Χρόνης Διαμαντόπουλος Η περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής βρίσκεται σε μια περίοδο ανακατατάξεων που οφείλονται εν μέρει στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Του Σωτήρη Ρούσσου
Η συγκρότηση μιας ομάδας ισχυρών μη δυτικών κρατών που δεν συντάσσονται με την στρατηγική των ΗΠΑ στον πόλεμο αυτό, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Ινδονησία και η Βραζιλία αυξάνουν την πιθανότητα δημιουργίας εναλλακτικών συμμαχιών που δεν θα συγκρούονται κατ’ ανάγκη αλλά και δεν θα σύρονται στις στρατηγικές και υπόδειγμα διεθνούς συμπεριφοράς της Δύσης.
Σε αυτό το νέο σκηνικό χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Ιράν αναζητούν τρόπους συνεννόησης πέρα από την αμερικανική παρουσία στην Μέση Ανατολή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά από είκοσι χρόνια από την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, η Κίνα παρεμβαίνει σε μια περιοχή που ήταν το απόλυτα προνομιακό πεδίο της αμερικανικής πολιτικής, παίζοντας τον ρόλο του εγγυητή μιας πολύ δύσκολης να επιτευχθεί συμφωνίας μεταξύ βασικών δυνάμεων του μουσουλμανικού κόσμου.
Την ίδια στιγμή η Ρωσία παίζει σημαντικό ρόλο στην επίλυση των προβλημάτων στην Συρία φέρνοντας στο ίδιο τραπέζι τον Άσαντ και την Τουρκία με στόχο την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων και των τζιχαντιστών συμμάχων τους από την βόρεια Συρία και κυρίως την διευθέτηση του ζητήματος της κουρδικής αυτονομίας στην Ροτζάβα στην βορειοανατολική Συρία. Η Τουρκία επείγεται να επιτύχει τον επαναπατρισμό εκατοντάδων χιλιάδων Σύριων προσφύγων στα συριακά εδάφη καθώς η ενσωμάτωση των Σύριων στην τουρκική κοινωνία και οικονομία συναντά σοβαρές αντιδράσεις και έχει εκλογικό κόστος για τον Ερντογάν.
Σημαντικές είναι και οι εξελίξεις στο Ισραήλ όπου έχουμε την πολιτική ηγεμονία της άκρας θρησκευτικής Δεξιάς στην κυβέρνηση με αποτέλεσμα την προώθηση προκλητικών πολιτικών εναντίον των Παλαιστινίων με επιτάχυνση της δημιουργίας παράνομων εποικισμών στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη και με προκλητικές ενέργειες που παραβιάζουν το θρησκευτικό statusquoτων μουσουλμανικών Αγίων Τόπων στην Ιερουσαλήμ. Οι πολιτικές αυτές δυσχεραίνουν τις σχέσεις του Τελ Αβίβ με αραβικές χώρες με τις οποίες επιθυμεί να διατηρήσει στενή συνεργασία σε ζητήματα ασφαλείας, όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία. Ήδη η τελευταία ουσιαστικά ακύρωσε την επίσκεψη του Ισραηλινού Υπουργού Εξωτερικών στο έδαφος της με την ευκαιρία της συνδιάσκεψης του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού που διεξάγεται στο βασίλειο. Στην Ιορδανία ο βασιλιάς απείλησε ότι η πολιτική του Ισραήλ στα μουσουλμανικά τεμένη της Ιερουσαλήμ μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σύγκρουση. Σε αυτήν τη συγκυρία η επαναπροσέγγιση με την Άγκυρα, ανεξάρτητα από το εκλογικό αποτέλεσμα θα αυξήσει σημαντικά τις επιλογές του Ισραήλ για συνεργασίες στην ασφάλεια και το εμπόριο στη Μέση Ανατολή.
Οι εξελίξεις που αναφέραμε ευνοούν την Άγκυρα. Η στροφή στην σαουδαραβική πολιτική συνοδεύεται από προσέγγιση με την Τουρκία και μάλιστα τόσο η Ριάντ όσο και ο άλλος σημαντικός παίκτης στον Κόλπο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,προωθούν έντονα την βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας.
Η άσχημη κατάσταση της αιγυπτιακής οικονομίας δεν επιτρέπει μεγάλη αντίσταση στις προτροπές των πλούσιων μοναρχιών.
Τα Εμιράτα έχουν εδώ και καιρό επιλέξει να στηρίξουν την τουρκική οικονομία σε κρίσιμες στιγμές.
Στις αρχές Μαρτίου, η Τουρκία και τα Εμιράτα υπέγραψαν συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με στόχο να αυξήσουν τον όγκο των μεταξύ τους συναλλαγών από 8 δισεκατομμύρια δολάρια που είναι σήμερα σε 25 δισεκατομμύρια.
Γενικότερα, όσο θα παγιώνονται στο διεθνές σύστημα ισχυρές συμμαχίες εναλλακτικές της Δύσης τόσο ο ρόλος της Τουρκίας ανάμεσα στην Δύση και σε αυτές θα καθίσταται πολύτιμος.
*Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών. Το βιβλίο του «Επανάσταση και Εξέγερση στη Μέση Ανατολή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.