), και το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα PKK, που η κυβέρνηση του Πάλμε κατατάσσει ανάμεσα στις τρομοκρατικές οργανώσεις.
Η δολοφονία του στο δρόμο θύμισε σε πολλούς, εκείνη του Τζον Κένεντι, το 1963, στο Ντάλας.
Η ανακοίνωση του γενικού εισαγγελέα Πέτερσον, τον Ιούνιο του 2020, ότι ο δολοφόνος του Πάλμε είναι ο Στιγκ Ένγκστρεμ, αλλά είναι νεκρός, προκάλεσε τεράστια απογοήτευση. Ο γιός του Πάλμε έδειξε κατανόηση, αλλά όχι και όλοι οι εγκληματολόγοι και εγκληματολογούντες.
Για παράδειγμα, ο Τόμας Λάντεγκαρντ, με βαθιά γνώση της υπόθεσης, δεν πιστεύει μέχρι σήμερα ότι, με το κλείσιμό της, όλα τελείωσαν.
“Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, η υπόθεση είναι ζωντανή όσο ποτέ στο παρελθόν”, λέει. “Η αποτυχημένη έρευνα της δολοφονίας Πάλμε έχει γίνει μεγαλύτερο τραύμα από ότι η ίδια η δολοφονία”.
___________
Πηγές
• Ο Ούλωφ Πάλμε, ο “τρίτος δρόμος” και η “χρυσή εποχή” της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας → https://tinyurl.com/4x272b92
• Ούλωφ Πάλμε: 35 χρόνια από τη νύχτα της δολοφονίας του → https://tinyurl.com/5n8pnxjd
• Wikipedia